Түркістан облысы. Алкогольге және шылым шегуге қарсы күрес көпжақты әрі тұрақты жүргізілетін жұмыс.

Алкоголь мен шылым шегудің зияны туралы айтып жатудың өзі артық шығар. Екі әдет те адам денсаулығына ғана емес, қоғамға, экономикаға да теріс әсер етеді. Бүгінгі таңда мемлекет осы зиянды заттарды қолдану деңгейін төмендету үшін бірқатар шараларды іске асырып жатыр. Алкоголь мен шылым шегуге қарсы күрестің басты бағыттары: халықты ақпараттандыру, жастарды қорғау, әлеуметтік жарнама, денсаулық сақтау саласының қызметтерін жақсарту, салауатты өмір салтын насихаттау және қатаң заңнамалық шаралар.
Алдымен, халықты ақпараттандыру өте маңызды. Қазір ел ішінде көптеген науқандар, семинарлар, тренингтер өткізілуде. Мектептер мен университеттерде, қоғамдық орындарда зиянды әдеттер туралы ақпараттар беріліп жатыр. Мақсаты – халықты, әсіресе жастарды, темекі мен алкогольдің қандай қауіп әкелетінін түсіндіру. Зерттеулер көрсеткендей, алкоголь мен темекіге әуес адамдар көбіне жас кезде бастайды. Сондықтан ақпараттандыру шаралары жастарға көбірек бағытталған.

Екінші бағыт – салауатты өмір салтын насихаттау. Спорт секциялары, салауатты өмір салтын қолдайтын әлеуметтік топтар, дұрыс тамақтану туралы кеңестердің саны күн санап артып келеді. Бұл бағытта мемлекет спорттық нысандарды көбейтіп, қолжетімділігін арттыруда. Қазіргі таңда көптеген жастар арасында жүгіру, фитнес, йога сияқты спорт түрлері кеңінен танылып, күнделікті өмірлеріне енгізіліп жатыр. Спортпен айналысу денсаулықты нығайтып қана қоймай, зиянды әдеттерден алшақтатады. Себебі салауатты өмір салтын ұстанған адамға темекі мен алкогольден зиянды екенін сезіну оңайырақ болады.

Үшіншіден, әлеуметтік жарнама үлкен рөл атқарады. Әлеуметтік жарнама арқылы мемлекет адамдардың санасына ықпал етіп, дұрыс бағыт беруге тырысады. Мысалы, темекі қорапшаларына салынған ескертулер, алкоголдің қауіптілігі туралы ескерту белгілері көп жерде көрініс тауып жатыр. Әлеуметтік жарнаманың басты мақсаты – адамға темекі мен алкогольдің зиянын нақты көрсету. Көлікте алкоголь тұтынған адамның жол апатына түсу қаупі артады, ал темекі денсаулыққа зиян тигізіп қана қоймай, қоршаған ортаға да кері әсер етеді.

Тағы бір шара – заңнамалық шектеулерді күшейту. Соңғы жылдары елімізде алкоголь мен темекіні сатуға шектеулер енгізілді. Мысалы, темекі мен алкогольді белгілі бір жастан асқан адамдарға ғана сатуға рұқсат етіледі. Сонымен қатар, алкоголь мен темекі өнімдерінің сатылуы белгілі бір уақытта шектеледі. Бұған қоса, бұл өнімдердің жарнамасына тыйым салу шаралары да іске асуда. Осындай заңнамалық шаралар жастардың бұл өнімдерге қолжетімділігін азайтып, зиянды әдеттерге үйір болу қаупін төмендетеді.

Қоғамда темекі шегуге болатын және болмайтын орындар да анықталған. Көптеген қоғамдық орындарда темекі шегуге қатаң тыйым салынған. Мұндай тыйымдар қоғамдық денсаулықты қорғауға бағытталған. Қоғамдық орындарда темекі шекпейтін адамдарды қорғау – мемлекет үшін басты міндеттердің бірі. Жабық орындарда темекі шегу тыйымының арқасында көптеген адамдар темекінің зиянды түтінінен құтылып, таза ауамен тыныс алады.

Денсаулық сақтау саласында да бірқатар шаралар қолға алынуда. Зиянды әдеттерден бас тартуға ниетті адамдарға көмек көрсету, психологиялық қолдау көрсету қызметтері іске қосылды. Әсіресе, темекіні тастауға көмек беретін орталықтар мен «ыстық желі» қызметтері жұмыс істеп жатыр. Мұндай орталықтар адамдарға кеңес беріп, темекіні тастауға психологиялық қолдау көрсетеді. Бұл шаралар адамдарға зиянды әдеттерден арылуға, жаңа өмірге бейімделуге көмектеседі.

Тағы бір маңызды шара – салық саясаты. Алкоголь мен темекіге қойылатын салықтар жыл сайын өсіп келеді. Мұндай салықтардың көбеюі бұл өнімдердің бағасын арттырады, нәтижесінде оларды сатып алуға деген құштарлық төмендейді. Бағаның жоғары болуы әсіресе жастардың осы өнімдерді сатып алуын шектейді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, темекі мен алкогольдің бағасы жоғарылаған сайын олардың тұтыну деңгейі төмендейді. Бұл қадам елімізде осы зиянды әдеттермен күрестің тиімділігін арттыруға көмектесуде.

Әлеуметтік шаралардан бөлек, қоғамдағы әр адамның рөлі де маңызды. Отбасы мен мектептен бастап, жастарды дұрыс бағытта тәрбиелеу керек. Ата-аналар, мұғалімдер, жақын ортасы – бәрі балалар мен жастарға үлгі болып, дұрыс тәрбие беруі қажет. Бала кезден зиянды әдеттерден алшақ болуға үйрету олардың болашағын сақтауға септігін тигізеді. Адамдардың ой-санасын өзгерту, өз денсаулығына, қоғамға деген жауапкершілігін арттыру – басты мақсат.

Қорыта айтқанда, алкогольге және шылым шегуге қарсы күрес көпжақты әрі тұрақты жүргізілетін жұмыс. Ол тек заңдар мен шектеулер арқылы емес, халықты ақпараттандыру, салауатты өмір салтын насихаттау, әлеуметтік қолдау, экономикалық ынталандыру және жеке тұлғаны тәрбиелеу арқылы жүзеге асады. Осы шаралардың барлығы қоғамда зиянды әдеттерден бас тарту мәдениетін қалыптастырып, болашақ ұрпақты зиянды заттардан қорғауға көмектеседі.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы