Шымкент. Қазақстандағы экономиканың даму деңгейі

Қазақстан экономикасының даму деңгейі бірнеше факторларға байланысты өзгеріп келеді. Ел экономикасы негізінен табиғи ресурстарға, әсіресе мұнай мен газға, металдарға тәуелді болып табылады. Экономиканың мұндай құрылымы Қазақстанға айтарлықтай табыс әкелгенімен, оның тұрақтылығына кері әсер етеді. Сондықтан соңғы жылдары Қазақстан экономиканы әртараптандыруға, инновациялар мен өндіріс салаларын дамытуға бағытталған саясат жүргізуде.

  Қазақстан экономикасының даму деңгейін бірнеше бағытта талдауға болады:

1. Шикізаттық экономикаға тәуелділік-
Қазақстанның экономикасы дәстүрлі түрде мұнай, газ, металл, және басқа да табиғи ресурстарды өндіруге тәуелді. Мұнай-газ секторы жалпы ішкі өнімнің және экспорттық кірістердің едәуір бөлігін қамтамасыз етеді. Алайда әлемдік нарықтағы мұнай бағасының өзгеруі ел экономикасына тікелей әсер етеді, яғни бұл тұрақты дамуға кедергі келтіруі мүмкін.
2. Экономиканы әртараптандыру-соңғы жылдары Қазақстан экономикасының мұнайға тәуелділігін азайту мақсатында әртараптандыру саясатын жүргізіп келеді. Бұл бағытта ауыл шаруашылығы, өңдеу өнеркәсібі, логистика және туризм салаларына ерекше көңіл бөлінуде. Индустрияландыру картасы аясында көптеген өндірістік жобалар іске асырылуда. Мысалы, агроөнеркәсіптік кешендерді дамыту арқылы ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу және экспорттау деңгейі артты.
3. Инвестициялық ахуал-Қазақстан шетелдік инвестициялар тарту арқылы экономиканың дамуына ықпал етуде. Елде инвестициялық ахуалды жақсарту үшін салық жеңілдіктері, инфрақұрылымды дамыту, визалық жеңілдіктер сынды түрлі шаралар қабылданған. “Астана” халықаралық қаржы орталығы  осы бағыттағы маңызды бастама болып табылады. Бұл орталық шетелдік инвесторларды тартуға арналған арнайы заңдар мен қаржылық механизмдерді ұсынады.
4. Цифрландыру және инновациялар- “Цифрлы Қазақстан” бағдарламасы аясында ел экономикасының цифрлық инфрақұрылымын жақсартуға бағытталған жұмыстар жүргізілуде. Мысалы, электронды коммерция, интернет-банкинг, IT-технологиялар және стартаптар салалары дамып келеді. Цифрландыру экономиканың тиімділігін арттырып, жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал етеді.
5. Экономикалық реформалар және интеграциялық процестер-Қазақстан бірнеше халықаралық ұйымдарға, атап айтқанда Еуразиялық экономикалық одаққа , Дүниежүзілік сауда ұйымына  мүше болып табылады. Бұл интеграциялық процестер экспорттық нарықтарды кеңейтуге және сыртқы сауда көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, экономикалық реформалар жүргізу арқылы шағын және орта бизнесті дамыту, қаржылық жүйені тұрақтандыру және салық жүйесін оңтайландыру сынды бағыттарға ерекше назар аударылып отыр.
6. Экология және тұрақты даму-тұрақты даму мақсаттарына сәйкес Қазақстан қоршаған ортаға зиянды әсерді азайтуға тырысуда. Елде жасыл экономикаға көшу бойынша жұмыстар жүргізіліп, жаңартылатын энергия көздерін дамытуға инвестициялар тартылуда. Бұл бағытта күн, жел және су энергиясы өндірісін арттыру маңызды болып отыр.

Экономикалық дамумен қатар халықтың әл-ауқатын арттыру, жұмыссыздықты азайту, әлеуметтік теңсіздікті жою мәселелері де күн тәртібінде. Қазақстанда жұмыссыздық деңгейі орташа болғанымен, ауылдық аймақтарда және жастар арасында жұмыссыздық мәселесі бар. Осыны шешу үшін мемлекет еңбек нарығын реттеу, білім беру жүйесін реформалау және шағын кәсіпкерлікті дамыту бағытында шаралар қабылдауда.

Қорытынды:
Қазақстан экономикасы дамып келе жатқанына қарамастан, оның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін әртараптандыру, инвестициялық ахуалды жақсарту, цифрландыру, және әлеуметтік салаға назар аудару қажет. Тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз ету үшін табиғи ресурстарға тәуелділікті азайтып, инновациялар мен өндірісті дамыту маңызды. Қазақстан экономикасының болашағы осы бағыттарға байланысты болып отыр.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы