Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет: Арбаттағы ашық кездесу – жүйелі жұмыстың жалғасы

2025 жылдың 8 шілдесінде Шымкент қаласы Әл-Фараби ауданы полиция басқармасы Жергілікті полиция қызметі бөлімінің учаскелік инспекторлары Арбат демалыс аймағында тұрғындармен ашық форматта сыбайлас жемқорлыққа қарсы түсіндірме іс-шарасын өткізді. Бұл кездесу – қоғамда адалдық пен заңдылық қағидаттарын нығайтуға бағытталған кешенді алдын алу жұмыстарының бір бөлігі болды.

Іс-шараның негізгі мақсаты – азаматтардың құқықтық санасын арттыру, сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік көзқарасын қалыптастыру және заңға қайшы әрекеттерге жол бермеудің маңыздылығын түсіндіру. Ашық диалог форматында өткен бұл кездесуде тұрғындармен пікір алмасып, сұрақтарына жауап беріліп, нақты мысалдар арқылы жемқорлықтың қоғамға тигізетін зияны жан-жақты түсіндірілді.

Полиция қызметкерлері азаматтарға пара беру мен алудың құқықтық жауапкершілігі, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық әрекеттерді жасырудың салдары жайлы айтты. Әсіресе, жастар мен жасөспірімдер арасында құқықтық сауаттылықты арттыру мәселесіне ерекше көңіл бөлінді. Себебі бүгінгі өскелең ұрпақ – ел болашағы. Олардың бойында адалдық, әділдік, заңға құрмет пен азаматтық жауапкершілік сияқты құндылықтарды қалыптастыру – ұзақ мерзімді жемқорлыққа қарсы саясаттың негізі.

Сыбайлас жемқорлық – кез келген елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына кері әсерін тигізетін күрделі әлеуметтік дерт. Ол мемлекеттік басқару сапасын төмендетіп, халықтың билікке деген сенімін әлсіретеді. Қазақстанда бұл мәселе мемлекеттік маңызы бар бағыт ретінде қарастырылып, оған қарсы күрес мақсатында жыл сайын түрлі профилактикалық шаралар мен заңнамалық өзгерістер енгізілуде. Арбаттағы кездесу – осы бағыттағы нақты қадамдардың бірі.

Мұндай іс-шаралар бұрын да өткізілген. Мәселен, 2023 жылы дәл осы Әл-Фараби ауданында орналасқан мектептерде «Адал ұрпақ» және «Саналы ұрпақ» жобалары аясында құқықтық тәрбие сағаттары ұйымдастырылды. Сонымен қатар, 2024 жылдың көктемінде қалалық саябақтар мен сауда үйлерінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы акциялар өткізіліп, онда еріктілермен бірге қала тұрғындарына арнайы жадынамалар таратылып, құқықтық кеңес берілген болатын.

Арбаттағы 2025 жылғы шілдедегі кездесу – бұл жұмыстардың жалғасы. Оның ерекшелігі – халық көп шоғырланатын орын – Арбатта өтуі. Мұндай қоғамдық кеңістіктерде құқықтық тақырыптарды қозғау, ашық пікір алмасу – құқықтық мәдениетті қалыптастырудың тиімді жолы. Себебі ресми кеңселер мен мекемелерден тыс, бейресми жағдайда тұрғындар өздерін еркін сезінеді және мәселелерін ашық айтуға мүмкіндік алады.

Іс-шара барысында полиция қызметкерлері «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – тек биліктің ғана емес, бүкіл қоғамның ісі» екенін атап өтті. Бұл бағыттағы табыс тек жазалау шараларымен емес, алдын алу, түсіндіру, мәдениетті қалыптастыру және құқықтық білімді арттыру арқылы келетінін жеткізді.

Кейбір әлеуметтік зерттеулерге сүйенсек, Қазақстанда халықтың жемқорлықты елдің дамуына кедергі келтіретін басты себептердің бірі деп бағалайтыны анықталған. 31 негізгі әлеуметтік проблеманың ішінде жемқорлық инфляциядан кейінгі екінші орында тұр. Бұл – оның қаншалықты өзекті әрі маңызды мәселе екенін көрсетеді. Сондықтан сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру – тек полицияның немесе мемлекеттік органдардың ғана міндеті емес, әрбір азаматтың азаматтық борышы.

Бүгінгі күні Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте халықаралық стандарттарға сәйкес бірқатар жүйелі жұмыстар жүргізіп келеді. Атап айтқанда, білім беру ұйымдарында құқықтық тәрбие күшейтілуде, мемлекеттік қызметкерлерге арналған этика кодекстері қабылданды, электронды үкімет жүйелері енгізілді. Бұл да сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға ықпал етуде. Арбаттағы кездесу – осы үлкен кешеннің бір элементі ретінде қарастырылуы тиіс.

Сондай-ақ, бұл іс-шарада қоғамның бейжай қарауы да жемқорлықтың кең таралуына ықпал ететіні айтылды. Егер әр азамат заң бұзушылықты көре тұра, үнсіз қалса немесе пара беруді қалыпты жағдай деп қабылдаса, онда бұл – жемқорлыққа қарсы күрестегі басты кедергі. Осы орайда құқық қорғау қызметкерлері тұрғындарды құқық бұзушылықтарды ашық айтуға, арнайы сенім телефондарына хабарлауға және белсенді азаматтық ұстаным танытуға шақырды.

Қорытындылай келе, Шымкент қаласында өткен бұл іс-шара – қоғамда адалдықты, заңға құрметті, құқықтық мәдениетті орнықтыру жолындағы маңызды қадамдардың бірі. Бұл кездесу арқылы азаматтарға құқықтық ақпарат жеткізіліп қана қоймай, ашық пікір алмасу, кері байланыс орнату, құқықтық мәдениетті дамыту жұмыстары да жүргізілді. Мұндай жүйелі жұмыстар алдағы уақытта да жалғасып, қоғамда сыбайлас жемқорлыққа мүлде төзбеушілік ахуалын қалыптастыруға өз үлесін қосатыны сөзсіз.