Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін қолданылатын жаңа тәсілдер

Сыбайлас жемқорлықтың қоғамға тигізетін теріс әсері орасан: ол экономиканы тұралатады, әлеуметтік теңсіздікті ұлғайтады және азаматтардың мемлекетке деген сенімін төмендетеді. Бұл құбылысты жою үшін тек қана заңдар мен ережелер жетпейді; қоғамдағы әрбір адамның сыбайлас жемқорлыққа деген көзқарасын өзгерту қажет. Осы орайда сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін бірқатар тың әдістер қолданылып жатыр:

    1.    Цифрлық сауаттылықты арттыру: Қазіргі таңда сандық технологиялар арқылы сыбайлас жемқорлыққа жол бермеу жеңілдеді. Электронды қызмет көрсету және цифрлық құжат айналымы жемқорлық деңгейін төмендетуге көмектеседі. Цифрлық сауаттылықты арттыру арқылы халық өз құқықтары мен мүмкіндіктерін біле отырып, заңға қайшы әрекеттерге өз үлесін тигізбеуді үйренеді.
    2.    Қоғамдық қатысуды кеңейту: Қоғамдық ұйымдар, үкіметтік емес ұйымдар мен белсенді азаматтар жемқорлыққа қарсы күресте ерекше рөл атқара алады. Жұртшылықтың бұл іске белсенді араласуы үшін түрлі семинарлар, тренингтер және кездесулер өткізіледі. Бұл арқылы әрбір адам өз орнында жемқорлыққа қарсы тұруға дайын болады.
    3.    Әлеуметтік медианы қолдану: Бүгінгі таңда әлеуметтік медиа арқылы сыбайлас жемқорлыққа қатысты жедел ақпарат таратып, нақты шаралар қабылдауға болады. Әлеуметтік медиа арқылы азаматтар мемлекет органдарының ашықтығын талап етіп, сыбайлас жемқорлыққа қатысты хабарламалармен бөліседі. Бұл құрал арқылы қоғамдағы құқық бұзушылықтарды ашық жариялап, заң бұзушыларды тоқтатуға мүмкіндік береді.
    4.    Этикалық принциптерді дәріптеу: Жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру үшін адамдарды этикалық принциптерді сақтауға шақыру керек. Әсіресе, мемлекеттік қызметте жұмыс істейтін тұлғаларға арнап, адалдық пен әділдікті қолдайтын арнайы тренингтер өткізіледі. Бұл оларды сыбайлас жемқорлықтан аулақ болуға ынталандырады.
    5.    Жемқорлыққа қарсы инновациялық технологиялар: Блокчейн, жасанды интеллект және деректерді талдау сыбайлас жемқорлықты алдын алуға және оны анықтауға көмектеседі. Мысалы, блокчейн технологиясы арқылы құжаттардың өзгертілмейтін нұсқасын сақтауға болады, ал бұл құжаттарды бұрмалау мүмкіндігін шектейді. Жасанды интеллект деректерді талдай отырып, күдікті әрекеттерді анықтайды.
    6.    Тәуелсіз ақпарат құралдарын қолдау: Журналистер мен тәуелсіз ақпарат құралдары сыбайлас жемқорлық фактілерін ашық жариялау арқылы қоғамға әсер ете алады. Адал ақпарат құралдары жемқорлықты зерттеп, дәлелдер келтіріп, халыққа жеткізу арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастырады.
    7.    Экономикалық жағдайды жақсарту: Сыбайлас жемқорлық көбінесе кедейлік пен төмен жалақы жағдайларында пайда болады. Сондықтан мемлекеттік қызметкерлердің жалақысын көтеру, тұрғындардың әл-ауқатын арттыру сыбайлас жемқорлыққа қарсы маңызды қадам болмақ. Егер адамдардың қаржылық жағдайы жақсы болса, жемқорлыққа бару мүмкіндігі де азаяды.
    8.    Жемқорлыққа қарсы ақпараттық платформалар жасау: Қоғамға жемқорлық туралы ақпаратты түсінікті әрі қолжетімді ету үшін арнайы онлайн платформалар іске қосылуы мүмкін. Мысалы, сыбайлас жемқорлықпен күресетін веб-сайттар немесе мобильді қосымшалар арқылы азаматтар арыздарын жолдап, мәселелерін шешуге көмек ала алады.
    9.    Оқу орындарында жемқорлыққа қарсы пәндерді енгізу: Университеттер мен мектептерде сыбайлас жемқорлық туралы арнайы пәндер енгізіліп, жас ұрпақты әділдік пен адалдыққа тәрбиелеуге ерекше мән берілуде. Оқу орындарында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы білім беру арқылы жас буынның моральдық түсініктері кеңейеді.
    10.    Халықаралық тәжірибе алмасу: Сыбайлас жемқорлықпен күресте халықаралық тәжірибе мен тиімді әдістерді қолдану — тиімді тәсілдердің бірі. Шетелдік мамандардың қатысуымен семинарлар, конференциялар өткізу арқылы еліміздің мамандары жаңа білім мен тәжірибе жинақтайды.
    11.    Әлеуметтік зерттеулер жүргізу: Әлеуметтік сауалнамалар мен зерттеулер жүргізу арқылы халықтың жемқорлыққа қатысты ой-пікірін білуге болады. Осы нәтижелер бойынша мемлекет өз стратегияларын жетілдіріп, жемқорлыққа қарсы күрес әдістерін тиімді түрде іске асыра алады.
    12.    Қоғамның құқықтық сауаттылығын арттыру: Азаматтар өз құқықтарын, заңды талаптарын жақсы білген жағдайда ғана сыбайлас жемқорлықты төмендетуге болады. Сондықтан халыққа заңнама туралы ақпараттық курстар мен тренингтер өткізу маңызды.

Жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — тек заңдық шаралар емес, әлеуметтік және мәдени қадамдарды да қажет ететін күрделі процесс. Қоғамның әрбір мүшесі әділдікті қолдап, адалдықты бағалайтын болса, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес өз нәтижесін береді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы