Шымкент. Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым және Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (ТКШ) – елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды құрамдас бөліктері.

Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым және Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (ТКШ) – елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды құрамдас бөліктері. Олар халықтың өмір сүру сапасын, ұлттық экономиканың тұрақтылығын және экологиялық тепе-теңдікті сақтауды қамтамасыз ету үшін үлкен рөл атқарады. Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ жүйелері өзара тығыз байланысты және дамуы тұрғындардың тұрмыс деңгейін арттыруға, сонымен қатар экономика мен әлеуметтік саланың тиімділігін жоғарылатуға ықпал етеді.

1. Инженерлік инфрақұрылым
Инженерлік инфрақұрылым – бұл адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған барлық инфрақұрылымдық жүйелер мен объектілерді қамтиды. Оған келесілер жатады:
Энергетика 
Су және кәріз жүйелері
Көлік инфрақұрылымы 
Телекоммуникация 
Қоқыс шығарушы және қалдықтарды өңдеу жүйелері.
Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылымның дамуында көптеген проблемалар мен қиындықтар бар. Бұл мәселелер көбінесе инфрақұрылымның ескіруі, бюджеттік тапшылық, жаңа технологиялар мен жабдықтардың жетіспеушілігімен байланысты.

1.1. Энергетика және жылумен қамтамасыз ету.
Қазақстанның энергетикалық жүйесі негізінен электр энергиясын өндіру мен таратудан тұрады. Қазіргі уақытта елдегі электр станцияларының көпшілігі ескірген және жаңартуды қажет етеді. Сонымен қатар, газбен жабдықтау жүйелерінде де проблемалар бар. Өңірлердегі газ құбырларының тозуы мен толыққанды қызмет көрсету жүйесінің жетіспеушілігі тұрғындарға қиындықтар туғызады.
Жылумен қамтамасыз ету мәселесі де өзекті. Қала тұрғындарының көбісі орталықтандырылған жылумен қамтамасыз етіледі, бірақ кейбір аймақтарда бұл жүйелер ескі және тиімсіз жұмыс істейді, әсіресе жылыту маусымында.
1.2. Су және кәріз жүйелері
Қазақстанның көп бөлігінде ауыз суға және су бұру жүйелеріне қолжетімділік әлі де жеткіліксіз. Көптеген ауылдық жерлерде немесе шағын қалаларда таза ауыз су жүйелері жоқ немесе ескі күйде. Мұндай жағдайда адамдар құдықтардан немесе басқа көздерден су алады, бұл денсаулыққа қауіп төндіреді.
Кәріз жүйелері де көптеген қалаларда ескі әрі тиімсіз болып отыр. Бұл экологиялық және санитарлық мәселелерді туындатуда.
1.3. Көлік инфрақұрылымы
Қазақстанның көлік инфрақұрылымы кең аумақты қамтитын ел үшін маңызды. Көлік жүйесі негізінен автомобиль жолдары мен теміржолдарға негізделген. Елдің аумағы үлкен болғандықтан, көлік инфрақұрылымын дамыту ерекше мәнге ие. Алайда, кейбір аймақтарда жолдардың сапасы мен көлік жүйесінің тиімсіздігі әлі де маңызды мәселелер болып қала береді.
1.4. Телекоммуникация
Қазақстанда телекоммуникациялық инфрақұрылым жақсы дамыған, бірақ интернет байланысының сапасы мен жылдамдығы бойынша аймақтар арасында айырмашылықтар бар. Қала орталықтарында интернеттің сапасы жақсы, бірақ ауылдық жерлерде бұл мәселе әлі де өзекті болып тұр.

2. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (ТКШ)
ТКШ жүйесі елдегі тұрғындардың тұрмыстық жағдайларын жақсартуға бағытталған маңызды сала болып табылады. Бұл сала тұрғын үй құрылысын, коммуналдық қызметтерді , кәріз жүйелерін және басқа да қызметтерді қамтиды.

2.1. Тұрғын үй мәселелері
Қазақстандағы тұрғын үй мәселесі қала мен ауыл арасындағы айырмашылықтармен байланысты. Ірі қалаларда тұрғын үй құрылысы қарқынды дамып, жаңа тұрғын үй кешендері салынуда. Бірақ ауылдық жерлерде тұрғын үйлердің жағдайы нашар, ескі үйлердің саны көп.
Мемлекеттік бағдарламалар, соның ішінде “Нұрлы жер” және “Бақытты отбасы” сияқты бағдарламалар арқылы, көпбалалы отбасылар, жастар мен аз қамтылған топтар үшін тұрғын үй алуға жеңілдіктер ұсынылады. Бұл бағдарламалар шеңберінде арзан тұрғын үй құрылысын салу және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту көзделуде.
2.2. Коммуналдық қызметтер
Қазақстанның коммуналдық жүйесі кейбір өңірлерде дұрыс жұмыс істемейді. Көптеген қалаларда, әсіресе ескірген үйлер мен көпқабатты тұрғын үйлерде, жылу мен су жеткізу жүйелері тиімсіз. Тұрғындардың коммуналдық қызметтерге деген сұранысы артып келеді, ал кейде қызмет көрсету сапасы мен инфрақұрылымның жағдайы сәйкес келмейді.
ТКШ саласында жекешелендіру және жаңғырту шараларының маңызы зор. Бұл тұрғын үй-коммуналдық мәселелерді шешуде негізгі бағыт болып табылады. Қазіргі уақытта қала мен ауыл арасындағы айырмашылықтарды азайту үшін, тұрғын үй мен инфрақұрылымды жаңарту жұмыстары қолға алынуда.
2.3. Құрылыс және жаңғырту
Қазақстанның ТКШ саласында құрылыс және жаңғырту жұмыстарын қарқынды түрде жүргізу қажет. Мұндай жұмыстарға ескірген үйлерді қайта жөндеу, жаңа тұрғын үйлер мен инфрақұрылым салу кіреді. Мемлекет осы саладағы инвестицияларды көбейтуге тырысуда, сондай-ақ жеке сектордың қатысуын ынталандыруға бағытталған шаралар қабылдануда.

3. Мемлекеттік бағдарламалар және даму жобалары
Қазақстанда инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласын дамытуға арналған бірнеше мемлекеттік бағдарламалар бар:
“Нұрлы жер” бағдарламасы – тұрғын үй құрылысы және инфрақұрылымды дамытуға бағытталған мемлекеттік бағдарлама.
“ТКШ жаңғырту бағдарламасы” – тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңарту, ескі үйлерді жөндеу және коммуналдық қызметтерді жақсарту мақсатында жүзеге асырылып жатыр.
“Жол картасы” бағдарламасы – елдің инфрақұрылымын жаңарту және дамыту бойынша бағдарламалар.
“Ақбұлақ” бағдарламасы – ауыз су және су құбырлары жүйесін дамыту.

4. Қазіргі жағдай және болашаққа арналған жоспарлар
Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласындағы басты проблемалар – ескі және тозған инфрақұрылым, тиімсіз коммуналдық қызметтер, сондай-ақ ауылдық жерлердегі инфрақұрылымның жоқтығы. Бірақ мемлекет осы салаларды дамытуға және жаңғыртуға бағытталған бірнеше бағдарламаларды жүзеге асыруда. 2025 жылға дейін бұл саланы жаңарту және тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін көптеген шаралар қабылдануда.
Қорытындысында, Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласы дамудың маңызды бағыттарының бірі болып табылады, бұл елдің барлық тұрғындары үшін сапалы және қолжетімді коммуналдық қызметтер мен инфрақұрылым қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы