Шымкент. Ауыз су – өмірдің негізі және тұрақты дамудың басты шарты

Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі кез келген елдің басты міндеттерінің бірі болып саналады. Ауыз су – әрбір адамның күнделікті тұрмысында қажетті ең маңызды нәрсе, сондықтан халықты сапалы, таза сумен қамтамасыз ету – мемлекеттің тікелей міндеті. Бүгінде көптеген елді мекендерде таза ауыз су тапшылығы сезіледі, ал қалаларда сумен қамтамасыз ету жүйесі жақсы дамыған. Қазақстанда бұл мәселе аймақтарда әртүрлі деңгейде шешілген, алайда ауылдық жерлерде әлі де болса орталықтандырылған су жүйесі жоқ елді мекендер кездеседі.

Ауылдарда таза ауыз су қолжетімді болу үшін мемлекет бірнеше жылдар бойы бағдарламалар әзірлеп келеді. Осыған орай, «Ақ бұлақ» бағдарламасы іске қосылған болатын. Бұл бағдарламаның мақсаты – әр ауылды таза ауыз сумен қамтамасыз етіп, су құбырларын тартып, әр үйге су жеткізу. Әрине, бұл бағдарлама аясында көп жұмыстар атқарылды, көптеген елді мекендер сумен қамтамасыз етілді. Дегенмен, әлі де болса ауыз суға толық қол жеткізе алмай отырған ауылдар бар. Оларға ауыз су арнайы тасымалданып жеткізіледі немесе тұрғындар құдық қазып, сол жерден су алады.

Елді мекендерді ауыз сумен қамту мәселесі мемлекет тарапынан үлкен көңіл бөлінетін сала. Мемлекет тек қана ауыз суды жеткізіп қана қоймай, оның сапасына да үлкен мән береді. Судың сапасы тұрғындардың денсаулығына тікелей әсер етеді, сондықтан ауыз суға қатысты талаптар қатаң. Құрамында зиянды заттар немесе бактериялар болмауы үшін су арнайы тазарту жүйелерінен өткізіледі. Бұған қосымша әрбір аймақтағы ауыз судың сапасы зертханаларда тексеріліп тұрады.

Қазақстанда кейбір жерлерде ауыз су тапшылығы байқалады, ал кейбір өңірлерде керісінше судың мол қоры бар. Осы ерекшелікті ескере отырып, мемлекет әр өңірге қажетті су инфрақұрылымын құру жұмыстарын жүргізуде. Мысалы, суы мол өзендер мен көлдердің суын тазалау арқылы ауыз суға айналдырып, оны елді мекендерге жеткізу қарастырылған. Ал кейбір өңірлерде жер асты су көздерін пайдалану жұмыстары жүргізілуде. Бұл елдегі әрбір адамның сапалы суға қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін маңызды қадамдар.

Сумен қамтамасыз етудегі тағы бір өзекті мәселе – ескірген су құбырларының жағдайы. Көптеген ауылдарда су құбырларының жүйесі бұрыннан бар болғанымен, олар ескірген, кей жерлерде мүлдем жарамсыз болып қалған. Осының салдарынан су құбырлары жиі істен шығып, ауыз суға қолжетімділік нашарлайды. Бұл мәселені шешу үшін мемлекет қазіргі уақытта елдегі ескірген су құбырларын ауыстыру және жаңғырту жұмыстарын жүргізуде. Жаңа су құбырларын тарту арқылы халықтың таза ауыз суға қолжетімділігін арттыру көзделген.

Ауыз су тапшылығын азайту үшін су үнемдеу мәдениетін қалыптастыру да маңызды. Ауыз суды үнемдеу – табиғи ресурстарды сақтау деген сөз. Әсіресе су тапшылығы сезілетін аймақтарда халықты суды үнемдеуге үйрету қажет. Бұл ретте мемлекет тарапынан су ресурстарын үнемді пайдалануға арналған бағдарламалар мен іс-шаралар ұйымдастырылуда. Мысалы, халық арасында суды үнемдеу жолдары туралы ақпараттық науқандар өткізіліп, суды тиімді пайдалану бойынша кеңестер беріледі.

Суды тиімді пайдалану мен сақтау үшін жаңа технологияларды қолдану маңызды. Қазіргі кезде заманауи сүзу және тазалау технологиялары су сапасын арттыруға көмектеседі. Мысалы, мембраналық сүзгіштер, озонмен тазалау, ультракүлгін сәулелермен өңдеу сияқты әдістер судың құрамындағы зиянды заттарды азайтып, оны таза ауыз суға айналдырады. Бұл технологияларды қолдану арқылы судағы бактериялар мен басқа да зиянды заттарды жоюға болады, сол арқылы тұрғындарға сапалы су жеткізу мүмкіндігі артады.

Сондай-ақ, ауылдық жерлерде су жеткізу мәселесін шешуде балама әдістер де қарастырылып жатыр. Кейбір аймақтарда теңіз немесе тұзды суды тұщыландыру технологиялары қолданылуы мүмкін. Бұл әдіс шет мемлекеттерде қолданысқа енген және тиімділігін дәлелдеген. Тұщыландыру арқылы суды ауыз су ретінде пайдалануға болады, әсіресе су тапшылығы жоғары аймақтарда бұл әдіс пайдалы болмақ.

Сумен қамтамасыз етуде халықтың рөлін де ескеру қажет. Әрбір азамат суды үнемдеп, оның құндылығын түсінуі керек. Себебі суды дұрыс пайдаланбаса, оның қоры азайып, келешек ұрпаққа қиындық туындауы мүмкін. Сондықтан халыққа судың маңыздылығын түсіндіріп, оларды жауапкершілікке шақыру маңызды. Әсіресе жастарды суды үнемдеуге баулу керек, өйткені олар болашақта осы мәселені шешуде үлкен рөл атқарады.

Қорыта келгенде, ауыз сумен қамтамасыз ету – мемлекет үшін маңызды мәселе. Әрбір адамның таза ауыз суға қол жеткізуі оның денсаулығына, тұрмыс сапасына, тіпті елдің экономикалық дамуына әсер етеді. Сондықтан мемлекет ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыстарына ерекше көңіл бөліп, түрлі бағдарламалар мен жобаларды іске асырып жатыр. Ауыз су тапшылығы мәселесін толық шешу үшін тек мемлекеттің ғана емес, әрбір азаматтың да үлесі қажет. Халық суды үнемдеп, тиімді пайдаланса, бұл табиғатқа да, келешекке де пайдалы болмақ.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы