Шымкент. Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту – кез келген мемлекеттің әлеуметтік тұрақтылығы мен дамуының маңызды қағидаларының бірі.

Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту – кез келген мемлекеттің әлеуметтік тұрақтылығы мен дамуының маңызды қағидаларының бірі. Әртүрлі этностар мен мәдени топтардың бейбіт өмір сүруі, әрбір азаматтың мүдделерінің қорғалуы және қоғамның барлық мүшелерінің тең құқыққа ие болуы елдің болашағын айқындайтын негізгі факторлар саналады. Қазақстан сияқты көпұлтты мемлекеттер үшін қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті сақтау және нығайту – елдің тұрақты дамуы мен өркендеуінің маңызды негізі.

Қоғамдық келісім ұғымы

Қоғамдық келісім – бұл қоғамдағы әртүрлі топтардың, ұлттардың, дін өкілдерінің бейбіт өмір сүруін, өзара түсіністігін, ынтымақтастығын және тең құқықты қатынасын қамтамасыз ететін әлеуметтік келісім. Қоғамдық келісім мемлекеттің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған. Әрбір қоғамның қоғамдық келісімге жету жолдары әртүрлі болғанымен, оның негізгі мақсаты – халықты біртұтас мемлекет ретінде қалыптастыру.

Қазақстандағы қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайтуда этносаралық қатынастар ерекше рөл атқарады. Елде 130-дан астам этнос пен ұлт өкілдері бейбіт түрде өмір сүріп келеді. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бастап, ел басшылығы қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті сақтау үшін арнайы бағдарламалар мен стратегияларды жүзеге асырып келеді.

Қазақстандағы этносаралық келісімнің негізі

Қазақстанның қоғамдық келісімі мен ұлттық бірлігінің негізі – әртүрлі этностардың мәдениеті мен дәстүрлеріне құрметпен қарау, олардың құқықтарын қорғау және мемлекеттік құрылымның тең құқықты болуын қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасы Конституциясының бірінші бабында мемлекет өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде жариялайды, оның басты құндылығы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары. Бұл қағидалар қоғамдық келісім мен бірлікті сақтаудың негізін қалайды.

Этносаралық келісімнің маңызды институттарының бірі – Қазақстан халқы Ассамблеясы. Бұл орган қоғамдық келісімді қамтамасыз ететін және этносаралық қатынастарды үйлестіретін бірегей құрылым болып табылады. Қазақстан халқы Ассамблеясы еліміздегі түрлі этностардың мүдделерін қорғай отырып, олардың мемлекеттің саяси және әлеуметтік өміріне белсенді қатысуына мүмкіндік береді.

Жалпыұлттық бірлік ұғымы

Жалпыұлттық бірлік – бұл қоғамдағы барлық этностардың ортақ мақсаттар мен мүдделерге бағытталған ұжымдық ынтымақтастығы мен бірлігі. Бұл ұғым елдің тұтастығын, мемлекеттің даму жолында барлық азаматтардың бірігуін білдіреді. Жалпыұлттық бірлік – тек этностар мен діни топтар арасындағы келісім ғана емес, сонымен қатар қоғамның барлық әлеуметтік топтарының тең құқықты болуы, азаматтардың елдің дамуына өз үлесін қосуға ұмтылуы.

Қазақстандағы жалпыұлттық бірлік тұжырымдамасы елдің көпұлтты және көпмәдениетті табиғатына негізделген. Бұл ұғым бір мемлекетте өмір сүріп жатқан түрлі этнос өкілдерінің бірлігін ғана емес, сонымен бірге олардың ортақ болашаққа, елдің дамуына деген сенімдерін де қамтиды.

Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту жолдары

Қазақстанның көпұлтты қоғамында қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті сақтау үшін бірқатар шаралар жүзеге асырылуда. Бұл шаралар елдің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған.

    1.    Мәдени әртүрлілік пен толеранттылықты қолдау: Қазақстандағы әрбір этнос пен мәдениеттің өзіндік ерекшеліктерін сақтау және дамыту үшін мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі. Бұл этностардың мәдениеттерін, тілдерін және дәстүрлерін дамытуға арналған бағдарламалар арқылы жүзеге асады.
    2.    Білім беру саласындағы ұлттық келісім: білім беру жүйесінде көпұлтты қоғамның қажеттіліктерін ескеретін оқу бағдарламалары енгізіліп, балалардың әртүрлі мәдениеттерге, діндерге және этностарға құрметпен қарауға тәрбиеленуі басты назарда. Бұл – келешекте ұлттық бірліктің нығаюына ықпал ететін маңызды қадам.
    3.    Этносаралық және дінаралық диалогты дамыту: Қазақстанда этносаралық және дінаралық қатынастарды нығайтуға бағытталған диалог алаңдары ұйымдастырылып, түрлі форумдар, конференциялар өткізіледі. Бұл шаралар этностар арасындағы түсіністікті арттыруға және діни келісімді сақтауға ықпал етеді.
    4.    Әлеуметтік әділеттілік пен теңдік: қоғамдық келісімді нығайту үшін барлық азаматтардың құқықтары мен мүмкіндіктерінің тең дәрежеде болуын қамтамасыз ету маңызды. Әлеуметтік әділеттілік пен теңдік принциптері арқылы қоғамда бөлінудің алдын алып, адамдардың өзара құрметі мен сенімін нығайтуға болады.
    5.    Қазақстан халқы Ассамблеясының рөлі: Қазақстан халқы Ассамблеясы этносаралық қатынастарды үйлестіру және нығайту бағытында маңызды рөл атқарады. Ассамблея этностардың құқықтарын қорғап, олардың мемлекет өміріне белсенді қатысуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар, Ассамблея елдегі этносаралық келісімді сақтау үшін түрлі мәдени және білім беру жобаларын жүзеге асырады.

Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайтудағы проблемалар

Қазақстандағы қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту барысында белгілі бір қиындықтар да кездеседі. Мысалы, кейбір аймақтарда этносаралық қатынастарда қиындықтар туындауы мүмкін, өйткені әрбір аймақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайы әртүрлі. Кейбір этностардың әлеуметтік немесе экономикалық жағдайының төмен болуы олардың қоғамдағы белсенділігін шектейді.

Сонымен қатар, әлеуметтік әділеттіліктің жеткіліксіздігі немесе тең мүмкіндіктердің болмауы қоғамдық келісімді әлсіретуі мүмкін. Егер қоғамда әлеуметтік теңсіздік орын алса, бұл жағдай ұлттық бірлікті сақтауға кері әсерін тигізуі ықтимал.

Қоғамдық келісім мен бірлікті нығайту бойынша ұсыныстар

Қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті нығайту үшін бірнеше шаралар жүзеге асырылуы тиіс:

    1.    Әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету: мемлекет барлық азаматтардың тең құқықтарын қамтамасыз етуге, әсіресе әлеуметтік жағынан осал топтарға көмек көрсетуге бағытталған саясат жүргізуі керек. Әлеуметтік әділеттілік қоғамдық келісім мен бірліктің негізі болып табылады.
    2.    Этносаралық диалогты қолдау: этносаралық және дінаралық диалогты одан әрі нығайту қажет. Бұл диалог этносаралық түсіністікті арттыруға және этностардың бір-бірімен ынтымақтастықта болуына ықпал етеді.
    3.    Білім беру жүйесінде толеранттылықты насихаттау: мектептер мен университеттерде толеранттылық пен мәдени әртүрлілікті қолдайтын білім беру бағдарламаларын енгізу арқылы жас ұрпақтың этносаралық келісімді сақтауға тәрбиелеу керек.
    4.    Қоғамдық ұйымдардың рөлін күшейту: қоғамдық ұйымдар мен үкіметтік емес ұйымдардың этносаралық қатынастарды үйлестіруде маңызды рөл атқаруын қолдау қажет. Бұл ұйымдар этностар арасындағы байланысты нығайтып, олардың құқықтарын қорғауға көмектеседі.

Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлік – Қазақстанның тұрақтылығы мен дамуының негізі. Елдегі көпұлтты және көпмәдениетті қоғамда бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтау үшін этностар арасындағы келісім мен түсіністік маңызды. Қазақстанда қоғамдық келісімді нығайтуға бағытталған мемлекеттік саясат пен бағдарламалар іске асырылып, елдегі этносаралық және дінаралық қатынастарды үйлестіру жолында ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Қоғамдық келісім мен бірлікті нығайту үшін мемлекет пен қоғамның бірлескен іс-қимылы қажет, бұл елдің тұрақты дамуына ықпал етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы