Шымкент қаласы. Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – қоғамның заңдарға деген құрметін арттыру, құқықтық сауаттылықты жетілдіру және құқықтық мемлекет құруға бағытталған маңызды процесс.

Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – қоғамның заңдарға деген құрметін арттыру, құқықтық сауаттылықты жетілдіру және құқықтық мемлекет құруға бағытталған маңызды процесс. Құқықтық мәдениет қоғамның әрбір азаматының заңдарды білуі, құрметтеуі және оларды орындауы арқылы қалыптасады. Бұл қоғамдағы құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады, себебі құқықтық сауаттылықтың жоғары деңгейі елдегі тұрақтылық пен қауіпсіздіктің негізі болып табылады.
1. Құқықтық мәдениет түсінігі
Құқықтық мәдениет – бұл адамдардың құқықтық білімдері мен құқықтық нормаларға деген көзқарасы, заңдарды қабылдауы және оларды орындауы арқылы көрініс табатын қоғамдық құбылыс. Ол құқықтық білім, құқықтық құндылықтар мен дәстүрлер, құқықтық тәртіпті қолдау және құқықтық қатынастарға белсенді қатысу арқылы қалыптасады. Құқықтық мәдениет қоғамдағы құқықтық сананы қалыптастыруға және құқықтық тәртіпті нығайтуға ықпал етеді.

2. Құқықтық мәдениетті қалыптастырудың маңызы  
Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастырудың басты мақсаты – қоғамда заңдылық пен құқықтық тәртіпті сақтау, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін білуі және орындауы. Құқықтық мәдениеті жоғары деңгейдегі қоғамда құқық бұзушылықтар азаяды, азаматтар өздерінің құқықтарын қорғауға белсенді түрде қатысады, сонымен қатар мемлекетпен өзара қатынас орнатуда заңға сүйенеді. Бұл қоғамдағы тұрақтылық пен бейбітшілікті нығайтады.

3. Құқықтық сауаттылық  
Құқықтық мәдениетті қалыптастырудағы басты аспектілердің бірі – халықтың құқықтық сауаттылығы. Құқықтық сауаттылық – бұл азаматтардың өз құқықтарын, міндеттерін, заңнамалық ережелерді білуі және түсінуі. Халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру үшін білім беру жүйесінде құқықтық пәндерді оқыту, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы құқықтық ақпаратты тарату және мемлекеттік органдардың құқықтық сауаттылықты насихаттау шараларын ұйымдастыру қажет. 

4. Жастардың құқықтық мәдениетін дамыту 
Жастардың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – құқықтық мемлекет құрудың ұзақ мерзімді стратегиясы. Жастардың құқықтық сауаттылығын арттыру арқылы оларды заңды құрметтеуге, құқықтарын қорғауға, жауапкершіліктерін түсінуге және қоғамдағы құқықтық тәртіпті сақтауға үйретуге болады. Бұл үшін мектептерде, колледждер мен жоғары оқу орындарында құқықтық пәндерді оқыту, құқық қорғау органдарымен кездесу ұйымдастыру және құқықтық ақпараттық науқандар жүргізу маңызды рөл атқарады.

5. Құқықтық мәдениетті қалыптастырудағы мемлекет пен қоғамның рөлі
Мемлекет құқықтық мәдениетті қалыптастыруда негізгі рөл атқарады. Мемлекеттік органдар құқықтық білімді таратуға, заңнаманы жетілдіруге және құқықтық тәртіпті нығайтуға бағытталған шараларды жүзеге асыруы тиіс. Сонымен қатар, құқық қорғау органдарының тиімді жұмысы, әділ сот жүйесі және азаматтардың құқықтарын қорғау да құқықтық мәдениеттің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді. Мемлекет тарапынан азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға арналған бағдарламалар мен шаралар халықтың құқықтық санасын дамытуға ықпал етеді.

Қоғамның құқықтық мәдениетін нығайту үшін азаматтық қоғам институттары мен бұқаралық ақпарат құралдары да маңызды рөл атқарады. БАҚ арқылы халыққа заңнамалық өзгерістер, құқықтарын қорғау жолдары және құқықтық тәртіпті сақтау туралы ақпараттар жеткізіліп отырады. Азаматтық қоғам ұйымдары құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған тренингтер, семинарлар және ақпараттық кампаниялар ұйымдастырады.

6. Құқықтық мәдениетті қалыптастырудағы білім беру жүйесінің рөлі
Білім беру жүйесі халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастырудағы негізгі құралдардың бірі болып табылады. Оқу бағдарламаларында құқықтық пәндерді енгізу, құқықтық тәртіп пен заңға құрмет көрсетуге үйрету маңызды. Білім беру мекемелерінде құқықтық тәрбиені ерте жастан бастап оқыту арқылы құқықтық сауатты, заңға бағынатын азаматтарды тәрбиелеу мүмкіндігі артады. Сонымен қатар, құқықтық білім беруде практикалық оқыту, симуляция сабақтары және құқықтық мәселелерді талқылау әдістерін қолдану тиімді болады.

7. Құқықтық мәдениетті дамытудағы инновациялық әдістер
Құқықтық мәдениетті қалыптастыруда заманауи технологиялар мен инновациялық әдістердің маңызы артып келеді. Мысалы, құқықтық сауаттылықты арттыру үшін онлайн платформалар, мобильді қосымшалар және әлеуметтік желілер арқылы халыққа құқықтық ақпаратты қолжетімді етіп жеткізуге болады. Бұл әдістер халықтың, әсіресе жастардың құқықтық мәдениетін арттыруда тиімді құралдарға айналуы мүмкін. Сонымен қатар, құқықтық білім беру бойынша онлайн курстар, видеосабақтар және вебинарлар да құқықтық мәдениетті нығайтуға ықпал етеді.

8. Құқықтық мәдениеттің дамуындағы қиындықтар мен шешу жолдары  
Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыруда бірқатар қиындықтар кездесуі мүмкін. Олардың қатарында құқықтық сауаттылықтың төмен деңгейі, заңнамалық жүйедегі кемшіліктер және құқық қорғау органдарына деген сенімсіздік бар. Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекет пен қоғам бірлесіп жұмыс істеуі қажет. Халыққа құқықтық ақпаратты қолжетімді ету, құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған шараларды күшейту және құқық қорғау органдарының жұмысына халықтың сенімін арттыру шаралары жүргізілуі тиіс.

Қорытынды
Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – құқықтық мемлекет құру жолындағы маңызды қадам. Құқықтық сауаттылықты арттыру, құқықтық тәртіпті нығайту және заңға құрметпен қарау қоғамдағы тұрақтылық пен әділдікті қамтамасыз етеді. Мемлекет пен қоғамның бірлескен әрекеті арқылы құқықтық мәдениеті жоғары деңгейдегі, әділетті және дамыған қоғам құру мүмкіндігі бар.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы