Шымкент. Мемлекетіміздің ауыз сумен қамтамасыз ету барысы

 Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету – маңызды әлеуметтік мәселе болып табылады. Елдің барлық аумағында таза ауыз сумен қамтамасыз ету деңгейі айтарлықтай алшақтықтарға ие, әсіресе қала мен ауыл арасындағы айырмашылықтар байқалады. Ауыз сумен қамтамасыз ету жүйесі – тұрғындардың денсаулығын, өмір сүру сапасын және экологиялық тұрақтылықты сақтау үшін өте маңызды. Бұл мәселені шешу үшін мемлекет түрлі шаралар қабылдап отыр.

1. Қазақстандағы ауыз сумен қамтамасыз ету жағдайы
Қазақстандағы ауыз су мәселесі әр аймақта әртүрлі сипатқа ие:
Қалаларда ауыз сумен қамтамасыз ету деңгейі әдетте жоғары, әсіресе ірі қалаларда, мысалы, Алматы, Нұр-Сұлтан, Шымкент сияқты қалаларда.
Ауылдық жерлерде және шалғай өңірлерде ауыз сумен қамтамасыз ету деңгейі әлдеқайда төмен. Ауыз суға қолжетімділік мәселесі жиі кездеседі, әсіресе Солтүстік және Шығыс Қазақстанның ауылдық жерлерінде.

2. Мемлекеттік бағдарламалар мен шаралар
Қазақстан Үкіметі ауыз су мәселесін шешу үшін бірнеше бағдарламалар мен жобаларды іске асырып келеді:
2.1. “Ақбұлақ” бағдарламасы.
Бұл бағдарлама 2002 жылы басталған және елдің барлық аймақтарында ауыз сумен қамтамасыз ету жүйесін жақсартуды мақсат етеді. “Ақбұлақ” бағдарламасы аясында:
Қалалар мен ауылдарда су құбырларының желілерін жаңарту және кеңейту.
Су тазарту станцияларын жаңғырту.
Шалғай ауылдар мен елді мекендерде су құбыры мен кәріз жүйелерін орнату.
2.2. “Нұрлы жер” бағдарламасы.
Бұл бағдарлама тұрғын үй құрылысын дамытуға және әлеуметтік инфрақұрылымды жетілдіруге бағытталған. Бағдарлама аясында ауылдық жерлерде ауыз су жүйелерін дамыту да қарастырылған. Осы бағдарламаның бір бөлігі ретінде, ауылдық елді мекендерге су құбырлары мен жаңа жүйелер тартылып, халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында шаралар қабылдануда.
2.3. “Жұмыспен қамтудың жол картасы” бағдарламасы,2020 жылы басталған бұл бағдарлама аясында ауылдарда инфрақұрылымды жақсарту, соның ішінде ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілді. Бұл бағдарламаның басты мақсаты – ауылдардағы жұмыссыздықты азайту және әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту.

3. Ауыз су инфрақұрылымын дамыту:
Қазақстанда ауыз су инфрақұрылымын дамыту үшін негізгі бағыттар:
Су құбырларын салу және жаңғырту: Өңірлерде ескірген және тозған су құбырларының желілерін ауыстыру.
Тазарту жүйелерін жаңарту: Су тазарту және суды тексеру жүйелерінің тиімділігін арттыру, судың сапасын жақсарту.
Құбырлармен қамту: Су құбырларының қамту аясын кеңейту, әсіресе ауылдық жерлерде және шалғай аймақтарда.

4. Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселелеріндегі қиындықтар
Қазақстандағы ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесінде бірқатар қиындықтар мен проблемалар бар:
    •    Ескірген инфрақұрылым: Көптеген аймақтарда ауыз су жүйелері ескірген, тозған және жарамсыз күйде, бұл жүйелердің тиімді жұмыс істеуіне кедергі келтіреді.
    Ауылдық жерлерде су құбырларының жоқтығы: Әлі де көптеген ауылдарда ауыз су құбырлары жоқ, бұл халықты сапалы суға қол жеткізуде қиындықтар туғызады.
    Жергілікті тұрғындардың мәселелері: Ауыз су жүйесінің дұрыс жұмыс істемеуі тұрғындардың денсаулығына зиян келтіріп, сапасыз судың халыққа таралуына әкеп соғады.

5. Қазіргі жағдай және даму перспективалары
Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету жүйесінің дамуында айтарлықтай жетістіктер бар. 2020 жылға дейін елімізде халықтың 97%-ы орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етілді, бірақ ауылдық жерлерде бұл көрсеткіш әлі де төмен. Елде шалғай ауылдарды ауыз сумен қамту мәселесі ең өзекті болып табылады.
 2025 жылға дейін Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету бойынша үлкен жоспарлар мен міндеттер қойылған:
    Ауыз сумен қамтуды ауылдық жерлерде 100%-ға дейін жеткізу.
    Су тазарту және су құбырларының инфрақұрылымын жаңғырту.
    Су жүйелерінің тиімділігін арттыру және су ресурстарын үнемді пайдалану.

6. Экологиялық аспектілер
Су ресурстарын басқару және экологиялық аспектілер де ауыз сумен қамтамасыз етуге ықпал етеді. Су көздерінің ластануы, судың сапасын бақылау мен тазарту мәселелері де маңызды. Қазақстан су ресурстарын тиімді пайдалану үшін экологиялық жобаларды қолдайды, оның ішінде судың сапасын арттыру және ластану деңгейін төмендетуге арналған шаралар қабылдануда.

Қорытынды:
Қазақстандағы ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі шешуді талап ететін маңызды әлеуметтік тақырыптардың бірі. Үкіметтің қабылдаған бағдарламалары мен жобалары ауыз су инфрақұрылымын дамытуға, ауылдар мен шалғай аймақтарды су жүйелерімен қамтамасыз етуге бағытталған. Алайда, инфрақұрылымның ескіруі, қаржылық тапшылық және басқа да мәселелер әлі де бар. Бұл мәселені шешу үшін мемлекеттік және жергілікті деңгейдегі басқарудың тиімділігін арттыру, жаңа технологиялар енгізу және халықты ауыз сумен қамтамасыз етуді жеделдету қажет.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы