Цифрлық экономика: болашағымыздың жаңа жүйесі

Цифрлық экономика – қазіргі заманғы технологиялардың негізінде құрылған және қоғамның барлық саласына әсер ететін экономиканың жаңа түрі. Интернет пен цифрлық технологиялардың дамуымен экономикалық қатынастардың сипаты түбегейлі өзгерді. Бұл өзгерістер жаһандық нарықтағы бәсекелестікті арттырып, бизнестің жұмыс істеу әдістерін жаңғыртуда.

Цифрлық экономиканың мәні

Цифрлық экономика – бұл тауарлар мен қызметтерді өндіру, сату және тұтыну процестерінде ақпараттық технологияларды қолдану. Мұнда деректер негізгі ресурс болып табылады, ал оны өңдеу, сақтау және пайдалану экономиканың басты қозғаушы күшіне айналады.

Бұл экономика түрінің басты ерекшелігі – физикалық активтерге емес, интеллектуалдық және цифрлық активтерге баса назар аудару. Мысалы, дәстүрлі кәсіпорындар үшін өндіріс құрал-жабдықтары маңызды болса, цифрлық экономикада компаниялар деректер мен инновацияларға сүйенеді.

Цифрлық экономиканың артықшылықтары
    1.    Экономикалық тиімділік
Цифрлық технологиялар шығындарды азайтып, өндірістің тиімділігін арттырады. Бұл кәсіпорындарға өнімдерді жылдам өндіруге, тұтынушылармен тиімді байланыс орнатуға мүмкіндік береді.
    2.    Жаңа жұмыс орындары
Цифрлық экономика IT мамандары, деректер аналитиктері, киберқауіпсіздік сарапшылары сияқты жаңа мамандықтарды қалыптастыруда. Бұл жастарға жаңа мүмкіндіктер ашады.
    3.    Кәсіпкерлікке қолдау
Интернет пен технологиялар стартаптардың дамуына жол ашады. Мысалы, шағын кәсіпкерлер өз өнімдерін ғаламтор арқылы сата алады, бұл бизнестің өркендеуіне ықпал етеді.
    4.    Жаһандық нарыққа шығу
Цифрлық экономика компанияларға жергілікті нарықпен шектелмей, жаһандық деңгейде жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Бұл әсіресе экспорттаушылар үшін тиімді.

Қазақстандағы цифрлық экономика

Қазақстан цифрлық экономиканы дамытуда бірнеше маңызды қадамдар жасауда:
    “Цифрлық Қазақстан” бағдарламасы 2017 жылы қабылданды. Бұл бағдарлама цифрландыру арқылы халықтың өмір сүру сапасын жақсартуды көздейді.
    Электрондық үкімет (eGov) – халыққа мемлекеттік қызметтерді онлайн режимде алуға мүмкіндік береді. Бұл уақытты үнемдеп, бюрократияны азайтады.
    FinTech және электрондық сауда белсенді дамуда. Мысалы, Kaspi.kz платформасы қаржы және сауда саласында цифрлық қызметтерді ұсынады.
    Білім беру саласы цифрландырылып жатыр. Онлайн курстар мен цифрлық білім беру платформалары студенттерге білім алуды жеңілдетуде.

Цифрлық экономиканың сын-қатерлері
    1.    Киберқауіпсіздік мәселесі
Цифрландыру деректердің бұзылу немесе ұрлану қаупін арттырады. Сондықтан мемлекеттер мен компаниялар қауіпсіздік шараларын күшейтуге мәжбүр.
    2.    Қолжетімділіктің теңсіздігі
Барлық елдерде немесе аймақтарда цифрлық технологияларға бірдей қолжетімділік жоқ. Интернетке қосылу мүмкіндігінің болмауы кейбір адамдарды цифрлық экономиканың артықшылықтарынан айырады.
    3.    Маман тапшылығы
Жаңа технологияларды игеру үшін жоғары білікті мамандар қажет. Бұл кадрларды дайындау – басты мәселелердің бірі.
    4.    Тәуелділік пен этикалық мәселелер
Цифрландыру арқылы адамдардың интернетке тәуелділігі артуда. Сондай-ақ, деректерді қолдану кезінде жеке өмір құпиясын сақтау мәселесі туындайды.

Болашаққа көзқарас

Цифрлық экономика әлемдік экономикаға жаңа бағыт беруде. Алдағы уақытта жасанды интеллект, блокчейн, үлкен деректер және интернет заттар (IoT) цифрлық экономиканың ажырамас бөлігіне айналады. Бұл технологиялар бизнестің тиімділігін арттырып, қоғамның барлық саласын жаңғыртады.

Цифрлық экономика – бұл тек технологиялық даму емес, сонымен қатар қоғамның жаңа өмір сүру дағдысына көшуі. Қазақстан бұл бағытта үлкен қадамдар жасауда, бірақ толық әлеуетке жету үшін инфрақұрылымды жақсарту, халықтың цифрлық сауатын арттыру және қауіпсіздік шараларын күшейту маңызды. Цифрлық экономиканы тиімді пайдалану – елдің жаһандық аренадағы орнын нығайтуға мүмкіндік береді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы