Шымкент. Әлеуметтік және экономикалық даму – елдің тұрақты дамуы үшін аса маңызды екі бағыт.

Әлеуметтік және экономикалық даму – елдің тұрақты дамуы үшін аса маңызды екі бағыт. Әлеуметтік даму халықтың тұрмыс сапасын жақсартуды көздесе, экономикалық даму елдің материалдық жағдайын арттырып, қоғамның әл-ауқатын жақсартуға бағытталған. Екеуі де тығыз байланысты, өйткені экономика дамымаса, әлеуметтік мәселелерді шешу қиын болады, ал халықтың әлеуметтік жағдайы жақсармаған жағдайда, экономикалық өсім де жеткілікті деңгейде болмайды.

Әлеуметтік даму

Әлеуметтік дамудың негізгі мақсаты – халықтың өмір сапасын жақсарту. Бұл дегеніміз – тұрғындардың денсаулығын сақтау, білім беру сапасын арттыру, жұмыссыздықты азайту және тұрғын үй мәселелерін шешу. Мемлекет тарапынан жүргізілетін әлеуметтік саясат әрбір азаматқа қажетті әлеуметтік жағдай жасауға бағытталған.

    1.    Білім беру саласы: Халықтың әлеуметтік дамуы білім беру сапасына тікелей байланысты. Білім беру саласын дамыту арқылы әр адамға сапалы білім алу мүмкіндігі беріледі. Жоғары білімді адамдар қоғамда белсенді рөл атқара алады, бұл елдің экономикалық дамуына да ықпал етеді. Мектептерде, университеттерде сапалы білім беру – елдің келешегін қалыптастыратын маңызды қадам.
    2.    Денсаулық сақтау саласы: Денсаулық сақтау жүйесін дамыту – әлеуметтік саясаттың басым бағыттарының бірі. Денсаулығы мықты халық қана елдің дамуына өз үлесін қоса алады. Ауруханалар мен емханаларда көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру, дәрігерлердің біліктілігін көтеру және медициналық құрал-жабдықтарды жаңарту арқылы халықтың денсаулығын сақтау маңызды.
    3.    Жұмыспен қамту: Жұмыссыздықты азайту – әлеуметтік саясаттың негізгі мақсаттарының бірі. Халықты жұмыспен қамту арқылы елдің экономикалық әлеуетін арттыруға болады. Жаңа жұмыс орындарын ашу, жұмысқа орналастыру бағдарламаларын енгізу, кәсіби дайындық курстарын ұйымдастыру – жұмыссыздық мәселесін шешуге көмектеседі.
    4.    Тұрғын үй мәселесі: Әлеуметтік даму барысында тұрғын үймен қамтамасыз ету де маңызды рөл атқарады. Тұрғын үй мәселесін шешу халықтың тұрмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Мемлекет тарапынан түрлі тұрғын үй бағдарламалары іске асырылып, аз қамтылған және көп балалы отбасыларға қолдау көрсетіледі.

Экономикалық даму

Экономикалық дамудың негізгі мақсаты – елдің жалпы ішкі өнімін (ЖІӨ) арттырып, халықтың тұрмыс деңгейін көтеру. Экономикалық өсім елдің өндірістік қуатын, сауда байланыстарын күшейтіп, халықтың әл-ауқатын арттыруға ықпал етеді. Экономикалық дамудың негізгі бағыттары – өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, сауда, және қаржы секторы.

    1.    Өнеркәсіптің дамуы: Ел экономикасының негізін құрайтын өнеркәсіп саласы тұрақты жұмыс орындарын құруға және өнім өндіруді арттыруға мүмкіндік береді. Қазақстанда металлургия, мұнай, химия өнеркәсібі негізгі рөл атқарады. Өнеркәсіпті дамыту арқылы экспортты көбейтуге болады, бұл елдің экономикалық әлеуетін арттырады.
    2.    Ауыл шаруашылығы: Ауыл шаруашылығы – халықтың азық-түлікке деген қажеттілігін қамтамасыз ететін маңызды сала. Ауыл шаруашылығын дамыту ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуға, ауылдың экономикалық әлеуетін арттыруға көмектеседі. Мал шаруашылығы, егіншілік, аграрлық технологияларды енгізу арқылы ауыл шаруашылығы өнімдерін көбейтуге болады.
    3.    Кәсіпкерлікті дамыту: Экономиканың маңызды бөліктерінің бірі – кәсіпкерлік. Шағын және орта бизнесті дамыту арқылы ел экономикасын әртараптандыруға болады. Кәсіпкерлерге жеңілдіктер беру, несиелер ұсыну, кәсіпкерлікті қолдау бағдарламалары елдегі жаңа жұмыс орындарын құруға, инновацияларды енгізуге мүмкіндік береді.
    4.    Инвестиция тарту: Экономикалық дамуды қамтамасыз етудің бір жолы – шетелдік және ішкі инвестицияларды тарту. Инвестициялар арқылы жаңа өндірістер ашып, елдегі жұмыссыздықты азайтуға болады. Шетелдік компаниялармен ынтымақтастық орнатып, технологиялық жаңартуларды енгізу экономикаға оң әсер етеді.

Экономикалық және әлеуметтік дамудың өзара байланысы

Әлеуметтік және экономикалық даму бір-бірімен тығыз байланысты. Экономика дамыған сайын халықтың әлеуметтік жағдайы жақсарады, ал халықтың әлеуметтік дамуы ел экономикасына оң әсер етеді. Мысалы, халықтың білім деңгейі жоғары болған сайын, олар сапалы жұмысқа орналасып, экономикаға үлес қосады. Сонымен қатар, денсаулығы мықты халық елдің өндірістік әлеуетін арттырады. Әлеуметтік мәселелерді шешу арқылы экономиканы да тұрақты дамытуға болады.

Мемлекет рөлінің маңызы

Әлеуметтік және экономикалық дамуды жүзеге асыруда мемлекет маңызды рөл атқарады. Мемлекет түрлі бағдарламаларды жүзеге асырып, халыққа әлеуметтік қолдау көрсетеді, экономикалық өсімді қамтамасыз ету үшін жағдай жасайды. Мемлекеттің рөлі әсіресе білім беру, денсаулық сақтау, жұмыссыздықты азайту, кәсіпкерлікті қолдау бағыттарында аса маңызды. Қолайлы заңнамалық базаны құрып, халықтың әл-ауқатын арттыру үшін мемлекет жан-жақты қолдау көрсетеді.

Әлеуметтік және экономикалық даму – елдің тұрақты дамуы үшін қажет. Бұл екі бағыт елдің болашағын қалыптастырады. Халықтың тұрмыс сапасын жақсарту және экономика өсімін қамтамасыз ету – тұрақты даму жолындағы басты мақсаттар. Мемлекет осы бағыттарды жүзеге асыру арқылы халықтың әл-ауқатын арттырып, экономикасын тұрақты дамытуға мүмкіндік жасайды.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы