Шымкент. Ауыз су — адамның негізгі өмірлік қажеттіліктерінің бірі.

Ауыз су — адамның негізгі өмірлік қажеттіліктерінің бірі. Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету әр ел үшін маңызды әлеуметтік және экологиялық міндет болып табылады. Ауыз су мәселесі халықтың денсаулығы мен өмір сүру деңгейіне тікелей әсер етеді, сондықтан мемлекеттік саясаттың маңызды бөлігі ретінде қарастырылады.

1. Ауыз су тапшылығының себептері
- Климаттық өзгерістер Жаһандық жылыну және климаттық өзгерістер су ресурстарының сарқылуына және судың тапшылығына әкелуде. Әсіресе, құрғақшылық жиі болатын аймақтарда ауыз су тапшылығы күрделене түсуде.
- Қалалардың өсуі Урбанизацияның қарқынды дамуы ауыз суға деген сұранысты арттырады. Ірі қалаларда және халық саны тез өсіп жатқан өңірлерде ауыз су жетіспеушілігі жиі кездеседі.
- Табиғи ресурстардың азаюы Өзен-көлдердің, жер асты суларының ластануы және сарқылуы су көздерінің азаюына әкеледі.
- Инфрақұрылымның ескіргендігі Көптеген елдерде ауыз су құбырлары мен су жүйелерінің тозуы судың сапасын төмендетеді және оның жоғалуына себепші болады.

2. Ауыз су сапасы және оның халыққа әсері
- Денсаулыққа әсері Сапалы ауыз судың болмауы әртүрлі аурулардың таралуына әкеледі. Ластанған су көздері ішек аурулары, жұқпалы аурулар және тіпті созылмалы аурулар сияқты мәселелердің көбеюіне ықпал етеді.
- Экономикалық әсері Ауыз су тапшылығы халықтың өмір сүру сапасын төмендетіп қана қоймай, ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіптің дамуына да кері әсерін тигізеді. Бұл халықтың әл-ауқатына, экономикаға және жалпы елдің тұрақтылығына ықпал етеді.

3. Ауыз сумен қамтамасыз етудегі негізгі бағыттар
- Су ресурстарын басқару Су ресурстарын тиімді басқару және оларды үнемдеу қазіргі уақытта маңызды міндет болып табылады. Бұл су қоймаларын қалпына келтіру, суды қайта пайдалану технологияларын енгізу, су тазалау жүйелерін жетілдіруді қамтиды.
- Инфрақұрылымды жаңғырту Ескі су жүйелерін жаңғырту, су құбырларын ауыстыру және жаңа сумен жабдықтау желілерін салу халықты сапалы сумен қамтамасыз етуге көмектеседі.
- Су сапасын бақылау Ауыз су сапасын бақылау маңызды. Мемлекеттік деңгейде судың ластануын азайту, оны тазарту технологияларын енгізу арқылы судың сапасын жақсарту қажет.
- Жер асты және жер үсті су көздерін қорғау Су көздерін қорғау, оларды ластанудан сақтау және тиімді пайдалану ауыз су тапшылығын шешуде басты рөл атқарады.

4. Қазақстандағы ауыз сумен қамтамасыз ету
- “Ақ бұлақ" бағдарламасы Қазақстанда ауыз су тапшылығын шешу үшін бірқатар мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, «Ақ бұлақ» бағдарламасы ауылдық елді мекендерді сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуге бағытталған. 
- Таза суға қолжетімділік Қазіргі таңда Қазақстанның ауылдық аудандарында сапалы ауыз суға қолжетімділікті арттыру басты мәселе болып отыр. Мемлекет су инфрақұрылымын жақсартып, жаңа технологиялар арқылы суды тиімді басқаруды көздеуде.
- Су көздерін қалпына келтіру Су ресурстарын қалпына келтіру және сақтау Қазақстанның су саясатының басым бағыттарының бірі. Бұл шаралар климаттық өзгерістердің әсерін азайтып, болашақ ұрпақ үшін су ресурстарын сақтау үшін маңызды.

5. Ауыз су мәселелерін шешудегі халықаралық тәжірибе
- Судың тұрақты пайдалануы Бірқатар елдер су ресурстарын үнемдеу мен қорғау бойынша тиімді шараларды қолдануда. Бұл суды қайта пайдалану, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану және су сақтау технологияларын енгізуді қамтиды.
- Су дипломатиясы Көрші елдермен бірлескен су ресурстарын басқару арқылы трансшекаралық су мәселелерін шешу жолдары да маңызды. Бұл мәселе Орталық Азия өңірінде де ерекше орын алады, себебі көптеген өзен-көлдер бірнеше елді қиып өтеді.

6. Қорытынды
Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі — халықтың өмір сүру сапасын арттырудың және денсаулықты сақтаудың басты шарттарының бірі. Ауыз су тапшылығын шешу үшін мемлекеттер су ресурстарын тиімді пайдалану, инфрақұрылымды жаңғырту, су сапасын бақылау сияқты кешенді шараларды іске асыруы қажет. Қазақстанда ауыз су мәселесі бойынша бірқатар бағдарламалар жүзеге асырылып, халықты сапалы сумен қамтамасыз ету жұмыстары жалғасуда.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы