Түркістан облысы. Алкоголь мен шылым шегуге қарсы шаралар тек ұлттық деңгейде ғана емес, халықаралық деңгейде де үлкен мәнге ие.

Алкоголь мен шылым шегуге қарсы шаралар тек ұлттық деңгейде ғана емес, халықаралық деңгейде де үлкен мәнге ие. Олардың тиімділігін арттыру үшін мемлекеттер түрлі стратегияларды қолданады. Қазақстан да бұл бағытта маңызды қадамдар жасауда. Жоғарыда аталған шараларға қосымша мәліметтерді толықтырайық.

1. Алкоголь мен темекі тұтынуды азайту бойынша ұлттық жоспар

Қазақстанда алкоголь мен шылым шегуге қарсы арнайы ұлттық жоспарлар қабылданып келеді. Бұл жоспарлар нақты кезеңдерге арналып, халық арасында салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталады. Мысалы, “Денсаулық” мемлекеттік бағдарламасы аясында алкоголь мен шылым шегудің зияны туралы кең көлемді ақпараттық науқандар жүзеге асырылды.

Ұлттық жоспарлар шеңберінде:

    •    Мектептерде темекі мен алкогольдің зиянды әсерлері туралы дәрістер енгізілді.
    •    Жұмыс орындарында шылым шегу мен ішімдікті тұтыну мүмкіндігін шектеу саясаты күшейтілді.
    •    Спорттық іс-шаралар мен салауатты өмір салтын насихаттау мақсатында ұлттық марафондар, флешмобтар, спорттық жарыстар ұйымдастырылып, темекі мен алкогольге қарсы насихат жүргізілді.

2. Тәуелділіктен арылу үшін цифрлық шешімдер

Цифрландыру үрдісіне байланысты шылым шегу мен алкоголь тұтынудан бас тартуға көмектесетін мобильді қосымшалар мен онлайн қызметтер пайда болды. Бұл қосымшалар арқылы адамдар темекі немесе алкогольді тұтынуды қадағалап, арнайы жаттығулар мен кеңестер ала алады. Қазақстанда да осы бағытта жұмыс жүргізілуде:

    •    Мысалы, “Темекі шегуден бас тарту” қосымшасы арқылы адамдар шылым шегуді тастау жолындағы жетістіктерін бақылап, мотивациялық кеңестер алады.
    •    Онлайн кеңес беру қызметтері темекі мен алкоголь тәуелділігі бар адамдарға қолжетімді, бұл әсіресе жастар арасында танымал.

3. Алкоголь мен шылымға қарсы салықтық жүктемені күшейту

Соңғы жылдары Қазақстанда алкоголь мен темекі өнімдеріне акциз мөлшері айтарлықтай өсті. Бұл шаралар шылым мен алкогольдің қолжетімділігін шектеуге бағытталған. Қазақстанның Салық кодексіне сәйкес, 2022-2023 жылдары темекі мен ішімдік өнімдеріне қойылған акциз мөлшері жоғарылаған, бұл өнімдерді тұтынуды азайтуға үлкен әсер етеді.

Қосымша шаралар:

    •    Темекі өнімдерінің әрбір қаптамасына денсаулыққа қауіптілігі туралы ескертулер мен қорқынышты суреттер орналастырылуда.
    •    Алкогольді өнімдер де арнайы бақылауға алынып, сапасыз немесе контрабандалық өнімдермен күрес күшейтілуде.

4. Темекі шегуге қарсы қоғамдық қозғалыстар

Қазақстанда шылым шегуге қарсы үкіметтік емес ұйымдар белсенді жұмыс атқарады. Олардың басты мақсаты — жастар арасында шылым шегуді тоқтату және бұл әдеттің зияны туралы ақпарат тарату. Қоғамдық қозғалыстар халықты спортпен айналысуға шақырып, темекі мен алкогольге балама боларлық салауатты өмір салтын насихаттайды.

Мысалы, “Темекіге қарсы күрес коалициясы” атты ұйым жастар арасында түрлі науқандар өткізіп, темекі шегушілерді тастауға ынталандырады. Сонымен қатар, бұл ұйым темекіге қарсы заңдардың орындалуын қадағалап, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы насихат жүргізеді.

5. Жастар арасында шылым шегудің алдын алу

Қазақстанда жастардың арасында темекі шегу мен алкоголь тұтынуды азайтуға арналған арнайы бағдарламалар бар. Мектептер мен университеттерде бұл мәселе кеңінен қарастырылады. Балаларға темекі мен алкогольдің ұзақ мерзімді зиянды әсерлері туралы түсіндіріледі, сонымен қатар жастарды салауатты өмір салтына бейімдеу үшін спорттық және мәдени іс-шаралар ұйымдастырылады.

Негізгі алдын алу шаралары:

    •    Спорттық жарыстар, флешмобтар және марафондар өткізу арқылы жастарды салауатты өмір салтына тарту.
    •    Мектеп бағдарламасына темекі мен алкогольдің зияны туралы пәндер енгізу.
    •    Жастардың бос уақытын тиімді пайдалану мақсатында спорттық секциялар мен шығармашылық үйірмелердің ашылуы.

6. Жұмыс орындарында шылым шегуге қарсы шаралар

Шылым шегу тек жеке денсаулыққа ғана емес, жұмыс өнімділігіне де әсер етеді. Сондықтан көптеген жұмыс орындарында темекі шегуге қарсы шаралар қабылданған. Қазақстанда жұмыс орындарында шылым шегуге арнайы белгіленген орындар жоқ болса, темекі шегуге қатаң тыйым салынған. Бұл жұмысшылардың денсаулығын сақтауға және еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған.

Кейбір компаниялар шылым шегуді тастаған қызметкерлерге материалдық ынталандыру ұсынады. Мысалы, шылым шегуден бас тартқан қызметкерлерге қосымша демалыс күндері немесе сыйақылар берілуі мүмкін. Мұндай шаралар жұмыс орындарындағы жалпы өнімділікті арттырып, қызметкерлердің денсаулығын жақсартуға ықпал етеді.

7. Халықаралық ұйымдармен серіктестік

Қазақстан Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) және Бүкіләлемдік денсаулық сақтау қауымдастығымен (FCTC) белсенді жұмыс істейді. Бұл ұйымдармен серіктестік арқылы Қазақстан темекі мен алкогольге қарсы күрес стратегияларын халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізеді. ДДҰ ұсынымдарына сәйкес, елде алкоголь мен темекіге қарсы қатаң заңнамалық шектеулер енгізіліп, акциздер көбейтілуде.

Қорытынды

Алкоголь мен шылым шегуге қарсы шаралар Қазақстанда жан-жақты және жүйелі түрде жүзеге асырылуда. Заңнамалық реттеу, салықтық шаралар, медициналық көмек, қоғамдық насихат және халықаралық тәжірибе бұл зиянды әдеттердің алдын алу мен азайтуға үлкен әсерін тигізуде. Еліміздің болашақ ұрпағының денсаулығын қорғау және өмір сүру сапасын жақсарту үшін осы бағыттағы жұмыстар жалғасын табады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы