Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлық – әлемдегі көптеген елдер үшін күрделі мәселе, ол экономикалық даму, әлеуметтік теңдік және мемлекеттік басқару жүйесіне теріс әсер етеді.

Сыбайлас жемқорлық – әлемдегі көптеген елдер үшін күрделі мәселе, ол экономикалық даму, әлеуметтік теңдік және мемлекеттік басқару жүйесіне теріс әсер етеді. Қазақстанда сыбайлас жемқорлықпен күресудің маңызды бағыты – қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы санасын дамыту. Бұл шаралар азаматтардың құқықтық сауатын арттыру, парасаттылық пен адалдықты насихаттау, қоғамда жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады.

Сыбайлас жемқорлықтың себептері

Сыбайлас жемқорлықтың себептерін зерттеу, оны жоюдың тиімді жолдарын табуға көмектеседі. Олардың қатарына:

1. Заңнамалық кедергілер Заңдардың тиімсіздігі, сыбайлас жемқорлықты болдырмауға арналған шаралардың жеткіліксіздігі.
2. Білім мен ақпараттың жетіспеушілігі Азаматтардың құқықтары мен міндеттері туралы білімнің төмендігі, жемқорлыққа қарсы насихаттың әлсіздігі.
3. Әлеуметтік-экономикалық факторлар Жұмыссыздық, кедейлік, халықтың әлеуметтік жағдайының төмендігі сыбайлас жемқорлыққа ықпал етеді.
4. Моральдық-этикалық құндылықтардың төмендеуі Адамдардың моральдық нормалары мен этикалық құндылықтарының әлсіреуі, адалдықтың маңыздылығының төмендеуі.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту шаралары

1. Білім беру және ақпараттық науқандар
   - Сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру бағдарламаларын мектептер мен жоғары оқу орындарында енгізу. Бұл бағдарламалар жастарға адалдық, жауапкершілік, заң алдындағы құқықтары мен міндеттері туралы білім беруге бағытталуы тиіс.
   - Сыбайлас жемқорлықтың зиянды әсерлері туралы ақпараттық науқандар ұйымдастыру. Бұған БАҚ, әлеуметтік желілер мен қоғам белсенділерінің қатысуы арқылы хабардар етуді арттыру кіреді.

2. Құқық қорғау органдарымен ынтымақтастық
   - Құқық қорғау органдары мен қоғамдық ұйымдар арасында байланыс орнату. Бұл жемқорлық фактілері туралы хабарлау механизмдерін тиімді етуге және қоғамдағы сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін ресурстарды біріктіруге мүмкіндік береді.
   - Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету. Халыққа мемлекеттік қызметтердің ашықтығы мен есеп берушілігін арттыру арқылы сыбайлас жемқорлық деңгейін төмендетуге болады.

3. Парасаттылықты насихаттау
   - Парасаттылық пен адалдықты насихаттайтын бағдарламаларды жүзеге асыру. Бұл бағдарламаларда қоғамның түрлі топтарына, жастарға, әйелдерге және кәсіпкерлерге арналған арнайы жобалар енгізілуі мүмкін.
   - Жемқорлыққа қарсы белсенді азаматтық қоғамды қалыптастыру. Бұл қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-әрекетке қатысуын ынталандыруды, қоғамдық бақылау механизмдерін енгізуді және қоғамдағы парасаттылықты арттыруды қамтиды.

4. Сыбайлас жемқорлықпен күрес жөніндегі ұлттық стратегия
   - Мемлекеттік деңгейде сыбайлас жемқорлықпен күрес стратегиясын қабылдау. Бұл стратегияда қоғамды жемқорлыққа қарсы тәрбиелеу, сыбайлас жемқорлықты азайту үшін заңнамалық, әкімшілік және экономикалық шараларды қамтуы қажет.
   - Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралардың тиімділігін бағалау үшін индикаторлар мен мониторинг жүйелерін енгізу.

Қорытынды

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту – Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды компоненті. Бұл шаралар қоғамда адалдық, ашықтық және жауапкершілікті қалыптастыруға көмектеседі. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті дамыту, құқықтық білімді арттыру және азаматтардың белсенділігін көтеру арқылы Қазақстандағы жемқорлық деңгейін төмендетуге болады. Тек қоғамның әрбір мүшесі осы мәселеге жауапкершілікпен қарап, жемқорлыққа қарсы күреске атсалысқанда ғана салауатты, әділ және адал қоғам құруға мүмкіндік туады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы