Түркістан облысы. Алкоголь мен шылым адамның өмір сапасын төмендетіп, әлеуметтік мәселелерді де туындатады.

Бүгінгі таңда қоғамда алкоголь мен шылым шегудің зияны жайлы ақпарат кең таралғанымен, бұл зиянды әдеттерден арылту мәселесі әлі де өзекті. Бұл өнімдер адам ағзасына кері әсер етіп, әртүрлі созылмалы аурулардың, оның ішінде жүрек-қан тамырлары ауруларының, өкпе обыры мен бауырдың ауруларының дамуына себепші болады. Сонымен қатар, алкоголь мен шылым адамның өмір сапасын төмендетіп, әлеуметтік мәселелерді де туындатады. Сондықтан көптеген елдер бұл зиянды әдеттерге қарсы түрлі шаралар қолдануда. Қазақстанда да осы бағытта бірқатар қадамдар жүзеге асырылуда:

    1.    Құқықтық шектеулер: Алкоголь және темекі өнімдерін кәмелетке толмағандарға сатуға қатаң тыйым салынған. Сондай-ақ, бұл өнімдерді сауда орындары мен қоғамдық жерлерде сатуға белгілі шектеулер қойылған. Мысалы, сағат 21:00-ден кейін алкоголь сату тыйымға алынады. Қоғамдық орындарда, әсіресе балалар ойнайтын алаңдарда және мектеп маңында шылым шегуге де айыппұл салынған.
    2.    Бағаны көтеру және акциздер: Бірқатар зерттеулер көрсеткендей, алкоголь мен шылымның бағасын көтеру олардың қолжетімділігін азайтып, тұтынуды төмендетеді. Қазақстанда да бұл тәсіл қолданылып, алкоголь мен темекіге акциздік салық жоғарылаған. Бұл өнімдердің қымбаттауы олардың тұтынушыларының санын біртіндеп азайтуға көмектеседі.
    3.    Ақпараттық науқандар: Денсаулық сақтау ұйымдары мен үкіметтік емес ұйымдар зиянды әдеттердің ағзаға тигізетін зиянын түсіндіру мақсатында әлеуметтік науқандар өткізеді. Әсіресе жастар арасында осындай науқандардың маңызы зор. Теледидар, интернет және баспа ақпарат құралдары арқылы зиянды әдеттердің алдын алу үшін арнайы бейнероликтер мен постерлер таратылады. Бұл материалдарда темекі мен алкогольдің қандай ауыр зардаптарға әкелетіні нақты және әсерлі түрде көрсетіледі.
    4.    Салауатты өмір салтын насихаттау: Мектептер мен университеттерде, спорт клубтарында салауатты өмір салтын насихаттауға арналған іс-шаралар ұйымдастырылады. Жастарды спортқа, өнерге және өзге де пайдалы істерге баулу арқылы, оларды зиянды әдеттерден алыстатуға болады. Мұндай шаралар жас ұрпақтың денсаулығын сақтауға, белсенді болуға және дұрыс құндылықтарды бойына сіңіруге мүмкіндік береді.
    5.    Медициналық және психологиялық қолдау: Зиянды әдеттерден арылғысы келетіндер үшін арнайы медициналық орталықтар мен бағдарламалар бар. Оларда наркологтар мен психологтар адамға жеке қолдау көрсетеді. Кейбір емханаларда «денсаулық мектебі» деп аталатын бағдарламалар арқылы адамдарға шылым мен алкогольдің зияны туралы жан-жақты ақпарат беріледі, сонымен қатар тәуелділікті жеңудің жолдары үйретіледі. Қажет болған жағдайда, психологтар адамның сенімін арттырып, қолдау көрсетеді.
    6.    Білім беру және алдын алу шаралары: Балабақшадан бастап жасөспірімдерге дейін, әртүрлі жастағы балаларға зиянды әдеттердің зияны туралы түсінік беру маңызды. Осы бағытта мектептерде тәрбие сағаттары, денсаулық сабақтары өткізіледі. Балаларға қызықты әрі көрнекі материалдар арқылы зиянды әдеттердің зияны түсіндіріледі. Мысалы, шылым шегу өкпенің қабынуына және жүрек ауруларына қалай әсер ететінін көрсету үшін арнайы материалдар мен тәжірибелер қолданылуы мүмкін.
    7.    Қоғамдық қолдау: Бүкіл қоғам болып бұл мәселеге қарсы тұру қажет. Әсіресе ата-аналар өз балаларына үлгі болуы тиіс. Көптеген ата-аналар балаларымен ашық сөйлесіп, оларды дұрыс өмір салтын ұстануға шақыруда. Жастарды қолдау мақсатында спорттық жарыстар, мәдени іс-шаралар ұйымдастыру да пайдалы. Қоғам белсенділері де жастарды дұрыс жолға бағыттап, олардың табысты, дені сау тұлға болып қалыптасуына жағдай жасайды.

Қорыта келгенде, алкоголь мен шылымға қарсы күрес – тек мемлекеттік органдардың емес, жалпы қоғамның міндеті. Бұл бағыттағы іс-шаралар еліміздің денсаулық сақтау жүйесіне де, әлеуметтік жағдайына да оң әсерін тигізеді. Зиянды әдеттерден аулақ болып, салауатты өмір салтын ұстану арқылы біз өзімізді ғана емес, келешек ұрпақты да қорғаймыз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы