Шымкент. Цифрландыру – бұл заманауи технологиялар мен цифрлық құралдарды қолдану арқылы экономикалық, әлеуметтік және саяси процестерді оңтайландыру және жетілдіру процесі.

Цифрландыру – бұл заманауи технологиялар мен цифрлық құралдарды қолдану арқылы экономикалық, әлеуметтік және саяси процестерді оңтайландыру және жетілдіру процесі. Бұл ұғым соңғы онжылдықта кеңінен таралып, көптеген елдерде мемлекеттік басқарудан бастап жеке кәсіпорындарға дейінгі барлық салаларда қолданылуда. Цифрландырудың негізгі мақсаты – технологиялық жетістіктерді пайдалана отырып, қызмет көрсету мен өндіріс сапасын арттыру, ресурстарды тиімді пайдалану және қоғамның жалпы дамуына қолайлы жағдай жасау.
Цифрландырудың негізгі аспектілері:

1. *Экономиканы цифрландыру*: 
   Экономиканы цифрландыру елдің жалпы экономикалық әлеуетін арттыруға бағытталған. Бұл процесс өндірісті автоматтандыру, бизнес-процестерді оңтайландыру және инновациялық технологияларды енгізуді қамтиды. Цифрлық экономикадағы негізгі бағыттар:
   
   - *Электронды сауда: Электронды коммерция цифрландырудың маңызды бөлігі болып табылады, себебі ол тауарлар мен қызметтерді онлайн режимде сатып алу және сату процестерін жеңілдетеді. Бұл салада **Amazon, **Alibaba* сияқты ірі платформалар алдыңғы қатарда тұр.
   - *Блокчейн және криптовалюталар*: Блокчейн технологиясы қауіпсіз, ашық және сенімді деректер алмасуға мүмкіндік беретін жаңа технологиялардың бірі. Криптовалюталар да осы жүйенің негізінде пайда болды және қаржы секторындағы төңкеріс деп есептеледі.
   - *Индустрия 4.0*: Өндіріс процесін автоматтандыру және жасанды интеллект пен робототехниканы пайдалану арқылы өндірісті оңтайландыру. Мысалы, зауыттарда машиналар мен роботтар адамдардың қатысуынсыз өнім шығарып, жұмыс істей алады.

2. *Мемлекеттік басқаруды цифрландыру*: 
   Мемлекеттік қызметтердің цифрландырылуы азаматтар мен бизнеске тиімді қызмет көрсетуге бағытталған. Электрондық үкімет (e-government) – цифрландырудың негізгі құралы. Бұл жүйе мемлекеттік қызметтерді электронды түрде көрсетуге мүмкіндік береді. Қазақстанда *"Электрондық үкімет"* платформасы осы бағытта жақсы мысал бола алады. Ол арқылы азаматтар мемлекеттік қызметтерді интернет арқылы оңай ала алады, мысалы, салық төлеу, тұрғын үй мәселелері бойынша өтініш беру, туу туралы куәлік алу және т.б.

3. *Білім беруді цифрландыру*: 
   Білім беру саласы цифрлық технологиялардың дамуымен үлкен өзгерістерге ұшырады. Оқушылар мен студенттер қазір цифрлық білім беру платформалары арқылы қашықтан оқуға мүмкіндік алады. Онлайн курстар, бейнедәрістер, интерактивті оқулықтар, виртуалды зертханалар – мұның бәрі білім сапасын арттырып, оқытуды қолжетімді етуде. Мысалы, *Coursera, **Udemy* сияқты платформалар бүкіл әлем бойынша оқытушылар мен студенттерге білім алу процесін оңай және қолайлы етуге мүмкіндік береді.

4. *Денсаулық сақтау саласын цифрландыру*: 
   Цифрлық технологиялар денсаулық сақтау саласына да еніп, қызмет көрсету сапасын арттыруға ықпал етеді. Бұл салада *телемедицина, **электронды медициналық жазбалар, **диагностикалық жүйелердің автоматтандырылуы* маңызды рөл атқарады. Мысалы, дәрігерлердің пациенттердің ауру тарихын цифрлық форматта сақтау арқылы оларды кез келген уақытта қарап, емдеуге мүмкіндік алады. Бұл пациенттердің диагностикасы мен емдеу сапасын жақсартуға ықпал етеді.

5. *Қоғамдық қауіпсіздікті цифрландыру*: 
   Цифрландыру құқық қорғау органдарының жұмысын оңтайландыруға да бағытталған. Жасанды интеллект, бейнебақылау жүйелері және басқа да цифрлық технологиялар қылмысты анықтау және алдын алу үшін қолданылады. *Face Recognition* сияқты технологиялар полицияға қылмыскерлерді тез анықтауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, *ақпараттық қауіпсіздік* цифрландыру процесінің маңызды аспектісі болып табылады. Кибершабуылдардан қорғау, деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мемлекеттік және жеке секторлар үшін өзекті мәселе.

Цифрландырудың артықшылықтары:

1. *Өнімділікті арттыру*: Цифрландыру автоматтандырылған жүйелерді пайдалану арқылы жұмыс өнімділігін арттырады. Қолмен жасалатын жұмыстарды автоматтандыру арқылы адам еңбегінің қажетсіздігін азайтуға болады, бұл процестердің жылдамдығын және тиімділігін арттырады.

2. *Қызмет көрсету сапасын жақсарту*: Электронды қызмет көрсету жүйелері уақытты үнемдеп, кез келген қызметті үйден шықпай-ақ алуға мүмкіндік береді. Мысалы, электронды банк қызметтері арқылы онлайн төлемдер жасау, несие рәсімдеу және басқа да қызметтер бұрынғыдан әлдеқайда жылдам және қолайлы болуда.

3. *Транспаренттілік және есеп беру*: Цифрландыру процестің ашықтығын қамтамасыз етеді, себебі барлық деректер цифрлық жүйелерде тіркеледі. Бұл мемлекеттік және жеке секторларда жемқорлық пен бюрократияны азайтуға мүмкіндік береді.

4. *Жаңа жұмыс орындарын құру*: Цифрландыру жаңа мамандықтардың пайда болуына және IT саласындағы жұмыс орындарының көбеюіне ықпал етеді. Цифрлық технологиялармен жұмыс істей алатын білікті мамандарға сұраныс артып келеді, бұл экономиканың жаңа секторларын дамытуға мүмкіндік береді.

5. *Экономикалық өсімді ынталандыру*: Цифрландыру экономикалық белсенділікті арттырады, себебі бизнес процестерді оңтайландыру арқылы өндіріс көлемі ұлғаяды және ресурстарды тиімді пайдалану қамтамасыз етіледі. Бұл елдің жалпы экономикалық дамуына оң әсер етеді.

Цифрландырудың қиындықтары:

1. *Қаржылық шығындар*: Цифрландыруды енгізу үшін үлкен қаржылық инвестициялар қажет. Жаңа технологиялар мен инфрақұрылымдарды дамыту, қызметкерлерді оқыту және IT жүйелерін енгізу шығындары компаниялар мен мемлекеттер үшін қиындықтар туғызуы мүмкін.

2. *Киберқауіптер*: Цифрлық технологиялардың дамуы кибершабуылдардың артуына да ықпал етеді. Хакерлердің ақпараттық жүйелерге шабуыл жасау, жеке деректерді ұрлау сияқты қауіптер пайда болады. Сондықтан киберқауіпсіздік мәселесі маңызды болып отыр.

3. *Жұмыссыздық мәселесі*: Автоматтандыру мен робототехника жұмыс орындарын қысқартуға әкелуі мүмкін. Кейбір салаларда адам еңбегі толықтай роботтармен алмастырылып, бұл жұмыссыздықтың өсуіне ықпал етуі мүмкін.

Қорытынды:

Цифрландыру – бұл қазіргі заманның ажырамас бөлігі. Ол қоғамның барлық салаларын өзгертуде және болашақта да оның ықпалы арта береді. Қазақстанда да цифрландыру қарқынды түрде дамып келеді, бұл елдің экономикалық және әлеуметтік дамуына жаңа мүмкіндіктер ашуда. Алайда цифрландырудың артықшылықтарымен қатар қиындықтары да бар, сондықтан мемлекет пен қоғам бұл процестерге дайын болуы қажет.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы