Нашақорлық — бүгінгі таңда әлем бойынша, соның ішінде Түркістан қаласында да кең таралған әлеуметтік проблема.

Түркістан қаласында болған соңғы жаңалықтармен бөлісе отырсақ незінінен алатын болсақ бұл қаланы қалай танймыз десек мен былай дер едім, мәдени маңызы зор қала, сонымен қатар қазіргі таңда Қазақстанның оңтүстігіндегі ірі аймақтардың бірі. Алайда, әлеуметтік мәселелердің бірі ретінде қаладағы нашақорлық және шылым шегу проблемалары да күн тәртібінде тұр. Бұл мәселелер тек қаланың қоғамдық денсаулығына ғана емес, жалпы қоғамның тұрақтылығына да қатер төндіруде. Нашақорлық пен темекі шегудің алдын алу және онымен күресу — маңызды мемлекеттік міндеттердің бірі.

Нашақорлық — бүгінгі таңда әлем бойынша, соның ішінде Түркістан қаласында да кең таралған әлеуметтік проблема. Өңірдегі нашақорлықтың таралуы негізінен бірнеше факторлармен байланысты. Олар: жұмыссыздық, әлеуметтік теңсіздік, психологиялық ауыртпалықтар, жастардың еркіндігі мен қызығушылығы, сондай-ақ нашақорлыққа қарсы қоғамдық насихаттың жеткіліксіздігі.
Нашақорлыққа бейім адамдар, әсіресе жастар, алғашқы кезеңдерде әлеуметтік қиындықтардан шығу үшін есірткі қолдануды жеңіл жол деп санайды. Бұл үрдіс көбіне есірткіге тәуелділікке және түрлі денсаулық проблемаларына әкеледі. Сонымен қатар, нашақорлық қоғамда қылмыс деңгейінің артуына, отбасылық дағдарыстарға және әлеуметтік бөлінуге себеп болуы мүмкін.

Шылым шегу — Түркістан қаласында да өзекті мәселе. Темекі өнімдерін тұтыну, әсіресе жастар арасында, соңғы жылдары артып келеді. Шылым шегу — денсаулыққа үлкен зиян келтіреді, өкпе аурулары, жүрек-қан тамырлары аурулары, қатерлі ісіктердің пайда болу қаупін арттырады. Сонымен қатар, шылым шегу әлеуметтік мәселелер туғызады, мысалы, жұмыс өнімділігінің төмендеуі, отбасылық проблемалар және қоғамдық денсаулық сақтау шығындарының көбеюі.

Шылым шегудің алдын алу және қоғамдағы зиянды әдеттермен күресу қазіргі таңда ерекше назар аударуды қажет етеді. Түркістанда осы мәселені шешу үшін кешенді шаралар қолдану қажет.Психологиялық көмек пен реабилитация: Нашақорлық пен шылым шегуді жеңу үшін, алдымен, қоғам мен мемлекеттік құрылымдардың араласуы қажет. Түркістан қаласында жастар мен ересектер үшін психологиялық көмек көрсету орталықтары ашылып, реабилитация бағдарламалары мен емдеу тәсілдері кеңінен қолданылуы керек. Бұл әсіресе есірткі тәуелділігі бар адамдарды қоғамға қайта бейімдеуге және оларды жаңадан тәуелділіктен арылтуға мүмкіндік береді.Қоғамдық білім беру және насихаттау: Шылым шегудің және нашақорлықтың зиянын түсіндіретін ақпараттық кампаниялар жүргізу маңызды. Түркістандағы мектептер мен жоғары оқу орындарында тұрақты түрде тренингтер, семинарлар, лекциялар ұйымдастырылып, жастарды осы мәселеге бей-жай қарамауға шақыру керек. Мектептерде «Зиянды әдеттерге қарсы» арнайы бағдарламалар енгізіліп, ерте жастан бастап осы мәселелерді түсіндіру қажет.

Қоғамдық орындарда шылым шегуге тыйым салу: Қалада қоғамдық орындарда шылым шегуге қарсы қатаң шаралар қабылдау керек. Мысалы, қоғамдық көліктерде, мектептерде, ауруханаларда және ойын алаңдарында темекі шегуге тыйым салу қажет. Түркістан қаласында темекісіз аймақтарды көбейту, зиянды әдеттердің таралуын азайтуға көмектеседі.

Заңнамалық шаралар қатаң түрде қолға алу қажет.Шылым шегудің және нашақорлықтың алдын алу үшін заңнамалық шараларды күшейту қажет. Есірткі бизнесіне қарсы күресті күшейту, нашақорлықтың таралуына ықпал ететін жағдайларды бақылауға алу, сондай-ақ темекі өнімдерін жарнамалауға және сатуға шектеулер енгізу маңызды. Жастардың арасында темекі мен есірткінің қолжетімділігін шектеу қажет.Қоғамдық ұйымдардың белсенділігі: Түркістан қаласында есірткіге тәуелді адамдарды қоғамға қайта қосу үшін жергілікті үкіметпен бірге түрлі қоғамдық ұйымдар, қайырымдылық қорлары, волонтерлер мен психотерапевттер белсенді жұмыс істей алады. Бұл ұйымдардың жастармен жұмыс істеуі, есірткі қолданушыларды емдеуге тартуы өте маңызды.Спорт пен бос уақытты тиімді пайдалану: Спорттық шаралар мен мәдени іс-шаралар өткізу, жастарды дені сау өмір салтына тарту маңызды. Түркістан қаласында спорт алаңдарын көбейту, жастарға арналған бос уақытты ұйымдастыру шаралары — нашақорлық пен шылым шегудің алдын алудың тиімді тәсілдері болар еді.Кейде балаларды алкогольге үйрету отбасынан басталады. Ата-аналары, әсіресе әкелері, өгей әкелері, ағалары, аталарының өздері балаға ішімдік береді. Зерттеулерге қарағанда, тіпті 4-8-10 жастағы балалардың ішімдік ішіп көргенін анықтап отыр.

Негізі балалар алғашында алкогольді ішімдікті жай ойнап, ермек ретінде қабылдайды, алайда кейін біртіндеп оған деген тәуелділік туындайды. Ересек балалар туған күн, мектепті бітіру кештерінде, мейрамдар мен салтанаттарда ішімдікке жақын бола түседі.

Сегізінші сыныптағы ер балалардың 75 пайызы және қыздардың 40 пайызы алкогольдің дәмін татып көргендігін әлеуметтік зерттеулердің қорытындысынан байқауға болады. Оныншы сыныпты бітіргендердің 90-95 пайызы алкогольдің дәмін біледі. Маскүнемдікпен ауыратындардың 75 пайызы алкогольдың дәмін 20 жасқа дейін татып көргендер екенін ғылыми зерттеулер нақтылап отыр. Осы маскүнемдікпен қатар қоғамда нашақорлықта орын алуда.

Нашақорлық – адам ағзасын өте тез уландыратын, аса қауіпті психикалық дерт. Оны әсіресе, жас ағзалар тез қабылдайды. Қазір республикамыздағы нашақорлардың дені 15 пен 25 жас аралығындағы жастар. Әрине, олар басында еріккеннен, ермек үшін есірткішілік наша, гашиш шеге бастайды. Алғашында миды зеңгіьіп, психикаға әсер ететін есірткі, адамды біршама уақытқа дейін көңілдендіреді.
Түркістан қаласында нашақорлық пен шылым шегумен күрес мәселесі — тек медициналық емес, әлеуметтік және мәдени тұрғыдан да үлкен мәнге ие. Бұл мәселеге қарсы кешенді көзқарас және белсенді шаралар арқылы ғана оң нәтижелерге қол жеткізуге болады. Қоғамдық сананы өзгерту, құқықтық және медициналық қолдау көрсету, сондай-ақ жастар арасында зиянды әдеттердің алдын алу үшін көп жұмыс атқару қажет. Түркістан қаласы үшін мұндай күрес ұзақ мерзімді тұрақтылыққа қол жеткізу және тұрғындардың денсаулығын сақтау жолында маңызды қадам болмақ.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы