Түркістан облысы.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — қоғамның адалдығы мен әділдігін арттыруға бағытталған ұзақмерзімді жұмыс.

Сыбайлас жемқорлықтың зардабы үлкен: ол қоғамның дамуын тежейді, әлеуметтік теңсіздікті күшейтеді және адамдар арасында әділетсіздік сезімін туғызады. Бұл мәселеге тек құқықтық жағынан ғана емес, қоғамдық сана деңгейінде де күресу керек. Сол себепті сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін мүлдем басқа тәсілдер қолданылып жүр. Төменде сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыруға көмектесетін ерекше қадамдар қарастырылған.

    1.    Еңбек мәдениетін насихаттау: Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру үшін еңбекке адал қарау маңызды. Қоғам арасында «еңбек арқылы биікке жету» идеясы насихатталса, азаматтар жемқорлықтың қажетсіз екенін түсінеді. Еңбекпен жеткен жетістіктер құрметтеліп, өзгелерге үлгі ретінде көрсетіледі.
    2.    Жемқорлыққа қарсы көшбасшылықты қолдау: Мемлекеттік қызметкерлер, бизнес иелері, мұғалімдер және басқа да қоғамдағы беделді тұлғалар жемқорлыққа қарсы күресте үлгі болуы керек. Егер қоғамның ықпалды тұлғалары өздерін адал, әділ ұстаса, қарапайым азаматтар да бұл құндылықтарды үлгі етеді.
    3.    Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет ұғымын енгізу: Мәдениет дегеніміз – адамның жүріс-тұрысы мен қоғамның ережелерін айқындайтын құндылықтар жиынтығы. Егер қоғамның әрбір мүшесі жемқорлықты мәдениетке жат нәрсе деп есептейтін болса, бұл саналы түрде қарсы тұруды жеңілдетеді. Мектептерде, қоғамдық ұйымдарда және отбасыларда адалдық пен тазалық құндылықтарын дамытып, жемқорлыққа төзбеушілік мәдениетін тәрбиелеу керек.
    4.    Қоғамдық форумдар мен ашық пікірталастар ұйымдастыру: Жемқорлықтың зияны мен одан туындайтын мәселелер туралы қоғам арасында ашық пікірталастар мен форумдар өткізу пайдалы. Мұндай жиындарда азаматтар өз ойларын ашық білдіре алады, қоғамның осы мәселеге деген көзқарасы күшейеді. Сондай-ақ, пікірталастар кезінде халықтан нақты ұсыныстар мен ойлар жинауға болады.
    5.    Мемлекеттік органдарда жұмыстың ашықтығын арттыру: Мемлекеттік органдардың жұмысын халыққа ашық көрсету арқылы жемқорлық деңгейін төмендетуге болады. Қазіргі заманғы технологиялар, мысалы, веб-сайттар мен мобильді қосымшалар арқылы мемлекеттік қызметтердің қалай жүзеге асатынын бақылауға мүмкіндік беріледі. Бұл арқылы азаматтар қызмет көрсетудің әр қадамынан хабардар болып, өз құқықтарын қорғай алады.
    6.    Әлеуметтік жауапкершілікке шақыру: Әрбір азамат өзін қоғамның белсенді мүшесі ретінде сезінуі тиіс. Азаматтық позицияны дамыту және жеке жауапкершілікті қалыптастыру арқылы қоғам жемқорлыққа төзбеушілік көзқарасты дамыта алады. Мысалы, әрбір азамат жемқорлық туралы мәліметті құзырлы органдарға хабарлау арқылы қоғамға көмек көрсете алады.
    7.    Жемқорлыққа қарсы контент жасауды қолдау: Журналистер, блогерлер және шығармашылық топтар жемқорлықтың зияны туралы көркем, бірақ әсерлі контент жасай алады. Фильмдер, қысқаметражды бейнероликтер, мультфильмдер арқылы халықтың жемқорлыққа көзқарасын өзгертуге болады. Мысалы, жемқорлыққа қатысты болған оқиғаларды шынайы бейнелеп, оның салдарын көрермендерге әсерлі етіп жеткізу мүмкіндігі бар.
    8.    Жастарға бағытталған арнайы жобаларды жүзеге асыру: Жастар арасында жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыру үшін арнайы жобалар қолға алынуы керек. Студенттік ұйымдарда жемқорлыққа қарсы күрес клубтарын құру, еріктілерді тарту, сыбайлас жемқорлық мәселесін зерттеу жұмыстарына қатыстыру арқылы олардың бұл мәселені түсінуі мен қарсы тұру қабілеті қалыптасады.
    9.    Мемлекеттік мекемелерде тәуелсіз бақылаушыларды енгізу: Мемлекеттік қызмет көрсету орындарында, әсіресе халықпен тікелей жұмыс жасайтын бөлімдерде, тәуелсіз бақылаушыларды жұмысқа тарту жемқорлықты азайтуға септігін тигізеді. Тәуелсіз бақылаушылар халықпен жұмыс барысын бақылап, заң бұзушылықтарды болдырмауға атсалысады.
    10.    Адалдық пен тазалықты қолдайтын жүлделер: Мысалы, адал мемлекеттік қызметкер, кәсіпкер, мұғалім немесе дәрігер марапатталатын жыл сайынғы жүлде тағайындау арқылы адамдарды адалдыққа шақыруға болады. Бұл жүлделер адал еңбек пен қоғамға адал қызмет көрсетудің жоғары бағаланатынын көрсетеді.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — қоғамның адалдығы мен әділдігін арттыруға бағытталған ұзақмерзімді жұмыс. Әрбір азамат қоғамдағы әділдіктің қалыптасуына үлес қосып, өз ортасында жемқорлыққа төзбейтін көзқарас қалыптастырса, біз адал және әділетті қоғамға жақындай түсеміз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы