Психология әлемі: тұлғаның ішкі құндылықтарын табу

Қазіргі қарқынды өмірде адамдар сыртқы дүниеге көп көңіл бөледі: мансап, табыс, материалдық жағдай. Бірақ адамның шынайы бақыт пен тыныштыққа жетуі оның ішкі құндылықтарын түсініп, оларды өмірде жүзеге асыра білуімен тікелей байланысты. Ішкі құндылықтар – бұл адамның өмір сүру принциптері, оның болмысын сипаттайтын маңызды қасиеттер мен сенімдер жиынтығы.

Ішкі құндылықтар дегеніміз не?

Ішкі құндылықтар – бұл адамның өмірдегі басты басымдықтары, моральдық-этикалық ұстанымдары және әлемге деген көзқарасы. Олар әр адамның болмысында терең жасырынған және оның шешім қабылдауына, іс-әрекеттеріне әсер етеді. Мысалы, отбасы, адалдық, еркіндік, махаббат, білім, шығармашылық – әркімнің өз құндылықтар жүйесі бар.

Ішкі құндылықтарды табудың маңыздылығы
    1.    Өмірдің мәнін түсіну
Адам өзінің құндылықтарын анықтағанда, ол не үшін өмір сүріп жатқанын түсінеді. Бұл оған бағыт-бағдар беріп, қиын сәттерде дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі.
    2.    Шешім қабылдауды жеңілдету
Құндылықтарын білетін адам қандай да бір жағдайда қалай әрекет ету керектігін оңай шешеді. Себебі ол өз принциптері мен ұстанымдарына сәйкес өмір сүреді.
    3.    Ішкі үйлесімділікке жету
Ішкі құндылықтарды білу адамға өзінің шынайы болмысымен үйлесімді өмір сүруге мүмкіндік береді. Бұл оның психологиялық саулығын нығайтып, бақыт деңгейін арттырады.
    4.    Жеке тұлғалық өсу
Құндылықтарын анықтау арқылы адам өзін-өзі дамытуды бастайды. Бұл оның жеке тұлғалық әлеуетін ашып, өмір сапасын жақсартуға ықпал етеді.

Ішкі құндылықтарды қалай табуға болады?
    1.    Өзіңізге маңызды сұрақтар қойыңыз

    Мен үшін өмірдегі ең басты нәрсе не?
    Қандай қасиеттерді жоғары бағалаймын?
    Қандай істер мені қуантады және шабыттандырады?
    Қандай шешімдер қабылдағанда өзімді бақытты сезінемін?

    2.    Өткен тәжірибелерді талдау
Өміріңіздегі маңызды оқиғаларды еске түсіріңіз. Олар сіздің қандай құндылықтарға сүйеніп шешім қабылдағаныңызды көрсете алады.
    3.    Жеке жетістіктерді қарастыру
Өзіңізді мақтан тұтатын жетістіктерді талдаңыз. Сол жетістіктерге жетуге қандай қасиеттер мен құндылықтар көмектесті?
    4.    Медитация және рефлексия
Өзіңізге уақыт бөліп, тыныштықта өз сезімдеріңізді тыңдаңыз. Ішкі құндылықтар көбінесе интуитивті түрде анықталады.
    5.    Тесттер мен жаттығуларды қолданыңыз
Құндылықтарды анықтауға арналған арнайы психологиялық тесттер мен жаттығулар бар. Мысалы, “Құндылықтар шеңбері” немесе “Өмір дөңгелегі” әдістерін пайдаланып, өзіңізге терең талдау жасаңыз.

Ішкі құндылықтарды жүзеге асыру

Құндылықтарды анықтау – алғашқы қадам ғана. Ең бастысы – оларды күнделікті өмірде жүзеге асыру.
    Өзіңізге адал болыңыз. Барлық шешімдеріңіз бен әрекеттеріңіз өз құндылықтарыңызға сәйкес болуы керек.
    Мақсат қойыңыз. Өміріңіздегі әрбір мақсат сіздің басты құндылықтарыңызға негізделген болуы тиіс.
    Қоршаған ортаңызды таңдаңыз. Құндылықтарыңызбен сәйкес келетін адамдармен араласуға тырысыңыз. Бұл сізге қолдау көрсетіп, ішкі үйлесімділігіңізді сақтауға көмектеседі.
    Өзіңізді дамытыңыз. Құндылықтарыңызға сәйкес дағдыларды дамыту арқылы өзіңізді жаңа деңгейге көтеріңіз.

Ішкі құндылықтарды табу – бұл өзіңізді танудың ең маңызды қадамы. Өз құндылықтарын білетін адам өмірде өз орнын тауып, мақсатты, бақытты өмір сүре алады. Ол өзіне сенімді, шешімдерінде берік болады және басқаларға үлгі бола алады. Сондықтан ішкі құндылықтарыңызды анықтап, оларға сәйкес өмір сүруге талпыныңыз – бұл сіздің шынайы болмысыңызға жақындаудың кілті.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы