Шымкент. Әлеуметтік экономика – қоғамның экономикалық және әлеуметтік өмірінің өзара байланысын зерттейтін бағыт.

Әлеуметтік экономика – қоғамның экономикалық және әлеуметтік өмірінің өзара байланысын зерттейтін бағыт. Оның дамуы экономикалық өсу мен әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған.

Әлеуметтік экономиканың маңызды аспектілері – теңдік және әділеттілік: экономиканың әр түрлі салаларын қамту дәрежесі, жылдам таралуы мен қоғам шегетін тікелей экономикалық ысыраппен салыстырғанда едәуір көп шығын әкеледі. Экономикада мұндай қауіпті жағдайлар әр кезде туындауы мүмкін, ал XIX, XX және XXI ғасырда орын алған әлемдік дағдарыстардың тәжірибесі осыны растайды.

Алайда, қазіргі кезеңде дағдарыстардың күйрететін салдары бірнеше рет артты, және экономиканың бір саласындағы дағдарыс ғаламдану жағдайында өте қысқа уақытта бірқатар елдің экономикасын күйретіп, әлеуметтік және саяси дау-дамай тізбегін туындатуы ықтимал. 1998 жылы Азияның бірқатар еліндегі қаржы дағдарысы, сондай-ақ 2007 жылдың тамызында басталған әлемдік қаржы дағдарысын осының мысалы ретінде келтіруге болады.

Әлеуметтік экономикада экономикалық ресурстар мен мүмкіндіктердің тең бөлінуі, әлеуметтік әділеттілік басты назарда болады. Бұл, әсіресе, әлеуметтік әлсіз топтарға қолдау көрсету, олардың жағдайын жақсарту бағытында жүзеге асырылады.

Жұмыспен қамту: Әлеуметтік экономиканың дамуы жаңа жұмыс орындарын ашуға, еңбек нарығында теңдікті қамтамасыз етуге және жұмыссыздықты төмендетуге бағытталған. Бұл халықтың экономикалық белсенділігін арттырады.
Кооперативтік қозғалыс: Әлеуметтік экономикада кооперативтер маңызды рөл атқарады. Бұл ұйымдар азаматтардың бірлесіп жұмыс жасауына, ресурстарды жинақтауға және өндірісті ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Экологиялық тұрақтылық: Әлеуметтік экономика экологиялық мәселелерді де ескеруге тиіс. Бұл тұрғыда тұрақты даму принциптері енгізіледі, яғни экономикалық өсім экологиялық қауіпсіздікпен үйлесімді болуы керек.
Мемлекеттік қолдау: Әлеуметтік экономиканың дамуы үшін мемлекет тарапынан қолдау, қаржылық және институционалдық шаралар қажет. Бұл әлеуметтік жобаларды жүзеге асыру, әлеуметтік кәсіпкерлікті қолдау, сондай-ақ білім мен ақпараттық ресурстарды қамтамасыз ету арқылы жүзеге асырылады.

Әлеуметтік экономиканың дамуының артықшылықтары:

Әлеуметтік тұрақтылық: Тұрақты экономикалық даму әлеуметтік тыныштық пен тұрақтылықты қамтамасыз етеді.
Халықтың әл-ауқаты: Теңдей бөлінген ресурстар халықтың өмір сүру деңгейін жақсартуға мүмкіндік береді, сонымен қатар әлсіз топтарға қолдау көрсетуді күшейту қажет.
Жаңа мүмкіндіктер: Әлеуметтік кәсіпкерлік пен кооперативтік құрылымдар жаңа нарықтар мен жұмыс орындарын ашады.

Қорытындылай келе, әлеуметтік экономика – қоғамның экономикалық дамуын әлеуметтік теңдікпен үйлестірудің маңызды құралы. Оның дамуы мемлекеттің, қоғамның және жеке тұлғалардың мүдделерін үйлестіру арқылы жүзеге асырылады. Мұндай үйлесімділік экономикалық өсім мен әлеуметтік прогресті қамтамасыз етеді.

Тілші: Журсынбай Аружан Сабырқызы