Түркістан облысы. Қоғамның белсенділігі сыбайлас жемқорлықпен күресте шешуші фактор болып табылады.

Сыбайлас жемқорлықпен күресу Қазақстанның бүгінгі күнгі күрделі міселесі болып отыр. Үлкен әлеуметтік қасірет болып табылатын ол саяси даму тұрғысынан бір-біріне ұқсамайтын әлемдегі барлық елдердің қай-қайсысын да қатты алаңдататыны анық.
Сыбайлас жемқорлық санасы деп қоғамдағы сыбайлас жемқорлықтың қалыптасуына және оның кең таралуына ықпал ететін сана-сезім мен әлеуметтік құндылықтар жүйесі. Ол адамдардың сыбайлас жемқорлықты қабылдауын, онымен күресу немесе оны қолдау тұрғысындағы көзқарастарын анықтайды.


  Кейбір қоғамдарда сыбайлас жемқорлық әдеттегі құбылыс ретінде қабылдануы мүмкін. Мысалы, пара беру немесе алу кейбір адамдар үшін күнделікті мәселелерді шешудің тиімді жолы деп есептеледі. Бұл жағдай жемқорлыққа қарсы сананы әлсіретеді. Қоғамдағы жемқорлыққа деген төзімділік деңгейі маңызды рөл атқарады. Егер қоғам жемқорлыққа төзімді болса немесе оны жеңіл әрекет деп санаса, онда бұл әрекеттер кеңінен таралады. Адалдық, әділдік, жауапкершілік сияқты құндылықтар әлсіреген қоғамдарда жемқорлыққа деген көзқарас да жұмсарады. Бұл құндылықтардың сақталуы адамдарды заңды және әділетті жолмен әрекет етуге ынталандырады.

Сыбайлас жемқорлық санасының салдары
Қоғамдық сенімнің төмендеуі: Жемқорлық қоғамдағы әділеттілікке, мемлекеттік органдардың беделіне, құқық қорғау жүйесіне деген сенімнің жоғалуына әкеледі. Адамдар үкіметке және мемлекеттік мекемелерге сенбеуі мүмкін.
Әлеуметтік теңсіздік: Жемқорлық әлеуметтік теңсіздікті күшейтеді. Ресурстар мен мүмкіндіктер адал емес жолдармен бөлінеді, бұл қоғамдағы кедейлік деңгейінің өсуіне және әлеуметтік наразылықтың артуына әкеледі.
Экономикалық зиян: Жемқорлық экономикалық өсуді тежейді, инвесторлардың елге деген сенімін азайтады және мемлекеттік қаражаттың тиімсіз пайдаланылуына себеп болады. Бұл жалпы халықтың әл-ауқатының төмендеуіне әсер етеді.

Сыбайлас жемқорлық санасын өзгерту жолдары
1.    Ағартушылық және тәрбие жұмыстары: Мектептерде, жоғары оқу орындарында адалдық пен әділдікті насихаттайтын бағдарламаларды енгізу маңызды. Жастарға сыбайлас жемқорлықтың қоғам үшін зиянын түсіндіру арқылы жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру қажет.
2.    Қоғамдық бақылау: Қоғам белсенділері мен үкіметтік емес ұйымдардың мемлекеттік органдар қызметіне бақылау жүргізуін қолдау. Қоғам мүшелерінің жемқорлық фактілерін жария етуге қатысуы маңызды.
3.    Ашықтық пен есеп беру: Мемлекеттік органдардың ашықтығын арттыру және олардың шешім қабылдау процесіне қоғамды тарту жемқорлыққа қарсы күресте маңызды рөл атқарады. Шешімдердің айқындылығы жемқорлыққа жол бермеуге көмектеседі.
4.    Жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру: Әрбір адам өз үлгісімен адалдықты көрсетуі және айналасындағы адамдарды осы құндылықтарды ұстануға шақыруы керек. Мәдениет деңгейінде жемқорлықты айыптау – оның таралуын азайтады.

  Қоғамның белсенділігі сыбайлас жемқорлықпен күресте шешуші фактор болып табылады. Азаматтар әділетсіздікке көз жұмып қарамай, өз құқықтарын қорғауды және заңсыз әрекеттерді жария етуді үйренуі тиіс. Қоғам мүшелері жемқорлыққа қарсы сананы нығайту үшін бірге жұмыс істегенде ғана жемқорлық деңгейін төмендетуге болады.

Сонымен, әрбір азамат адалдық пен әділеттілік қағидаттарын ұстанып, өз әрекеттерімен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске үлес қосуы маңызды. Мемлекет пен қоғам бірлесе отырып әрекет еткенде ғана сыбайлас жемқорлықты азайтуға және қоғамда әділдік пен тұрақтылықты орнатуға қол жеткізуге болады.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы