Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру — әділ қоғамның кепілі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана – қоғамның таза, әділ, ашық болуына бағытталған негізгі құралдардың бірі. Жемқорлық кез келген елдің дамуына үлкен кедергі келтіреді, экономикасын әлсіретеді, қоғамдық тәртіпті бұзады және халықтың сенімін жояды. Осыған байланысты, жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыру мен дамыту әрбір азаматтың, әсіресе, жас ұрпақтың саналы азамат болып өсуіне тікелей ықпал етеді.

Жемқорлықтың зияны мен салдары

Жемқорлық – жеке тұлғалардың мемлекеттік немесе қоғамдық ресурстарды жеке басының пайдасына пайдалануына алып келетін құбылыс. Жемқорлықтың ең ауыр салдары халықтың мемлекетке және оның құрылымдарына деген сенімінің жоғалуы болып табылады. Сенімнің жойылуы мемлекет пен халық арасындағы байланысты әлсіретіп, қоғамдық дамуды тежейді. Жемқорлықтың салдарынан экономикалық тұрақсыздық пайда болып, инвестиция тарту деңгейі төмендейді. Бұл мемлекетке үлкен шығын әкеліп, әлеуметтік бағдарламалардың іске асуына кері әсерін тигізеді. Сонымен қатар, жемқорлық жастардың қоғамдағы әділеттілікке деген сенімін азайтады, оларды немқұрайдылыққа итермелеуі мүмкін.

Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастырудағы ақпараттың рөлі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамытуда ақпараттың рөлі ерекше маңызды. Қоғамның әрбір мүшесі жемқорлықтың салдары, оның зардаптары және онымен күрес шаралары туралы жеткілікті ақпаратқа ие болуы керек. Бұл мақсатта БАҚ, интернет, әлеуметтік желілер, сондай-ақ, білім беру мекемелері маңызды құралға айналады. Қазіргі кезде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес тақырыбында түрлі мақалалар, телебағдарламалар, бейнероликтер мен әлеуметтік жарнамалар жарық көріп жатыр. Олар қоғамда жемқорлыққа деген теріс көзқарас қалыптастыруға ықпал етеді.

Білім беру арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру

Жемқорлыққа қарсы сананы дамытуда білім беру жүйесінің рөлі орасан зор. Мектеп жасынан бастап балаларға әділдік, адалдық, жауапкершілік, шыншылдық сияқты құндылықтарды сіңіріп өсіру керек. Оқушыларға құқықтық білім беріп, олардың азаматтық позициясын қалыптастыру маңызды. Білім беру мекемелерінде арнайы пәндер мен тәрбие сағаттары өткізіліп, жемқорлықтың алдын алу шаралары туралы түсінік берілуі керек. Жастардың арасында жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру арқылы болашақ қоғамның саналы, әділ азаматтарын тәрбиелей аламыз.

Заңдар мен құқықтық шаралар

Жемқорлықпен күрес заңнамалық деңгейде де жүзеге асырылады. Мемлекет жемқорлыққа қатысты заңдар қабылдап, оның алдын алу және жазалау шараларын қатаңдатады. Осы заңдар арқылы сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне барудың қаупі мен жауапкершілігі артады. Әрбір азамат заң алдындағы жауапкершілікті сезініп, адал жұмыс істесе, қоғамда әділдік орнайды. Сонымен қатар, мемлекет қызметкерлерінің кірістерін ашық жариялау, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында тексерулер ұйымдастыру сияқты шаралар да тиімді болып табылады.

Қоғамдық бақылау және қоғамның рөлі

Жемқорлыққа қарсы сананы дамытуда қоғамдық бақылаудың да маңызы зор. Әрбір азамат сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне бейжай қарамай, оны тоқтатуға ықпал етуі тиіс. Қоғамдық бақылау жемқорлық әрекеттерін әшкерелеуге және оларды жоюға көмектеседі. Сонымен қатар, азаматтар арнайы сыбайлас жемқорлыққа қарсы мекемелерге шағымданып, өз құқықтарын қорғауға үйренуі керек. Мысалы, Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттік бар, ол азаматтардың шағымдарын қарастырып, жемқорлық фактілерін анықтайды.

Жемқорлыққа қарсы мәдениетті насихаттау

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыруда қоғамда жемқорлыққа қарсы мәдениетті насихаттау маңызды. Бұл үшін мәдениет, спорт, өнер, кино, әдебиет салалары арқылы адамдардың санасын өзгертуге болады. Мысалы, кинофильмдерде, театр қойылымдарында әділдік, адалдық, шыншылдық сияқты құндылықтарды дәріптеу арқылы қоғамды дұрыс жолға бағыттауға болады. Жастардың санасын қалыптастыратын мәдени шаралар олардың болашақта жемқорлыққа бой алдырмауына көмектеседі. Сонымен қатар, әлеуметтік желілерде жемқорлыққа қарсы акциялар, флешмобтар ұйымдастырып, халық арасында осы тақырыпқа қызығушылық туғызуға болады.

Жастардың рөлі

Жастар – қоғамның болашағы. Олардың арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру арқылы келешекте жемқорлық деңгейін төмендетуге болады. Жастар сыбайлас жемқорлыққа қатысты адалдықты сақтап, әділдікті қолдап, өз ортасында жемқорлыққа жол бермеуі тиіс. Бүгінгі күні жастардың арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру үшін түрлі тренингтер, семинарлар, форумдар өткізіліп жатыр. Сонымен қатар, оларды қоғамдық жұмыстарға қатыстыру арқылы азаматтық позициясын қалыптастыруға болады.

Коррупцияға қарсы күрестің болашағы

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту – ұзақ мерзімді процесс. Бұл процесс қоғамның әрбір мүшесінің белсенді қатысуын талап етеді. Жемқорлыққа қарсы күресте тек заңдар мен жазалаумен ғана шектелмей, қоғамдағы саналы азаматтардың санын арттыру керек. Бұл қоғамның барлық салаларында әділдік, адалдық, ашықтық принциптерін насихаттау арқылы ғана жүзеге асырылады. Қоғам жемқорлыққа қарсы саналы көзқарас қалыптастырған кезде ғана елдің дамуы тұрақты әрі сапалы бола алады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы