Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — қоғамдағы адалдық пен әділеттілік принциптерін қалыптастыруға бағытталған маңызды шара.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — қоғамдағы адалдық пен әділеттілік принциптерін қалыптастыруға бағытталған маңызды шара. Бұл сананы қалыптастыру елдің экономикалық, саяси және әлеуметтік дамуы үшін ерекше маңызға ие, өйткені сыбайлас жемқорлық мемлекетке, қоғамға және жеке азаматтарға кері әсерін тигізеді. Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты тиімді жүзеге асыру үшін кешенді шаралар қабылдануда.
1. Білім беру және ақпараттық бағдарламалар

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту ең алдымен білім беру саласында басталуы тиіс. Мектептер мен университеттерде арнайы курстар мен бағдарламалар енгізіліп, жастар арасында жемқорлықтың зияны туралы түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.

Оқу бағдарламалары: Оқу орындарында сыбайлас жемқорлықтың себептері мен салдары туралы пәндер оқытылады. Бұл болашақ мамандарға адалдық пен әділдікті қатаң ұстанудың маңыздылығын түсіндіруге бағытталған.
Әлеуметтік желілердегі ақпараттандыру: Жастар арасында жемқорлыққа қарсы мәдениетті насихаттау мақсатында әлеуметтік желілерде ақпараттық кампаниялар жүргізіледі. Бұл қазіргі заманның ең тиімді әдістерінің бірі, өйткені жастардың көпшілігі ақпаратты осы платформалардан алады.

2. Жемқорлыққа қарсы арнайы заңдар мен саясаттар

Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес заңнамалық деңгейде белсенді жүргізілуде. «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» заң жемқорлықты жою үшін маңызды негіз болып табылады. Бұл заң жемқорлықпен күресудің бірнеше аспектісін қамтиды:

Мемлекеттік қызметтегі ашықтық пен есептілік: Мемлекеттік қызметкерлердің табысы мен мүлкі туралы мәліметтерді ашық жариялау міндеттеледі. Бұл шара азаматтардың мемлекеттік органдарға деген сенімін арттыруға және жемқорлыққа қарсы мәдениетті нығайтуға бағытталған.
Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу шаралары: Мемлекеттік қызмет көрсету саласында сыбайлас жемқорлықты болдырмауға бағытталған ақпараттық жүйелер енгізілуде. «Электронды үкімет» жобасы мемлекеттік қызметтерді электронды түрде ұсыну арқылы жемқорлықтың алдын алу мақсатында жұмыс істеуде.

3. Қоғамдық бақылау және азаматтық қоғамның рөлі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыруда азаматтық қоғам мен үкіметтік емес ұйымдар маңызды рөл атқарады. Азаматтардың жемқорлық фактілеріне қатысты құқық бұзушылықтарды анықтау және оларға шара қолдану мүмкіндігі бар.

Үкіметтік емес ұйымдар: ҮЕҰ мен қоғамдық ұйымдар жемқорлыққа қарсы күресте азаматтарды ақпараттандырып, оларды белсенділікке шақырады. Олар өздерінің аналитикалық зерттеулері арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар туралы ұсыныстар дайындайды.
Қоғамдық бақылау тетіктері: Азаматтар сыбайлас жемқорлыққа қатысты заң бұзушылықтар туралы арнайы сенім телефондарына, веб-сайттар мен әлеуметтік желілерге хабарлай алады. Бұл әдіс мемлекеттік органдардағы ашықтықты қамтамасыз етеді.

4. Мемлекеттік қызметте этикалық стандарттарды енгізу

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін мемлекеттік қызметкерлер арасында жоғары этикалық стандарттарды сақтау маңызды. Мемлекеттік қызметтегі этика ережелері мемлекеттік қызметкерлердің мінез-құлқының үлгісін көрсетеді.

Мемлекеттік қызметкерлерді оқыту: Қазақстанда мемлекеттік қызметкерлердің біліктілігін арттыру және сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәртіпті ұстану үшін арнайы тренингтер мен семинарлар өткізіледі.
Мемлекеттік қызметте ротация жүйесі: Сыбайлас жемқорлық қаупін төмендету үшін мемлекеттік қызметкерлер арасында ротация жүйесі енгізілуде. Бұл жүйе бір қызметкердің бір орында ұзақ уақыт бойы жұмыс істеуіне жол бермей, оның қызметін жаңартып отыруға бағытталған.

5. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту барысында қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру ерекше маңызға ие. Бұл үшін әрбір азаматтың адалдық, әділдік және жауапкершілік қағидаларын ұстануы қажет.

Адалдық сағаттары: Мектептер мен университеттерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы «Адалдық сағаттары» өткізіліп, жас ұрпаққа сыбайлас жемқорлықтың қоғамға тигізетін зияны туралы түсіндіріледі. Бұл шаралар балалардың адалдық пен әділдік қағидаларын бойларына сіңіруіне көмектеседі.
Жемқорлыққа қарсы мәдениет күні: Жыл сайын елімізде жемқорлыққа қарсы мәдениет күндері өткізіліп, қоғам арасында әділеттілік пен адалдық туралы кең көлемді ақпараттандыру жұмыстары жүргізіледі.

6. Транспаренттілік пен ашықтықты қамтамасыз ету

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін мемлекеттік органдардағы транспаренттілікті күшейту қажет. Ашықтық арқылы азаматтардың мемлекетке деген сенімін арттыруға болады.

Ашық деректер: Мемлекеттік органдардың қабылдайтын шешімдері мен қаражатты бөлуі туралы деректер ашық жарияланып, әрбір азамат оларды бақылай алады.
Қаржылық есептілікті тексеру: Мемлекеттік қызметтегі барлық қаржылық операциялар, тендерлер мен сатып алулар жүйесі тәуелсіз бақылау органдары тарапынан тексеріледі. Бұл шаралар жемқорлық тәуекелдерін төмендетуге көмектеседі.

7. Жемқорлықты ашу және хабарлау

Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамалық негізде азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында сыбайлас жемқорлық туралы хабарлаған адамдарға қорғау шаралары енгізілді. Бұл шаралар азаматтардың мемлекеттік органдардағы заң бұзушылықтар туралы хабарлауына мүмкіндік береді.

Куәгерлерді қорғау: Сыбайлас жемқорлық фактісі туралы хабарлаған азаматтар мемлекеттік қорғауға алынады, олардың қауіпсіздігі мен құқықтары қамтамасыз етіледі. Бұл механизм сыбайлас жемқорлық туралы хабарлаушылардың өз өмірлеріне қауіпсіздік төнбей-ақ заң бұзушылықтарды жария етуіне мүмкіндік береді.

8. Халықаралық тәжірибе

Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамытуда халықаралық тәжірибені белсенді түрде пайдаланады. Біріккен Ұлттар Ұйымы, Дүниежүзілік банкі, Транспаренси Интернешнл сияқты ұйымдармен ынтымақтаса отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды жүзеге асырады. Халықаралық тәжірибе негізінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаңа әдістер мен тетіктер енгізілуде.

Қорытынды

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — ұзақ мерзімді және тұрақты процесс. Ол қоғамдағы адалдық пен әділдік принциптерін бекітуге, мемлекеттік қызметкерлердің кәсібилігін арттыруға және азаматтардың мемлекетке деген сенімін күшейтуге бағытталған. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру қоғамның дамуына оң әсерін тигізіп, әділдік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етеді.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы