Шымкент. Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым және ТКШ саласының дамуы елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайына, халықтың тұрмыс сапасына тікелей әсер етеді.

Инженерлік инфрақұрылым мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (ТКШ) елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына маңызды әсер ететін негізгі салалар болып табылады. Бұл салалар халықтың күнделікті өмірін жақсартуға, өмір сапасын арттыруға және аймақтардың өркендеуіне ықпал етеді. Қазақстанда инженерлік инфрақұрылымды дамыту және ТКШ-ны жетілдіру мәселелері көптеген реформалар мен мемлекеттік бағдарламалар аясында жүзеге асырылуда.

Инженерлік инфрақұрылымның маңызы

Инженерлік инфрақұрылым елдегі экономикалық және әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ететін негізгі құрылымдардың бірі. Ол су, электр энергиясы, газ, жылу және байланыс сияқты қызметтерді қамтиды. Бұл қызметтердің сапасы халықтың әл-ауқатына тікелей әсер етеді. Мысалы, электр және су жеткізуде үздіксіздік тұрғындардың өмір сүру сапасын арттырып, экономикаға тұрақты даму мүмкіндігін береді.

Инженерлік инфрақұрылымның негізгі элементтері:

    1.    Электрмен жабдықтау: Электр қуатын жеткізудің тұрақтылығы өнеркәсіптің жұмыс істеуіне және халықтың тұрмыстық қажеттіліктерін қанағаттандыруға әсер етеді.
    2.    Сумен қамтамасыз ету: Ауыз судың сапасы мен қолжетімділігі елдің денсаулық сақтау деңгейін жақсартуға ықпал етеді.
    3.    Газбен жабдықтау: Газдың үздіксіз жеткізілуі тұрғындар мен өнеркәсіп үшін экономикалық тұрғыдан тиімді ресурс болып табылады.
    4.    Жылумен қамтамасыз ету: Суық климатты аймақтарда жылумен жабдықтау халық үшін маңызды қажеттіліктердің бірі.
    5.    Байланыс және интернет инфрақұрылымы: Ақпараттық технологиялар мен байланыс жүйелері елдің барлық аймақтарын біріктіріп, ақпарат алмасуды жеңілдетеді.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (ТКШ) – бұл тұрғындардың үй-жайларын, қоғамдық ғимараттарын, инфрақұрылымын басқару мен қызмет көрсетуге бағытталған сала. ТКШ-ны дамыту елді мекендердің инфрақұрылымын жақсартуға, олардың қызмет көрсету сапасын арттыруға және халықтың тұрмыстық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді.

ТКШ-ның негізгі қызметтері:

    Тұрғын үйлерді күтіп ұстау және жөндеу.
    Қоқысты шығару мен өңдеу жүйелерін ұйымдастыру.
    Жолдарды жөндеу және абаттандыру.
    Жасыл аймақтарды құру және көгалдандыру.

Инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласындағы мәселелер

Инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ-ның басты мәселелерінің бірі – ескірген инфрақұрылым. Көптеген жылдар бойы Қазақстанда кейбір нысандар жаңартылмай, олардың техникалық жағдайы нашарлап кетті. Бұл әсіресе ауылдық аймақтарда ерекше байқалады. Тозған су құбырлары, ескі электр желілері және газ құбырлары аймақтарда апаттық жағдайларға әкелуі мүмкін.

Негізгі мәселелер:

    1.    Ескірген инфрақұрылым: Көптеген желілер мен құбырлар әлі де кеңестік кезеңнен қалған.
    2.    Қаржыландырудың жеткіліксіздігі: Жаңарту жұмыстарын жүргізу үшін жеткілікті қаржы қажет.
    3.    Тарифтік саясаттың тиімсіздігі: Коммуналдық қызметтердің тарифтері қызмет көрсетушілердің шығындарын өтемейді.
    4.    Технологиялық артта қалу: Кейбір аудандарда заманауи технологияларды енгізу мүмкіндіктері шектеулі.

Инженерлік инфрақұрылымды жаңғырту

Қазақстан үкіметі инженерлік инфрақұрылымды жаңарту және ТКШ қызметтерін жақсарту бойынша ауқымды жоспарлар жасауда. Мемлекет «Нұрлы жер», «Қуатты өңірлер» сынды бағдарламалар арқылы жаңа жобаларды қаржыландыруда және заманауи технологияларды енгізуде. Жаңғырту жобалары ескірген инфрақұрылымдарды ауыстырып, жаңа су, электр және газ құбырларын салуға бағытталған.

Жаңғырту бойынша негізгі қадамдар:

    Инфрақұрылымды қайта құру: Ескі құбырлар мен желілерді ауыстыру.
    Заманауи технологияларды енгізу: Энергия үнемдейтін технологиялар мен бақылау жүйелерін қолдану.
    Жеке секторды тарту: МЖӘ (мемлекеттік-жекеменшік әріптестік) аясында жеке секторды тарту арқылы инвестицияларды арттыру.

Цифрландыру және автоматтандыру

Цифрландыру инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ саласында тиімділікті арттыруға көмектеседі. Мысалы, су, электр және жылу жеткізуді автоматтандыру арқылы ресурс шығындарын азайтып, қызмет көрсету сапасын жақсартуға болады. «Smart city» концепциясы арқылы әрбір қалада ақпараттық технологияларды пайдаланып, қала тұрғындарына ыңғайлы орта құру көзделген.

Цифрландырудың артықшылықтары:

    Ресурстарды тиімді пайдалану: Су және энергияны бақылау және есептеу жүйелерін орнату.
    Халыққа қызмет көрсетуді жақсарту: Онлайн қызмет көрсету платформалары арқылы халыққа қызмет көрсету уақытын үнемдеу.
    Апаттық жағдайларды болдырмау: Инженерлік жүйелерді қашықтықтан бақылау және мониторинг жүргізу арқылы төтенше жағдайлардың алдын алу.

Болашаққа арналған жоспарлар

Қазақстан үкіметі болашақта инженерлік инфрақұрылым мен ТКШ-ны дамытуға арналған ұзақ мерзімді стратегияларды жүзеге асыруды жоспарлауда. Бұл стратегиялар энергия тиімділігін арттыру, ресурстарды үнемдеу және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған. Қала тұрғындарының өмір сүру жағдайын жақсартуға арналған жобалар арқылы халыққа заманауи және қолжетімді қызметтер ұсыну көзделген.

Мақсаттар:

    Энергия үнемдеуді арттыру: Жаңартылатын энергия көздерін қолдану және энергия тиімділігін арттыру.
    Экологиялық тұрақтылық: Экологиялық стандарттарға сай инфрақұрылым құру.
    Халықтың өмір сапасын арттыру: Тұрғын үй сапасын жақсарту, абаттандыру жұмыстарын жүргізу.


Қазақстандағы инженерлік инфрақұрылым және ТКШ саласының дамуы елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайына, халықтың тұрмыс сапасына тікелей әсер етеді. Мемлекеттік бағдарламалар арқылы инфрақұрылымды жаңғырту, қызмет сапасын арттыру және цифрлық технологияларды енгізу саланың тиімділігін арттыруға бағытталған. Бұл өзгерістер елдің барлық аймақтарына оң әсерін тигізіп, Қазақстанды заманауи, ыңғайлы және қауіпсіз мемлекетке айналдыруға ықпал етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы