Шымкент. Азаматтық қоғам: қоғамдағы маңызы мен рөлі

Азаматтық қоғам – бұл мемлекет пен коммерциялық ұйымдардан тәуелсіз, азаматтардың ерікті түрде ұйымдасқан құрылымдары мен топтары. Азаматтық қоғамның негізінде әлеуметтік, мәдени, экономикалық және саяси құқықтарды қорғау мен дамыту идеясы жатыр. Бұл ұғым демократиялық қоғамның маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Азаматтық бастамалар көбіне мемлекет арқылы жүзеге асырылмайды: мемлекет мұндай бастамаларды өз даму үлгілеріне көшіруге қабілетсіз. Мемлекет пен азаматтық қоғам тек ресми тұрғыда ғана өзара іс-қимыл жасайды және кейде белгілі бір деңгейде қарама-қайшылыққа да барады.

Азаматтық қоғамның даму қажеттілігі тек демократия үшін ғана емес, экономикалық сипатқа да ие: кәсіпкерлік қызметтің бастамалары, әсіресе шағын және орта бизнес салалары, дамыған азаматтық қоғамның мүмкіндіктерімен тікелей байланысты.

Азаматтық қоғамның ерекшеліктері: Азаматтық қоғам ерікті, демократиялық сипатта болады және азаматтардың қатысуын қамтиды. Азаматтар түрлі ұйымдар, ассоциациялар, қорлар, қозғалыстар және клубтар арқылы бірігіп, өз мүдделерін қорғап, қоғамдағы мәселелерді шешуге тырысады. Бұл ұйымдар әділеттілік, адам құқықтары, экология, білім беру және денсаулық сақтау сияқты маңызды тақырыптарға назар аударады.

Азаматтық қоғамның рөлі: Азаматтық қоғам демократиялық процестердің қалыптасуы мен нығаюына үлкен үлес қосады. Оның рөлі төмендегідей аспектілерде көрінеді:

• Бақылау және теңгерім: Азаматтық қоғам мемлекеттік институттарды бақылап, олардың әрекеттеріне ашықтық және есеп беру тұрғысынан баға беруге мүмкіндік береді. Бұл мемлекеттік органдардың халық алдындағы жауапкершілігін арттырады.
• Азаматтық белсенділік: Азаматтық қоғам азаматтардың қоғамдық өмірге белсенді қатысуын ынталандырады. Бұл қоғамдық пікір қалыптастыру, дауыс беру, митингтер өткізу арқылы жүзеге асырылады.
• Мүдделерді қорғау: Әртүрлі әлеуметтік топтардың мүдделерін қорғау үшін азаматтық қоғам ұйымдары жұмыс істейді. Әсіресе, азшылық және маргиналды топтардың құқықтарын қорғауда маңызды рөл атқарады.

Азаматтық қоғамның дамуындағы қиындықтар: Азаматтық қоғамның дамуы оңай емес. Көптеген елдерде азаматтық қоғам ұйымдарына қысым көрсетіледі, заңнамалық шектеулер енгізіледі немесе қаржылық ресурстарға қол жеткізу қиындайды. Бұл жағдай азаматтардың белсенділігін төмендетіп, демократиялық процестерді тежейді.

Қазақстандағы азаматтық қоғам: Қазақстанда азаматтық қоғамның дамуы соңғы жылдары ілгеріледі. Азаматтық сектор ұйымдарының саны артып, қоғамдық мәселелерді шешуде белсенділік танытуда. Алайда, әлі де мемлекетпен қарым-қатынасты нығайту, құқықтық қорғауды қамтамасыз ету және қоғамдық белсенділікті арттыру бағытында жұмыс қажет.

Қорытынды: Азаматтық қоғам – демократиялық қоғамның негізі. Оның дамуы әлеуметтік әділеттілікті, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуде, мемлекет пен қоғам арасындағы байланысты нығайтуда маңызды рөл атқарады. Азаматтық қоғамның белсенділігін дамыту арқылы ғана біз әділ, тең және тұрақты қоғам қалыптастыра аламыз.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы