Шымкент. ТКШ құрылымының негізгі қызметтері

Қазақстандағы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы — халықтың өмір сүру жағдайын қамтамасыз ететін маңызды салалардың бірі. Ол тұрғын үй қорын басқаруды, коммуналдық қызметтерді көрсетуді (жылу, су, электр энергиясы, газ), инфрақұрылымды күтіп ұстауды қамтиды. Бұл сала ел экономикасының маңызды бөлігі болып табылады және халықтың күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.

  ТКШ құрылымының  негізгі қызметтері:
1.    Тұрғын үй қоры:
Қазақстанда көпқабатты үйлердің, жеке үйлердің және әкімшілік ғимараттардың үлкен қоры бар. Көпқабатты үйлерді пәтер иелері кооперативтері немесе мүлік иелерінің бірлестігі сияқты ұйымдар басқарады.
Тұрғын үй қорын басқару, жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмыстары осы ұйымдарға жүктеледі.
2.    Коммуналдық қызметтер: Тұрғын үйлерге жылу беру маусымы қазан айынан сәуірге дейін жалғасады. Жылу жүйелерінің тозуы және жөндеудің жеткіліксіздігі — басты мәселелердің бірі. Сумен қамтамасыз ету және кәріз жүйелерін басқару жергілікті коммуналдық мекемелердің жауапкершілігінде.
Электр энергиясы ұлттық желі арқылы беріледі. Электрмен жабдықтау саласында да ескірген жабдықтар мен желілерді жаңғырту мәселесі өзекті. Елдің кейбір аймақтарында газбен жабдықтау жүйелері бар, ал басқа аймақтарда сұйытылған газ баллондарын пайдаланады.
3.    Қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және қайта өңдеу мәселелері шешілуде. Қазақстанда қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу үлесі әлі де төмен, бірақ экологиялық жағдайды жақсарту үшін қайта өңдеу көлемін арттыруға көңіл бөлінуде.
   Қазақстандағы ТКШ жүйелерінің көпшілігі ескірген. Жылу желілерінің, су құбырларының және электр желілерінің шамамен 60-70% тозған. Бұл жиі апаттарға, ақауларға және коммуналдық қызмет сапасының төмендеуіне әкеледі. ТКШ жүйелерін жаңғыртуға және жөндеуге қаржыландыру жетіспейді. Әсіресе, кіші қалалар мен ауылдық аймақтарда жағдай күрделі.
ТКШ-дағы жабдықтардың ескіруі және энергияны тиімсіз пайдалану жоғары шығындарға әкеледі. Бұл мәселені шешу үшін энергия үнемдеу технологияларын енгізу қажет. Коммуналдық қызметтердің тарифтері халықтың төлем қабілетіне сәйкес келмейтін жағдайлар кездеседі. Төмен тарифтер коммуналдық қызметтерді жеткізушілердің шығындарын өтемейді, ал жоғары тарифтер халықтың наразылығын тудырады.

  Жаңғырту және цифрландыру:
1.    “Нұрлы жер” бағдарламасы бұл мемлекеттік бағдарлама тұрғын үй құрылысын, ТКШ инфрақұрылымын жаңғыртуды және тұрғын үй жағдайын жақсартуды көздейді. Бағдарлама аясында ескі үйлерді жаңарту, жылу, су және электрмен жабдықтау жүйелерін жетілдіру жоспарланған.
2.    Цифрландыру:
Smart City және “Цифрлық Қазақстан” бағдарламалары аясында тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығында цифрлық шешімдер енгізілуде. Мысалы: Ақылды есептегіштер: Су, электр және газ есептегіштерін цифрландыру тұтынушыларға ресурстарды нақты уақыт режимінде бақылауға мүмкіндік береді.
Тұрғындардың өтініштерін басқару жүйесі: Мәселелерді шешуді жеделдету үшін онлайн платформалар арқылы өтініштерді қабылдау жүйесі енгізілуде.
3.    Энергия тиімділігі және жаңартылатын энергия көздері:
Энергия үнемдеу технологияларын енгізу, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану арқылы ТКШ саласында энергия тиімділігін арттыруға бағытталған шаралар іске асырылуда. Күн панельдері, жел генераторлары және жылыту жүйелерін жаңғырту жобалары қолға алынуда.
Қорытынды:
Қазақстанда ТКШ саласы айтарлықтай реформаларды қажет етеді. Инфрақұрылымды жаңғырту, энергия тиімділігін арттыру, тариф саясатын жетілдіру және цифрландыру шаралары саланың тиімділігін арттыруға бағытталған. Халықтың өмір сүру сапасын жақсарту үшін мемлекеттік бағдарламалар мен бастамалар арқылы ТКШ саласына ерекше көңіл бөлінуде.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы