Заманауи технологиялардың адам психологиясына әсері

Қазіргі заманда технологиялар өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Смартфондар, әлеуметтік желілер, жасанды интеллект және түрлі гаджеттер – барлығы біздің күнделікті өмірімізді жеңілдетіп қана қоймай, психологиямызға да елеулі әсер етуде. Бұл әсердің жағымды жақтары да, жағымсыз тұстары да бар.

Жағымды әсері
    1.    Ақпаратқа қолжетімділік
Технологиялардың арқасында білім алу, ақпарат табу оңай әрі жылдам болды. Интернет кез келген тақырыпты зерттеуге, дағдыларды дамытуға және жаңа нәрселерді үйренуге мүмкіндік береді. Мысалы, психологиялық денсаулыққа қатысты пайдалы кеңестер немесе терапия әдістерін табуға болады.
    2.    Байланыс мүмкіндіктері
Әлеуметтік желілер адамдар арасындағы байланысты нығайтады. Қашықтыққа қарамастан, жақындарыңызбен хабарласып, қарым-қатынасты сақтап қалуға мүмкіндік бар. Бұл жалғыздық сезімін азайтып, эмоционалдық қолдауды арттырады.
    3.    Жеке дамуға ықпалы
Технологиялар арқылы медитация, йога немесе психологиялық жаттығуларға арналған арнайы қосымшаларды қолдану кең тараған. Бұл қосымшалар стресс деңгейін төмендетіп, психикалық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.

Негативті әсері
    1.    Әлеуметтік желілер және өзін-өзі бағалау
Әлеуметтік желілерде адамдар өз өмірлерінің тек жақсы жақтарын көрсетеді. Бұл басқалармен салыстыру сезімін арттырып, өзін-өзі төмен бағалауға алып келуі мүмкін. Әсіресе, жасөспірімдер арасында “жетіспеушілік синдромы” жиі кездеседі.
    2.    Технологияларға тәуелділік
Кейбір адамдар смартфонға немесе әлеуметтік желілерге тәуелді болып қалады. Бұл уақытты басқаруға, өнімділікке және шынайы қарым-қатынасқа кедергі жасайды. Тәуелділік көбінесе ұйқының бұзылуына, көңіл-күйдің төмендеуіне және мазасыздыққа әкеледі.
    3.    Зейіннің әлсіреуі
Технологиялар ақпаратты өңдеуді жеңілдеткенімен, адамның зейінін ұзақ уақыт бойы бір нәрсеге шоғырландыру қабілетін төмендетеді. Тез ауысатын жаңалықтар мен қысқа видео форматтар зейін мен шыдамдылықты азайтады.
    4.    Жеке қарым-қатынастың азаюы
Онлайн қарым-қатынас бетпе-бет сөйлесудің орнын алмастыра алмайды. Технологиялар адамдарды шынайы эмоциялар мен сезімдерден алыстатып, қарым-қатынастардың үстірт болуына әкелуі мүмкін.

Тепе-теңдік жолы

Технологиялардың психологияға әсерін басқару үшін тепе-теңдікті сақтау маңызды:
    Диджитал детокс жасаңыз – кейде гаджеттерді өшіріп, табиғатқа шығып, кітап оқыңыз немесе спортпен айналысыңыз.
    Әлеуметтік желілердегі уақытты шектеу үшін арнайы қосымшаларды пайдаланыңыз.
    Шынайы қарым-қатынасқа уақыт бөліңіз – жақындарыңызбен бетпе-бет кездесіңіз, шынайы эмоцияларды бөлісіңіз.
    Өз қажеттіліктеріңізді басқалардың жетістіктерімен салыстырмауға тырысыңыз.

Заманауи технологиялар адамның өмірін жеңілдетіп, мүмкіндіктерін кеңейтсе де, олардың психологияға әсері терең әрі күрделі. Олардың тиімділігі адам бұл құралдарды қалай қолданатынына байланысты. Егер біз технологияларды саналы түрде пайдаланатын болсақ, олардың жағымды жақтарын сақтап, зиянды әсерлерінен аулақ бола аламыз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы