Инженерлік инфрақұрылым және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (ТКШ) саласын дамыту

Инженерлік инфрақұрылым мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (ТКШ) саласын дамыту – елдің экономикалық дамуы мен халықтың әл-ауқатын арттырудағы маңызды қадамдардың бірі. Бұл сала күнделікті өмірде сумен, электрмен, жылумен және баспанамен қамтамасыз етілу үшін жауап береді, сондықтан оның тиімділігі мен сапасы – адамдардың тұрмыс деңгейін анықтайтын негізгі факторлардың бірі. Қазақстанда инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласын жаңғыртуға бағытталған бірнеше ірі бағдарламалар жүзеге асырылып жатыр.

Инженерлік инфрақұрылым: қазіргі жағдайы және маңыздылығы

Инженерлік инфрақұрылым – кез келген елді мекеннің өмірлік қажеттіліктерін қамтамасыз ететін жүйелердің жиынтығы. Оған су құбырлары, кәріз жүйесі, газбен, жылумен және электрмен қамтамасыз ету, жолдар мен көпірлер кіреді. Бұл жүйелердің үздіксіз және тиімді жұмыс істеуі әлеуметтік тұрақтылықтың негізгі шарты болып табылады.

Қазақстанның көптеген қалалары мен ауылдарында инженерлік инфрақұрылым ескірген, бұл қызмет көрсетудің сапасына кері әсер етеді. Ескірген құбырлар мен желілер жиі істен шығып, халықты қажетті ресурстармен үздіксіз қамтамасыз етуге кедергі келтіреді. Осыған байланысты елде инфрақұрылымдық нысандарды жаңарту мен кеңейту бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Су және кәріз жүйесін жақсарту

Су – әрбір адамның негізгі қажеттілігі, сондықтан сапалы ауыз суға қол жеткізу – халықтың денсаулығы мен тұрмыс деңгейін анықтайтын маңызды фактор. Қазақстанда халықтың бір бөлігінде ғана сапалы ауыз суға толық қолжетімділік бар. Бұл мәселені шешу үшін республикалық және өңірлік деңгейде бағдарламалар қабылданып, ауылдық және қалалық жерлерде су құбырлары мен кәріз жүйелерін салу және жаңарту жұмыстары жүріп жатыр.

“Ауыз су” бағдарламасы
«Ауыз су» бағдарламасы аясында қалалар мен ауылдарды сапалы сумен қамтуға бағытталған шаралар қолға алынуда. Бағдарлама шеңберінде ескірген су құбырларын ауыстыру, су тазарту қондырғыларын жаңғырту және суды үнемдеу технологияларын енгізу қарастырылған. Бұл іс-шаралар халықтың сапалы суға қолжетімділігін арттыруға және су ресурстарын үнемдеуге мүмкіндік береді.

Электр және жылу инфрақұрылымын дамыту

Электр энергиясы мен жылумен қамтамасыз ету – халықтың өмір сүру жағдайына тікелей әсер ететін маңызды инфрақұрылымдық бағыттар. Қазақстанның көптеген қалаларында жылу мен электр энергиясының ескі жүйелері бар. Бұл жүйелерді жаңарту арқылы энергия шығынын азайтып, тиімділікті арттыруға болады. Жаңартылған электр желілері мен жылу қондырғылары апаттардың санын азайтып, халықты үздіксіз энергиямен қамтамасыз етеді.

Энергияны үнемдеу және тиімді пайдалану
Энергия тиімділігі ТКШ саласының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Энергия шығындарын азайту және экологиялық таза энергия көздерін пайдалану мақсатында жаңартылған энергия жүйелері, мысалы, күн және жел энергиясы қолданылады. Мұндай шешімдер елімізде энергия көздерін үнемдеп, халыққа қолжетімді әрі экологиялық қауіпсіз энергия ұсынуға көмектеседі.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту және цифрландыру

ТКШ саласын цифрландыру қызмет көрсету сапасын арттыруға және тұрғындардың өмірін жеңілдетуге көмектеседі. Цифрландырудың арқасында тұрғындар коммуналдық қызметтерді қашықтан бақылап, төлемдерді онлайн режимде жүзеге асыра алады. Сонымен қатар, тұрғын үйлерді басқару жүйесін автоматтандыру арқылы энергияны үнемдеп, шығындарды азайтуға болады.

“Ақылды қала” технологиялары
“Ақылды қала” технологиялары тұрғындарға ТКШ қызметтеріне оңай қол жеткізуге мүмкіндік береді. Мысалы, су мен электр энергиясын қашықтан есептеу жүйелері, жылуды автоматты түрде реттейтін қондырғылар және қауіпсіздік жүйелері халықтың өмір сүру жағдайын жақсартады. Қазақстанда Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларында “ақылды қала” технологиялары енгізіліп, басқа аймақтарға тарату жоспарлануда.

Жол және көлік инфрақұрылымын дамыту

Жолдар мен көлік инфрақұрылымы – халықтың өмір сапасына тікелей әсер ететін маңызды сала. Қазіргі заманғы жолдар мен көлік желілері тұрғындардың күнделікті өмірін жеңілдетіп қана қоймай, өңірлер арасындағы экономикалық байланысты нығайтады. Қазақстанда жолдар мен көпірлерді салу, жөндеу және жаңарту бойынша бірнеше ірі жоба жүзеге асырылуда.

Көлік жүйесін жаңғырту
Көлік жүйесін дамыту халыққа тиімді, қауіпсіз және қолжетімді көлік қызметтерін ұсынуға мүмкіндік береді. Жаңа автобустар, электр пойыздары және трамвайлар сияқты заманауи көлік құралдарын енгізу арқылы қала ішінде және өңірлер арасында қатынауды жеңілдетуге болады. Мұндай шаралар қалаларда экологиялық жағдайды жақсартуға және көлік қызметтерінің қолжетімділігін арттыруға көмектеседі.

Қоршаған ортаны қорғау және қалдықтарды басқару

Қалдықтарды тиімді басқару – ТКШ саласының ажырамас бөлігі. Қалдықтарды қайта өңдеу және қоқысты бөліп жинау шаралары арқылы экологияға зиян келтірмеуге болады. Қазақстанда қалдықтарды басқару бойынша арнайы заңдар қабылданып, бұл саладағы жұмыстарды жақсарту мақсатында жаңа жобалар іске асырылуда. Қалдықтарды қайта өңдеу экологияны сақтап қана қоймай, қосымша экономикалық пайда әкеледі.

Экологиялық қалдықтарды қайта өңдеу жүйелері
Көптеген елді мекендерде қалдықтарды бөлек жинау және қайта өңдеу жүйесі енгізілуде. Мысалы, қағаз, пластик, әйнек және металл қалдықтары арнайы контейнерлерге жиналып, қайта өңдеу зауыттарына жіберіледі. Бұл шаралар табиғи ресурстарды үнемдеп, қоршаған ортаға зиянды әсерді азайтуға көмектеседі.

Инженерлік инфрақұрылымды қаржыландыру және басқару

Инженерлік инфрақұрылымды дамыту үшін тұрақты қаржыландыру және тиімді басқару жүйесі қажет. Қазақстанда ТКШ саласын қаржыландырудың жаңа әдістері енгізілуде, оның ішінде мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (МЖӘ) жобалары бар. МЖӘ арқылы жеке сектор мен мемлекет бірлесе жұмыс істеп, қажетті инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырады. Бұл тәсіл бюджеттік жүктемені азайтып, жобаларды тезірек жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Қызмет көрсету сапасын арттыру
ТКШ қызметтерін көрсету сапасын арттыру мақсатында басқарушы компаниялардың жауапкершілігі күшейтілуде. Пәтер иелері кооперативтері мен басқарушы ұйымдар халыққа қызмет көрсету сапасын қадағалап, қажетті жағдайда жөндеу жұмыстарын уақтылы жүргізуі тиіс. Бұл шаралар тұрғындардың қанағаттануын арттырып, үйлерді ұзақ уақытқа сақтауға көмектеседі.

Инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласын жаңғырту – Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды бағыты. Жүйелерді жаңғырту, цифрландыру және экологиялық шешімдерді енгізу арқылы тұрғындардың өмір сапасын арттырып, өңірлердің экономикалық өсімін қамтамасыз етуге болады. Қала мен ауыл арасындағы инфрақұрылымдық айырмашылықты азайту, экологиялық таза энергияны қолдану және қалдықтарды қайта өңдеу шаралары елдің тұрақты даму жолына түсуіне ықпал етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы