Шымкент. Ауыз сумен қамтамасыз ету – халықтың өмір сапасы мен денсаулығының кепілі

Ауыз сумен қамтамасыз ету – әрбір елдің, қала берді, әрбір адамның өмірінде аса маңызды мәселе. Су – тіршілік көзі, онсыз адам өмір сүре алмайды. Осыған байланысты мемлекет әрбір тұрғынға таза ауыз суды жеткізуге міндетті. Ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыстары елдегі ең басты инфрақұрылымдық жобалардың бірі болып саналады, себебі халықтың денсаулығы, тұрмыс деңгейі, ауыл және қала өмірінің сапасы ауыз судың қолжетімділігіне тікелей байланысты.

Қазақстанның географиялық жағдайын ескерсек, ел аумағында таза ауыз суға қол жеткізу әр өңірде әртүрлі деңгейде. Қалаларда су құбырлары жүйесі жақсы дамығанымен, ауылдық жерлерде бұл мәселе әлі де шешімін толық таппаған. Қазақстанның көптеген ауылдарында ауыз судың тапшылығы сезіледі, кейбір жерлерде халық ауыз суды арнайы тасымалмен немесе құдықтан алады. Мұндай жағдайда судың сапасы төмен болуы мүмкін, ал сапасыз суды пайдалану денсаулыққа кері әсерін тигізетіні белгілі.

Мемлекет ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу үшін арнайы бағдарламалар қабылдаған. Солардың бірі – «Ақ бұлақ» бағдарламасы. Бұл бағдарлама 2011 жылы қабылданып, 2020 жылға дейін созылды. Бағдарламаның мақсаты – ауылдар мен қалаларды орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету жүйесімен қамту. «Ақ бұлақ» аясында көптеген ауылдарда су құбырлары тартылып, адамдар таза ауыз суға қол жеткізе бастады. Дегенмен, бұл бағдарлама өз нәтижесін толығымен берді деп айту қиын, себебі әлі де ауыз су мәселесі шешілмеген ауылдар бар.

Қазіргі кезде мемлекет «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» атты ұлттық жоба аясында да ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін назарға алып отыр. Бұл жоба аймақтардағы инфрақұрылымды дамытуға, оның ішінде ауыз су жүйесін жаңарту мен кеңейтуге бағытталған. Мемлекет әр өңірдің ерекшелігін ескеріп, тұрғындарға ауыз суды жеткізу үшін жаңа технологияларды қолдануда. Мысалы, кейбір аймақтарда жер асты сулары қолданылса, басқа жерлерде өзен-көлдердің суын сүзу және тазалау арқылы ауыз суға айналдыру жұмыстары жүргізіледі.

Ауылдық жерлерде ауыз су мәселесін шешу үшін мемлекет тек орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету ғана емес, сонымен қатар әрбір үйге су тарту жобаларын да қолға алып отыр. Бұл халықтың тұрмысын жақсартуға үлкен көмек болары сөзсіз, себебі әр үйге су тартылса, адамдарға тұрмыс-тіршілікті жеңілдетеді, денсаулығына да оң әсер етеді. Сонымен қатар, елді мекендерде су құбырларының сапасын жақсарту жұмыстары да жүріп жатыр. Көптеген ауылдардағы су құбырлары ескірген, оларды жаңартпайынша, халыққа таза ауыз су жеткізу мүмкін емес.

Судың сапасы да маңызды мәселе болып табылады. Мемлекет тұрғындарға таза және қауіпсіз су жеткізу үшін су сапасын бақылау және оны тұрақты түрде тексеру жұмыстарын жүргізеді. Ауыз судың құрамындағы зиянды заттардың мөлшерін анықтау үшін арнайы зертханалар жұмыс істейді. Егер су құрамында зиянды заттар болса, онда оны сүзу немесе тазалау жұмыстары жүргізіледі. Бұл халықтың денсаулығын қорғауға бағытталған маңызды қадамдардың бірі. Судың тазалығы мен қауіпсіздігі – әрбір адамның құқығы, сондықтан мемлекет бұл бағытта үлкен жауапкершілік алады.

Сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу барысында мемлекетке тек инфрақұрылымдық жобалармен шектелмей, халық арасында суды үнемдеу мәдениетін қалыптастыру қажет. Әсіресе су тапшылығы бар өңірлерде су ресурстарын тиімді пайдалану маңызды. Халыққа суды үнемдеудің маңызын түсіндіріп, оларды жауапты болуға шақыру қажет. Себебі суды үнемдеп пайдалану арқылы оның табиғаттағы тепе-теңдігін сақтап қалуға болады. Су – сарқылмайтын ресурс емес, оны сақтап, тиімді пайдаланбаса, оның қоры таусылуы мүмкін. Сондықтан әрбір адам суды дұрыс пайдалануды үйренуі керек.

Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесінде заманауи технологиялардың рөлі зор. Бүгінгі күні су тазалау, сүзу, сақтау, және тарату саласында түрлі технологиялар бар. Мемлекет осы технологияларды енгізу арқылы су сапасын арттыруды көздейді. Мысалы, мембраналық сүзу, ультракүлгін сәулелермен тазалау, озондау сияқты әдістер арқылы судағы зиянды микробтар мен бактериялардан арылуға болады. Бұл әдістер судың құрамындағы зиянды заттарды азайтып, халыққа таза су жеткізуге мүмкіндік береді.

Қазіргі таңда еліміздің кейбір өңірлерінде сумен қамтамасыз етудің баламалы жолдары да қарастырылуда. Мысалы, теңіз суын тұщыландыру жобалары кейбір шет мемлекеттерде табысты іске асырылуда, бұл біздің елде де қолданылуы мүмкін. Әсіресе су тапшылығы айқын сезілетін аймақтарда теңіз немесе тұзды суды тұщыландырудың болашағы бар. Мұндай жобалар алдағы уақытта халықты таза сумен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаруы мүмкін.

Қорыта айтқанда, ауыз сумен қамтамасыз ету – мемлекеттің басты міндеттерінің бірі. Халықтың денсаулығы мен тұрмыс сапасы үшін таза суға қол жеткізу үлкен маңызға ие. Мемлекет ауыз суды әрбір тұрғынға жеткізу үшін түрлі бағдарламалар мен жобаларды іске асырып жатыр. Бұл жұмыстарды одан әрі жетілдіріп, сумен қамтамасыз ету саласында заманауи технологияларды енгізу қажет. Әрбір адамның таза ауыз суға қол жеткізуі – еліміздің дамуы мен халықтың тұрмыс деңгейінің көрсеткіші. Сондықтан бұл бағыттағы жұмыстар үздіксіз жүргізіліп, халықтың барлық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған шаралар жасала беруі тиіс.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы