Шымкент. Цифрландыру – бұл қазіргі замандағы жаһандық өзгерістердің басты бағыттарының бірі.

Цифрландыру – бұл қазіргі замандағы жаһандық өзгерістердің басты бағыттарының бірі. Ол ақпараттық технологиялар мен сандық шешімдерді қолдану арқылы әртүрлі салаларды жаңғыртуға, тиімділігін арттыруға және өнімділікті жоғарылатуға бағытталған процесс. Цифрландыру қоғамдық өмірдің барлық салаларына әсер етеді, оның ішінде экономика, білім беру, денсаулық сақтау, мемлекеттік қызмет көрсету және күнделікті тұрмыс-тіршілікке дейін қамтиды. Бұл үрдіс инновациялармен тығыз байланысты, себебі жаңа технологиялар қоғамның дамуында шешуші рөл атқарады.
Цифрландырудың негізгі мақсаты – адамның уақытын үнемдеу, өнімділігін арттыру және қызмет көрсету салаларын жеңілдету. Қазіргі таңда сандық технологиялар арқылы көптеген қызметтерді интернет арқылы алу мүмкіндігіне ие болдық. Бұл банктік қызметтерден бастап, онлайн оқу, медициналық кеңес алу және тағы басқа салаларда жүзеге асып жатыр. Мысалы, электронды үкімет платформалары арқылы мемлекеттік қызметтерді қашықтықтан пайдалану азаматтар үшін өте ыңғайлы. Бұрынғыдай ұзын-сонар кезектерде тұрудың қажеті жоқ, өйткені барлық қызмет түрлері цифрлық форматта қолжетімді болды.

Экономикалық тұрғыдан алғанда, цифрландыру экономиканың түрлі секторларын жаңғыртуға және өнімділікті арттыруға мүмкіндік береді. Бұл кәсіпорындардың жұмыс істеу әдістерін өзгертіп, өндірісті автоматтандыруға, шығындарды азайтуға және өнім сапасын арттыруға жағдай жасайды. Қазіргі таңда көптеген кәсіпорындар цифрлық платформаларды пайдаланып, бизнес-процестерін оңтайландырып жатыр. Сандық жүйелерді қолдану арқылы кәсіпорындар өздерінің нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін арттыра алады. Мысалы, өнеркәсіптік өндіріс саласында роботтарды қолдану арқылы өнімділік бірнеше есеге артады, ал қателік жасау мүмкіндігі азаяды.

Цифрландырудың арқасында жаңа экономикалық салалар пайда болуда. Мысалы, электрондық коммерция, цифрлық маркетинг, IT қызметтер және онлайн платформалар арқылы қызмет көрсету секторы қарқынды дамып келеді. Электрондық коммерция арқылы тұтынушылар өнімдерді интернет арқылы сатып алуға мүмкіндік алып, бұл сауда жасау процесін жылдам әрі ыңғайлы етеді. Кәсіпкерлерге бұл нарыққа кіру оңай, себебі интернет дүкендер мен платформалар арқылы жаңа бизнес бастаудағы кедергілер азайған.

Білім беру саласындағы цифрландыру да үлкен өзгерістер алып келді. Қашықтықтан оқыту, онлайн курстар, электронды кітаптар мен білім беру платформалары арқылы оқушылар мен студенттер білім алуда үлкен мүмкіндіктерге ие болды. Әсіресе COVID-19 пандемиясы кезінде онлайн оқыту әдістері кеңінен қолданылды, бұл цифрлық білім беру жүйесінің қажеттілігін айқындады. Сандық технологиялардың білім беру саласына енгізілуі оқу үдерісін икемді етіп, оқушылардың өзіне қолайлы уақытта және жерде білім алуына мүмкіндік береді. Цифрландыру арқылы білім беру сапасы да жақсарады, өйткені оқытушылар сандық платформалар арқылы әлемнің әртүрлі жерінен жаңа материалдарға қол жеткізе алады.

Денсаулық сақтау саласында цифрландыру арқылы медициналық қызметтерді тиімді пайдалануға мүмкіндік туды. Сандық денсаулық сақтау жүйелері науқастардың медициналық мәліметтерін сақтауды, қадағалауды және талдауды жеңілдетеді. Сонымен қатар, онлайн-консультациялар, телемедицина қызметтері науқастар мен дәрігерлер арасындағы байланыс процесін оңайлатып, шалғай аймақтарда тұратын азаматтарға медициналық қызмет көрсетуге мүмкіндік береді. Цифрлық жүйелер арқылы медициналық диагностика сапасы да артады, себебі жасанды интеллект технологиялары арқылы диагноз қою дәлдігі жоғары болады.

Цифрландыру мемлекеттік басқару жүйесінде де үлкен өзгерістерге әкелді. Электрондық үкімет платформалары азаматтарға мемлекеттік қызметтерді қашықтықтан пайдалануға мүмкіндік беріп, мемлекеттік органдардың жұмысын ашық әрі тиімді етуге көмектеседі. Қазақстанда «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы аясында мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру, деректерді өңдеу және азаматтардың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында көптеген жобалар жүзеге асырылуда. Электрондық үкіметтің енгізілуі бюрократиялық кедергілерді азайтып, халыққа қызмет көрсетудің сапасын жақсартуға ықпал етеді.

Сонымен қатар, цифрландыру экономиканы әртараптандырудың тиімді жолы ретінде қарастырылады. Қазіргі таңда мұнай және газ саласына тәуелділікті азайтып, жаңа салаларды дамыту мақсатында Қазақстан цифрлық экономикаға көшуді қолға алуда. Бұл бағытта IT саласын дамытуға, стартаптарға қолдау көрсетуге және цифрлық инфрақұрылымды нығайтуға ерекше көңіл бөлінуде. Қазақстандық стартаптардың әлемдік нарыққа шығуы мен жаңа технологиялық шешімдердің енгізілуі цифрландырудың табысты нәтижесі болып табылады.

Цифрлық қауіпсіздік мәселесі де цифрландыру үдерісінің маңызды бөлігі. Сандық жүйелер мен интернет желілері кеңінен қолданылған сайын, киберқауіпсіздік те өзекті бола түседі. Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін мемлекеттер мен ұйымдар өздерінің цифрлық инфрақұрылымдарын қорғауға бағытталған шаралар қабылдауы тиіс. Кибершабуылдардан қорғану үшін деректерді шифрлау, қауіпсіздік протоколдарын қолдану және киберқауіпсіздік бойынша мамандарды дайындау қажет.

Цифрландырудың экономикалық және әлеуметтік артықшылықтары бар, бірақ сонымен қатар ол белгілі бір мәселелерді де тудырады. Мысалы, цифрлық теңсіздік мәселесі – цифрлық технологияларды пайдаланудағы қолжетімділік деңгейінің әртүрлілігі. Кейбір аймақтарда интернетке қолжетімділік шектеулі болса, басқа аймақтарда цифрлық инфрақұрылым жақсы дамыған. Бұл теңсіздік білім алу, жұмысқа орналасу және басқа да мүмкіндіктерге кері әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан мемлекет цифрландыруды дамыту барысында барлық азаматтар үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге ұмтылуы керек.

Цифрландыру сондай-ақ еңбек нарығына да әсер етуде. Көптеген жұмыс орындары автоматтандырылып, роботтар мен жасанды интеллект арқылы орындалуда. Бұл кейбір кәсіптерді жойып, жаңа мамандықтардың пайда болуына себепкер болды. Сондықтан цифрлық дәуірде бәсекеге қабілетті болу үшін үнемі білім алып, жаңа технологияларды меңгеру қажет. Жұмысшылардың цифрлық дағдыларын дамыту маңызды, себебі цифрлық экономикада кәсіби дағдыларды игеру еңбек нарығында үлкен артықшылық береді.

Қазақстан үшін цифрландыру экономиканы әртараптандыру, мемлекеттік қызмет көрсету сапасын арттыру және жалпы халықтың өмір сүру сапасын жақсарту жолында маңызды рөл атқарады. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы аясында елде цифрлық инфрақұрылымды дамыту, халықты цифрлық сауаттылыққа үйрету және жаңа технологияларды енгізу мақсатында бірқатар жобалар жүзеге асырылуда. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты – Қазақстанды цифрлық экономикаға көшіру, елдің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықтың әл-ауқатын жақсарту.

 Цифрландыру – қазіргі заманның ең маңызды жаһандық трендтерінің бірі. Ол экономикалық, әлеуметтік және мәдени өмірдің барлық салаларына әсер етеді. Цифрландыру арқылы қоғамның тиімділігін арттыруға, қызмет көрсету сапасын жақсартуға және экономиканы жаңғыртуға болады. Қазақстан үшін де цифрландыру болашақта тұрақты даму мен экономикалық өсудің маңызды факторы болып табылады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы