Уақытты басқару: Барлығын үлгерудің құпиялары

Заманауи өмір қарқыны адамдардан көп міндетті бір уақытта орындауды талап етеді. Жұмыс, оқу, отбасы, хобби және жеке даму арасында тепе-теңдік табу оңай емес. Уақытты басқару – бәріне үлгерудің негізгі құралы. Бұл мақалада тиімді уақыт басқарудың негізгі қағидалары мен кеңестерімен бөлісеміз.

1. Маңызды және маңызсыз істерді ажырату

Бәріне үлгерудің бірінші қадамы – өзіңіз үшін ең маңызды істерді анықтау. Бұл жерде Эйзенхауэр матрицасы көмектеседі:
    Маңызды әрі шұғыл істер: дереу орындаңыз.
    Маңызды, бірақ шұғыл емес: уақыт бөліп, жоспарлаңыз.
    Маңызсыз, бірақ шұғыл: басқаға тапсырыңыз.
    Маңызсыз және шұғыл емес: мүлде орындамаңыз.

Бұл әдіс арқылы өзіңізді артық жұмыстан босатып, басты мақсаттарға шоғырлана аласыз.

2. Күнтізбе және тізімдер жүргізу

Көп адамдар тапсырмаларды есте сақтауға тырысып, уақыттарын жоғалтады. Оны болдырмау үшін міндеттерді жазып отыру әдетін қалыптастырыңыз.
    Күнтізбе: Ірі жобаларды, кездесулерді және маңызды мерзімдерді белгілеп қойыңыз.
    Тізімдер: Күнделікті орындау керек тапсырмаларды жазыңыз.

Бұл әдіс сіздің міндеттеріңізді нақты көріп, артық нәрселерге уақыт жұмсамауға көмектеседі.

3. “80/20” ережесі (Парето қағидасы)

Парето қағидасына сәйкес, нәтиженің 80%-ы күш-жігердің тек 20%-ынан келеді. Яғни, ең маңызды тапсырмаларға назар аудару – уақытты үнемдеудің тиімді жолы.

Қалай қолдану керек?
    Сіздің жетістігіңізге ең көп ықпал ететін тапсырмаларды анықтаңыз.
    Соларды бірінші орындаңыз.

4. “Pomodoro” техникасы

Бұл техника уақытты тиімді басқарудың танымал әдістерінің бірі. Оның мәні қарапайым:
    1.    Бір тапсырмаға 25 минут арнаңыз.
    2.    Содан кейін 5 минут үзіліс жасаңыз.
    3.    4 циклдан кейін ұзақ үзіліс (15-30 минут) алыңыз.

Бұл әдіс миға жүктемені азайтып, зейінді арттырады.

5. “Жоқ” деп айтуды үйреніңіз

Көп адамдар басқалардың өтініштеріне “иә” деп жауап беріп, өз уақытына зиян келтіреді. Өзіңізге пайдасыз әрі маңызды емес істерді қабылдамауды үйреніңіз.

Қалай дұрыс бас тартуға болады?
    Сыпайы болыңыз, бірақ нақты айтыңыз: “Мен қазір осыны істей алмаймын.”
    Басқа балама ұсыныңыз: “Мүмкін, мен кейінірек көмектесермін.”

6. Араласып кеткен уақытты бақылау

Әлеуметтік желілер, хабарламалар, интернет – бәрі уақытымызды ұрлайды. Егер телефон немесе басқа факторлар сіздің назарыңызды жиі бөліп отырса, тиімді жұмыс істеу қиындайды.

Шешім:
    Белгілі бір уақытқа гаджеттерден бас тартыңыз.
    Өзіңізге кесте жасаңыз: жұмыс, демалыс және көңіл көтеру уақытын нақты бөліңіз.

7. Демалыстың маңыздылығын түсіну

Демалыс – тек денені ғана емес, сананы да қайта қуаттайтын уақыт. Тым көп жұмыс жасау өнімділікті төмендетіп, денсаулыққа зиян тигізуі мүмкін.

Кеңестер:
    Тынығу үшін уақыт бөліңіз (спорт, медитация, табиғатқа шығу).
    Ұйқының сапасына көңіл бөліңіз (күнде 7-8 сағат ұйықтау).

8. Әдеттерді автоматтандыру

Күнделікті қайталанатын істерді әдетке айналдыру арқылы уақытты үнемдеуге болады. Мысалы:
    Таңертеңгі күн тәртібі.
    Шығындарды бірден жазып қою.
    Белгілі бір уақытта кітап оқу немесе спортпен айналысу.

Бұл істер автоматты түрде орындалатындықтан, басқа тапсырмаларға уақыт пен энергия қалады.

9. Өзіңізді марапаттауды ұмытпаңыз

Жоспарланған істі сәтті аяқтасаңыз, өзіңізді марапаттаңыз. Бұл мотивацияны арттырып, келесі міндеттерге деген жігерді оятады.

Марапат мысалдары:
    Шоколад немесе сүйікті тағам.
    Фильм қарау немесе достармен кездесу.
    Өзіңізге шағын сыйлық алу.

Уақытты тиімді басқару – бұл бәріне бірдей келетін әдіс емес. Әр адам өзіне ыңғайлы тәсілді тауып, күнделікті әдетке айналдыруы керек. Ең бастысы, басымдықтарды анықтап, тәртіпті сақтай білсеңіз, сіз тек міндеттерді орындап қана қоймай, өмірден ләззат алуды да үйренесіз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы