Тұрғын үй ғимараттарының, инженерлік жүйелердің жөндеуі мен қызмет көрсетуі.

Инженерлік инфрақұрылым тұрғын үй мен өндіріс саласын, сондай-ақ жалпы қоғамды қолдайтын және қажетті қызметтерді қамтамасыз ететін жүйелердің жиынтығы. Инженерлік желілердің тозуы қазіргі Қазақстанның өзекті мәселесі болып табылады және әлі де қалады.

Отын-энергетика саласында негізгі қорлардың 45%-ға дейін тозуы қолайлы деп саналады. 45%-дан 60%-ға дейінгі көрсеткіш дағдарысқа дейінгі жағдайды көрсетеді, ал 65%-дан жоғары болса, электр және жылумен жабдықтаудағы төтенше жағдайларға және тұрақты ақауларға дайын болу қажеттігін білдіреді.
Қолда бар статистикалық мәліметтерге сәйкес, 2021 жылдың аяғында электрмен, газбен, бумен, ыстық сумен және кондицияланған ауамен жабдықтау секторындағы кәсіпорындардың тозу дәрежесі сыни 71,7%-ды құрады, оның ішінде құрылымдардың тозуы 78%, ал машиналар мен жабдықтардың тозуы 62,2%-ды құрады.

Алайда, кейбір өңірлерде жағдай бұдан да қиын болуы мүмкін. Мәселен, биылғы жылдың 12 желтоқсанында президент Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздегі жылу электр станцияларының орташа тозуы 66%-ға жеткенін, ал кейбір қалаларда ол қазірдің өзінде критикалық 80% деңгейінен асып кеткенін айтты. ЖЭО-ның үштен бірі жарты ғасырдан астам уақыттан бері жұмыс істеп келеді. Шығыс Қазақстан облысының Риддер және Шемонаиха қалаларында жылу желілерінің әбден тозығы жеткен. ЖЭО-дан бөлек, жылу желілері де мүшкіл күйде, — деді президент. Бүгінде 1,5 мың км-дан астам жылу желілері ауыстыруды және жөндеуді қажет етеді. Олардың орташа тозуы 75%-дан асады, ал Арқалық, Риддер, Шемонаиха қалаларында желілердің тозығы жеткен. Үкімет бұл мәселені үш жылдың ішінде шешуі керек. Есепке сәйкес, оған 528 млрд теңге қажет.

Электрмен жабдықтау: Қала мен ауылдарды электр энергиясымен қамтамасыз ететін желілер мен станциялар.
Сумен жабдықтау және кәріз жүйелері: Таза ауызсуды беру және пайдаланылған суды бұру жүйелері.
Жылумен жабдықтау: Қала тұрғындары мен ғимараттарды жылыту жүйесі (орталық жылу жүйелері).
Газбен жабдықтау: Табиғи газды тұрғындар мен кәсіпорындарға жеткізу жүйесі.
Телекоммуникация: Интернет, телефон байланыстары және басқа да коммуникациялық желілер.
Жол инфрақұрылымы: Қалалар мен елді мекендерде автокөлік жолдарын, жаяу жүргіншілер жолын, көпірлер мен туннельдерді салу және күтіп ұстау.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (ТКШ) халықтың тұрмыс жағдайын қамтамасыз етуге бағытталған қызметтер мен инфрақұрылым жүйелерінің жиынтығы. ТКШ құрамында:

Тұрғын үй ғимараттарының, инженерлік жүйелердің жөндеуі мен қызмет көрсетуі.

Коммуналдық қызметтерді ұйымдастыру (мысалы, лифттер, кәріз жүйелері, су тазалау және тағы басқалар).

Инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ тығыз байланысты, себебі инженерлік жүйелердің дұрыс жұмыс істеуі тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының тиімділігіне тікелей әсер етеді. Мысалы, сумен жабдықтау және кәріз жүйелері ТКШ саласында маңызды рөл атқарады, өйткені олардың тұрақты жұмысы тұрғындардың тұрмыстық қажеттіліктерін қамтамасыз етеді.
Жылумен жабдықтау жүйесі дұрыс жұмыс істемеген жағдайда, тұрғындар суықта қалып, өмір сүру жағдайы қиындауы мүмкін.
Бұл салаларда цифрландыру мен инновациялық технологияларды енгізу маңызды рөл атқаруда, мысалы, "ақылды қалалар" жобаларында инженерлік инфрақұрылымның жұмысын автоматтандыру.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы