«Прокурорлық қадағалау және жасөспірімдер құқықтары»: Шымкенттегі семинар-тренингтің маңызы және өткен іс-шаралармен салыстыру

«Прокурорлық қадағалау және жасөспірімдер құқықтары»: Шымкенттегі семинар-тренингтің маңызы және өткен іс-шаралармен салыстыру

2025 жылғы 28 тамыз күні Шымкент қаласының прокуратурасында ерекше маңызы бар семинар-тренинг өтті. Іс-шара тақырыбы – «Жасөспірімдер қылмысының алдын алудағы прокурорлық қадағалаудың рөлі және балалардың құқықтарын қорғау». Бұл бастама «Заң және тәртіп» тұжырымдамасын іске асыру аясында ұйымдастырылып, прокуратура органдарының жас қызметкерлерінің кәсіби деңгейін көтеруге, олардың тәжірибесін кеңейтуге бағытталды.

Семинар барысында қатысушылар жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылықтың себептерін талқылап, прокурорлық қадағалаудың тиімді тетіктерін қарастырды. Басты назар балалардың конституциялық құқықтарын қорғауға, олардың қауіпсіз әрі қолайлы ортада дамуына жағдай жасауға аударылды.

1. Жасөспірімдер қылмысының алдын алу механизмдері.
    Қатысушылар құқық бұзушылықтардың алдын алу үшін тәуекел факторларын дер кезінде анықтау қажеттігін атап өтті. Мысалы, мектептегі тәрбие жұмысы, ата-ананың бақылауы, әлеуметтік орта мен интернеттегі ықпал – жасөспірім мінез-құлқына тікелей әсер ететін негізгі факторлар болып саналады.
2. Прокурорлық қадағалаудың рөлі.
    Семинарда прокурорлардың міндеті тек заң бұзушылыққа жауап қайтару ғана емес, сонымен бірге жүйелі проблемаларды шешу, білім беру ұйымдарымен, қамқоршылық органдарымен және кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссиялармен тығыз ынтымақтастық орнату екендігі айтылды.
3. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру.
    Жасөспірімдер арасында құқықтық сауаттылықты арттыру – ұзақ мерзімді мақсаттардың бірі. Бұл бағытта семинарда интерактивті әдістердің (тренингтер, ашық диалогтар, прокуратура қызметкерлерімен кездесулер) тиімділігі ерекше атап өтілді.
4. Межведомстволық өзара іс-қимыл.
    Профилактикалық жұмыстың нәтижелі болуы үшін прокуратура, полиция, білім беру ұйымдары, үкіметтік емес ұйымдар және ата-аналар қауымдастығы бірлесіп әрекет етуі қажет.

Шымкент қаласында соңғы жылдары жасөспірімдер құқықтарын қорғауға және құқық бұзушылықтың алдын алуға бағытталған бірқатар семинарлар мен тренингтер өткізілген.

• 2023 жылы прокуратура органдары мен білім басқармасы бірлесіп «Құқықтық мәдениет – жастар болашағы» атты акция ұйымдастырған болатын. Ол кезде негізгі назар мектеп оқушылары арасында құқықтық сауаттылықты арттыруға, интернеттегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуге аударылды.
• 2024 жылы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі комиссиямен бірлесіп жасалған семинарда жасөспірімдер арасындағы қылмыстың әлеуметтік себептері талқыланған. Сол жиында отбасындағы тәрбиенің маңыздылығы, ата-аналардың жауапкершілігін арттыру мәселесі көтерілген еді.

Ал биылғы 2025 жылғы семинардың ерекшелігі – прокурорлық қадағалаудың тікелей рөліне, яғни заң бұзушылықты тек тіркеу ғана емес, сонымен қатар оның алдын алу үшін жүйелі әрекеттерді күшейтуге басымдық берілуінде. Бұрынғы іс-шараларда профилактика көбінесе мектеп деңгейіндегі түсіндірумен шектелсе, бұл жолы прокуратура қызметкерлерінің өз кәсіби біліктілігін арттыру арқылы кешенді көзқарас ұсынылды.

Семинарда атап өтілгендей, қазіргі қоғамда жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылықтың бірнеше басты себебі бар:

• әлеуметтік-экономикалық жағдайдың қиындығы;
• интернет пен әлеуметтік желілердің теріс ықпалы;
• бос уақытты тиімді өткізетін орталықтардың жеткіліксіздігі;
• ата-ананың бақылауы мен тәрбиелік ықпалының төмендігі.

Осы мәселелерді шешуде прокуратураның рөлі зор. Олар тек заң бұзған жасөспірімдерге шара қолданумен шектелмей, әлеуметтік факторларды талдап, жүйелі ұсыныстар енгізуі тиіс.

Шымкенттегі семинар-тренинг – жай ғана кәсіби оқыту емес, қоғам үшін аса маңызды бастама. Оның нәтижесінде:

• прокуратура қызметкерлері балалардың құқықтарын қорғауда жаңа білім мен тәжірибеге ие болды;
• мемлекеттік органдар арасындағы байланыс нығая түсті;
• жасөспірімдерге қатысты құқық бұзушылықтың алдын алу жұмысы жаңа деңгейге көтерілді.

Сонымен бірге, іс-шара балалардың заңды мүдделерін қорғау ісінде прокурорлық қадағалаудың «қорғаныш қалқаны» ретіндегі рөлін айқындады.

Шымкент қаласында 28 тамызда өткен семинар-тренинг – жасөспірімдер қылмысының алдын алудағы және балалардың құқықтарын қорғаудағы маңызды қадамдардың бірі. Ол қоғамның ең әлсіз әрі болашағы зор тобы – балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталды.

Алдыңғы жылдардағы іс-шаралар негізінен құқықтық түсіндіру мен жастар арасында мәдениет қалыптастыруға арналса, биылғы семинар кәсіби деңгейде прокурорлардың біліктілігін арттыруды көздеді. Бұл – құқық қорғау жүйесінің дамуындағы жаңа кезеңді білдіреді.