Шымкент. Отбасылық және гендерлік саясат – бұл мемлекет тарапынан қоғамдағы отбасы институтын нығайтуға, гендерлік теңдікке қол жеткізуге және азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған шаралар жиынтығы.

Отбасылық және гендерлік саясат – бұл мемлекет тарапынан қоғамдағы отбасы институтын нығайтуға, гендерлік теңдікке қол жеткізуге және азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған шаралар жиынтығы. Бұл саясат қоғамдағы әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге, отбасының рөлін арттыруға және әлеуметтік тұрақтылықты сақтауға ықпал етеді. Әсіресе, қазіргі заманда гендерлік теңдіктің қоғамның тұрақтылығы мен дамуына әсері айрықша маңызға ие.

Отбасылық саясаттың мақсаты мен мәні

Отбасы – қоғамның негізгі әлеуметтік институты және әрбір азаматтың қалыптасуы мен дамуының маңызды элементі. Отбасылық саясаттың басты мақсаты – отбасы институтын нығайту, бала тәрбиесіне, отбасының материалдық және моральдық жағдайына, ата-аналардың өзара қарым-қатынасына қолдау көрсету. Мемлекет отбасыға байланысты құқықтық, әлеуметтік және экономикалық шараларды жүзеге асыру арқылы әр отбасының әл-ауқатын жақсартуға тырысады.

Отбасылық саясат келесі бағыттарда жүзеге асырылады:

    1.    Әлеуметтік қолдау: Отбасыларға әлеуметтік көмек көрсету, әлеуметтік төлемдер мен жеңілдіктерді қамтамасыз ету арқылы өмір сүру сапасын арттыру. Бұл әсіресе көпбалалы және аз қамтылған отбасыларға қолдау көрсету шаралары арқылы жүзеге асады.
    2.    Бала құқығын қорғау: Бала құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету, олардың білім алуға, денсаулық сақтауға және қауіпсіз ортада өсуіне жағдай жасау. Балаларды тәрбиелеу мен қорғау мәселесі отбасының басты жауапкершілігі болғанымен, мемлекет тарапынан қолдау мен қорғау маңызды рөл атқарады.
    3.    Неке және ажырасу мәселелері: Неке қатынастарын реттеу, отбасылық құндылықтарды нығайту, ажырасу деңгейін төмендету және отбасыдағы қарым-қатынастарды үйлестіру. Мемлекет неке қию және ажырасу процестерінде азаматтарға құқықтық және психологиялық көмек көрсетеді.
    4.    Ата-аналардың құқықтары мен міндеттері: Ата-аналардың өз міндеттерін орындауға жауапкершілігін арттыру, балаларға қолайлы тәрбие мен білім беру. Бұл жерде ата-аналардың құқықтарын қорғау мен оларды қолдау ерекше маңызға ие.

Отбасылық саясаттың негізгі мәні – қоғамның тұрақтылығы мен денсаулығына әсер ететін маңызды фактор ретінде отбасын нығайтуға бағытталған. Әлеуметтік саясаттың осы бағыты арқылы мемлекет ұлттың денсаулығын, өмір сүру ұзақтығын, халық санының өсуін және жалпы қоғамның әл-ауқатын жақсартуға тырысады.

Гендерлік саясат және оның маңыздылығы

Гендерлік саясат – бұл әйелдер мен ерлердің қоғамдағы тең мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге бағытталған саясат. Гендерлік теңдік – әр адамның жынысына қарамастан, барлық салада тең құқықтар мен мүмкіндіктерге ие болуын білдіреді. Бұл саясат экономикалық, саяси және әлеуметтік тұрғыдан әйелдер мен ерлердің теңдігін қамтамасыз етуге бағытталған.

Гендерлік саясаттың негізгі міндеттері мыналар:

    1.    Әйелдер мен ерлердің тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету: Гендерлік теңдік – әйелдер мен ерлердің қоғамдық және экономикалық өмірде бірдей құқықтарға ие болуын қамтамасыз етеді. Бұл еңбек нарығында, білім беруде, саясатта және басқа да қоғамдық салаларда тең мүмкіндіктерді құруды көздейді.
    2.    Әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу: Гендерлік саясат әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты болдырмауға және оның алдын алуға бағытталған. Мемлекет осы бағытта заңдарды күшейтіп, зорлық-зомбылық құрбандарына көмек көрсету жүйесін дамытады.
    3.    Әйелдердің экономикалық тәуелсіздігі: Әйелдердің экономикалық құқықтарын қамтамасыз ету, оларды жұмысқа орналастыру, бизнесті дамытуға қолдау көрсету гендерлік теңдіктің негізгі элементтері болып табылады. Мемлекет кәсіпкерлікті қолдау арқылы әйелдердің экономикалық белсенділігін арттыруға жағдай жасайды.
    4.    Әйелдердің саяси белсенділігін арттыру: Гендерлік саясат әйелдердің саясаттағы рөлін арттыруға бағытталған. Мемлекеттік басқару саласында әйелдердің қатысуын көбейту, оларды жетекші лауазымдарға ұсыну маңызды бағыттардың бірі болып саналады.

Гендерлік саясаттың басты мақсаты – қоғамда әйелдер мен ерлердің тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік әділеттілік пен экономикалық дамуды қолдау. Әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктері болған жағдайда, қоғамның даму деңгейі де жоғарылайды.

Қазақстандағы отбасылық және гендерлік саясат

Қазақстанда отбасылық және гендерлік саясаттың дамуы маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Мемлекет отбасы институтын нығайтуға және гендерлік теңдікке қол жеткізуге бағытталған шаралар кешенін жүзеге асыруда. Қазақстандағы отбасы және гендерлік саясат келесі бағыттарда жүзеге асырылуда:

    1.    Отбасы институтын нығайту: Қазақстанда отбасы институтын нығайту мақсатында бірнеше мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, “Отбасы – қоғамның тірегі” бағдарламасы арқылы отбасы құндылықтарын насихаттау, ата-аналардың балаларды тәрбиелеу міндеттерін түсіндіру және отбасыларға қолдау көрсету шаралары жүзеге асырылады.
    2.    Әйелдер мен ерлердің тең құқықтарын қорғау: Қазақстан гендерлік теңдікке қол жеткізу үшін бірнеше заңдар мен нормативтік актілерді қабылдады. Мысалы, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылыққа қарсы күрес шаралары, әйелдердің саяси және экономикалық өмірге қатысуын арттыру шаралары жүзеге асырылуда.
    3.    Әлеуметтік қолдау жүйесі: Мемлекет отбасыларға және әйелдерге әлеуметтік қолдау көрсету жүйесін дамытуда. Көпбалалы отбасыларға, жалғызбасты аналарға, сондай-ақ ауылдық жерлерде тұратын әйелдерге әлеуметтік көмек көрсету шаралары кеңінен жүзеге асырылуда.

Қазақстандағы гендерлік саясаттың басым бағыттарының бірі – әйелдердің еңбек нарығындағы тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. Мемлекет кәсіпкер әйелдерге қолдау көрсету бағдарламаларын жүзеге асырып, әйелдердің экономикалық белсенділігін арттыруға жағдай жасауда. Сонымен қатар, әйелдердің жетекші лауазымдарға орналасуына, саяси қызметтерге қатысуына жағдай жасау да маңызды мәселе болып саналады.

Қоғамдағы гендерлік стереотиптер мен кедергілер

Гендерлік теңдікке қол жеткізу жолында қоғамда әлі де бірқатар кедергілер мен стереотиптер бар. Әйелдердің еңбек нарығында, саясатта және жетекші қызметтерде тең мүмкіндіктерге қол жеткізуіне кейде кедергілер туындайды. Бұл жағдай гендерлік теңдік мәселесін шешу үшін кешенді шаралар қабылдауды қажет етеді.

Қоғамда әйелдер мен ерлердің рөлдері туралы қалыптасқан стереотиптер гендерлік теңдікке қол жеткізуге кедергі келтіруі мүмкін. Мысалы, әйелдердің тек отбасы және бала тәрбиесімен айналысуы керек деген көзқарас олардың экономикалық және саяси өмірге толыққанды қатысуына шектеу қояды. Бұл стереотиптерді өзгерту үшін мемлекет пен қоғам тарапынан жүйелі ақпараттық және ағартушылық шаралар қажет.

Отбасылық және гендерлік саясат қоғамдағы тұрақтылықты, әділеттілікті және теңдікті қамтамасыз етудің маңызды тетігі болып табылады. Отбасылық саясат арқылы мемлекет отбасының әл-ауқатын жақсартып, балалардың құқықтарын қорғауға бағытталған шаралар кешенін жүзеге асырады. Ал гендерлік саясат әйелдер мен ерлердің тең мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге және қоғамдағы гендерлік стереотиптерді жоюға бағытталған.

Қазақстанда отбасылық және гендерлік саясатты дамыту үшін көптеген қадамдар жасалуда, бірақ әлі де атқарылуы тиіс шаралар бар. Қоғамдағы гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және отбасы институтын нығайту – мемлекеттің дамуына және азаматтардың өмір сүру сапасын арттыруға оң әсер ететін маңызды факторлар.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы