Шымкент. Қазақстанда цифрландыру әлеуметтік және экономикалық дамудың басты қозғаушы күштерінің біріне айналды

Цифрландыру – заманауи қоғамның барлық салаларын жаңа деңгейге көтеретін және елдің экономикалық, әлеуметтік дамуына ықпал ететін маңызды процесс. Цифрландыру, ең алдымен, ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану арқылы қызмет көрсету, ақпарат алмасу және жұмыс жасау тәсілдерін оңтайландырады. Қазақстанда да цифрлық трансформацияға баса назар аударылып, арнайы бағдарламалар қабылдануда. «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы – елдегі цифрлық трансформацияны ынталандыратын негізгі құжаттардың бірі, ол мемлекеттік қызметтерді автоматтандырудан бастап экономиканың әртүрлі секторларында инновациялар енгізуге дейінгі кең ауқымды шараларды қамтиды.

1. Мемлекеттік қызметтерді цифрландыру

Мемлекеттік қызметтерді цифрландыру халыққа көрсетілетін қызмет сапасын жақсартуды және сыбайлас жемқорлықты азайтуды көздейді. Бұрын мемлекеттік қызметтерді алу үшін азаматтар әртүрлі мекемелерге барып, уақытын жоғалтса, қазір көптеген қызметтер eGov электронды үкімет порталы арқылы онлайн түрде қолжетімді болып отыр. Мысалы, мекенжай анықтамасы, туу туралы куәлік алу, дәрігерге жазылу сияқты қызметтерді үйден шықпай-ақ алу мүмкіндігі бар. Бұл адамдардың уақытын үнемдеп қана қоймай, мемлекеттік органдардың тиімділігін арттырады.

Сонымен қатар, eGov порталының мобильді нұсқасы да бар, бұл әсіресе ауылдық жерлерде тұратын адамдарға және жұмысбасты азаматтарға қолайлы. Мобильді қосымша арқылы пайдаланушылар қызметтерді кез келген жерден ала алады, бұл цифрландырудың елдің барлық аймақтарына ықпал ететінін көрсетеді. Сондай-ақ, QR-кодтар арқылы қызмет алу мүмкіндіктері де енгізіліп жатыр, бұл қауіпсіз әрі жылдам тәсіл саналады.

2. Білім беру саласындағы цифрлық өзгерістер

Білім беру – цифрландырудан ең үлкен әсер алатын салалардың бірі. Қазақстанда мектептер мен жоғары оқу орындары цифрлық оқыту әдістерін қолдануда. Мысалы, «Bilimland», «Daryn.online» секілді платформалар арқылы оқушылар мен студенттер онлайн курстарға қол жеткізіп, оқулықтар мен жаттығуларды электронды түрде орындай алады. Бұл тек қалаларда ғана емес, ауылдық жерлерде де оқушылардың білім алу мүмкіндіктерін кеңейтеді.

Пандемия кезеңінде білім беру онлайн форматқа көшкен кезде цифрландырудың қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Қазіргі уақытта Қазақстанда интернет арқылы оқытудың жаңа платформалары енгізіліп, оқушылар мен студенттерге қашықтан білім беру жолдары дамып жатыр. Бұдан басқа, мұғалімдердің жұмысын оңтайландыру үшін арнайы электронды күнделіктер мен журналдар енгізілген, бұл олардың құжат толтыруға жұмсайтын уақытын үнемдейді.

3. Денсаулық сақтау жүйесіндегі цифрландыру

Денсаулық сақтау саласында цифрландыру адамдардың сапалы медициналық көмек алу мүмкіндігін арттырып, дәрігерлердің жұмысын жеңілдетуде. Медициналық мекемелерде электронды жүйелерді енгізу арқылы ауруханалардағы ақпарат алмасу жеңілдеп, медициналық қызметтердің қолжетімділігі артуда. Мысалы, әр адамның медициналық тарихы электронды түрде сақталады, бұл дәрігерлердің науқас туралы деректерді тез қарап шығуына мүмкіндік береді.

Емханаға бармай-ақ, дәрігермен онлайн кеңес алу, дәрігерге жазылу секілді қызметтер де цифрландыру арқылы жүзеге асырылып жатыр. Мысалы, «Damumed» сияқты қосымшалар арқылы пациенттер үйден шықпай-ақ дәрігерге жазыла алады, зерттеу нәтижелерін қарай алады, бұл олардың уақытын үнемдейді. Ауылдық аймақтарда да телемедицина арқылы мамандардан кеңес алу мүмкіндігі бар, бұл шалғай елді мекендердегі медициналық көмек қолжетімділігін арттырады.

4. Экономикадағы цифрлық өзгерістер

Экономикалық секторда цифрландыру еңбек өнімділігін арттырып, бизнес процестерді автоматтандыруға көмектесуде. Электронды коммерцияның дамуы кәсіпкерлерге жаңа нарықтарға шығуға, тауарларды жылдам сатуға мүмкіндік береді. Банк секторында да цифрландыру белсенді түрде жүзеге асырылуда, мысалы, онлайн банкинг арқылы пайдаланушылар өз шоттарын басқара алады, төлемдер жасайды және түрлі қаржылық операцияларды оңай жүзеге асыра алады.

Сонымен қатар, өндірістік секторда да цифрлық технологиялар белсенді түрде енгізілуде. Мысалы, «Индустрия 4.0» бағдарламасы арқылы өнеркәсіптік кәсіпорындарда автоматтандыру мен роботтандыру үрдістері жүзеге асуда. Бұл өндіріс тиімділігін арттырып, шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Логистикада да цифрландыру көліктік жүйелердің жұмысын жеңілдетіп, тауар тасымалы мен жеткізуді бақылауды жақсартуда.

5. Ақпараттық қауіпсіздік

Цифрландырумен бірге ақпараттық қауіпсіздік мәселелері де өзекті болуда. Электронды қызметтер мен мәліметтердің артуы киберқауіпсіздікті нығайтуды талап етеді. Қазақстанда ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында заңнамалар қабылданып, мемлекеттік және жеке сектордағы мәліметтерді қорғау шаралары жүзеге асырылуда.

Ақпараттық қауіпсіздікке қатысты арнайы мамандар даярлау, сонымен қатар халық арасында ақпараттық қауіпсіздік туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу маңызды. Бұл тек мемлекет үшін ғана емес, жеке тұлғалар үшін де өзекті, себебі олардың мәліметтері, жеке ақпараты қауіпсіздік шараларын сақтау арқылы қорғалуы қажет. Киберқауіптерді азайту үшін ақпараттық қауіпсіздік жүйелері үнемі жетілдіріліп, жаңа технологиялар енгізілуде.

6. Болашақтағы цифрландыру бағыттары

Қазақстанда цифрландыру тек қазіргі мақсаттарды жүзеге асырумен шектелмейді, болашақта да жаңа салаларды қамтуды көздейді. Мысалы, жасанды интеллект, блокчейн технологиялары және үлкен деректерді өңдеу сияқты заманауи технологияларды енгізу жоспарлануда. Бұл технологиялар еліміздің түрлі салаларында қолданылып, экономиканы дамытуға және халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға өз үлесін қосады.

Қазақстанда цифрландыру әлеуметтік және экономикалық дамудың басты қозғаушы күштерінің біріне айналды. Мемлекеттік қызметтер, денсаулық сақтау, білім беру және экономика салаларындағы цифрлық өзгерістер халыққа тиімді қызмет көрсетуге, жаңа мүмкіндіктерді ашуға ықпал етеді. Ақпараттық қауіпсіздік мәселелеріне ерекше көңіл бөліп, халық арасында сандық сауаттылықты арттыру арқылы Қазақстан болашақта цифрлық технологиялардан барынша пайда алуға ұмтылады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы