Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу – қоғам қауіпсіздігінің кепілі

2025 жылғы 30 шілде күні Шымкент қаласы Полиция департаменті Абай аудандық полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі бөлімінің отбасылық-зорлық-зомбылыққа қарсы күрес инспекторы, полиция лейтенанты Жұрабеков А. Абай ауданы аумағында халық көп шоғырланатын орындарда кең көлемді профилактикалық іс-шара өткізді. Шараның негізгі мақсаты – тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу, әйелдердің құқықтық сауатын арттыру, қиын өмірлік жағдайдан шығу жолдарын түсіндіру және қоғамдағы құқықтық мәдениетті нығайту болды.

Бұл бастама қоғамдағы ең өзекті мәселелердің бірі – тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күресуге бағытталды. Өйткені соңғы жылдары Қазақстанда отбасылық жанжалдардың салдарынан орын алған құқық бұзушылықтар мен қылмыстар қоғамды алаңдатып келеді. Мұндай жағдайда полиция тарапынан халық арасында түсіндіру жұмыстарының жүргізілуі, әйелдердің құқықтарын қорғау жолдарының кеңінен насихатталуы үлкен маңызға ие.

Іс-шара барысында полицейлер тұрғындарға арнайы брошюралар таратты. Онда тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы заң нормалары, қиын жағдайда қалған азаматтар қайда хабарласа алатыны және қандай құқықтарға ие екені түсінікті тілде жазылған. Сонымен қатар, қатысушылар арасында анонимді сауалнама жүргізіліп, олардың пікірлері мен ұсыныстары жиналды. Бұл сауалнамалар арқылы тұрғындардың тұрмыстық зорлық-зомбылыққа көзқарасын анықтап қана қоймай, қоғамда қандай нақты мәселелер бар екені белгілі болды.

Әсіресе әйелдермен жеке әңгімелесу барысында полиция қызметкерлері зорлық-зомбылыққа төзбеу керек екенін, әр азаматтың заң алдында қорғалатынын түсіндірді. Қиын жағдайға тап болған жандарға арнайы орталықтар мен сенім телефондарының жұмысы туралы мәлімет берілді. Бұл әйелдердің өз құқықтарын білуіне, қажет болған жағдайда көмек сұрауға батылдық алуына мүмкіндік береді.

Өткен жылдармен салыстырғанда, мұндай іс-шаралардың ауқымы кеңейіп, мазмұны тереңдей түскенін байқауға болады. 2022 жылы негізінен мектептер мен колледждерде «Отбасындағы татулық – қоғам берекесі» атты дәрістер өткізілген еді. Бұл шара жастар арасында зорлық-зомбылыққа төзбеушілік көзқарасын қалыптастыруға бағытталған болатын. 2023 жылы полиция қызметкерлері үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп, әйелдерге арналған дөңгелек үстелдер мен семинарлар ұйымдастырды. Ал 2024 жылы тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы арнайы науқан аясында құқық қорғаушылар халық көп жүретін базарларда, саябақтарда түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, ақпараттық парақшалар таратқан болатын.

2025 жылғы іс-шараның басты ерекшелігі – тұрғындармен тікелей қарым-қатынастың күшеюі. Бұрынғы жылдары ақпарат көбіне лекция түрінде берілсе, биыл анонимді сауалнама жүргізу арқылы тұрғындардың нақты пікірлері ескеріліп отыр. Бұл құқық қорғау органдарына қоғамдағы ахуалды жан-жақты бағалап, тиімді шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.

Тұрмыстық зорлық-зомбылық тек жеке отбасының мәселесі емес, ол бүкіл қоғамға әсер етеді. Мұндай жағдайлар балалардың психологиясына кері әсерін тигізіп, олардың болашақ өмірінде қиындықтарға алып келуі мүмкін. Сондықтан да зорлық-зомбылықтың алдын алу – қала экожүйесінің де маңызды бөлігі. Әлеуметтік тұрақтылық экологиядағыдай тепе-теңдікті қажет етеді: егер қоғамда зорлық-зомбылық азайса, адамдардың өмір сүру сапасы да артады, қоғамдық орындардағы қауіпсіздік күшейеді.

Сонымен қатар, тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күрес қаланың әлеуметтік дамуына да оң ықпалын тигізеді. Әйелдердің құқықтық сауаттылығы артқан сайын, олардың қоғамдық өмірге белсенді араласуы, балаларын дұрыс тәрбиелеуі, еңбек нарығында еркін жұмыс істеуі мүмкіндігі кеңейеді. Бұл өз кезегінде Шымкенттің әлеуметтік-экономикалық дамуына серпін береді.

Қорытындылай келе, 30 шілдеде Абай ауданында өткен профилактикалық іс-шара – тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға бағытталған маңызды қадамдардың бірі болды. Ол тек құқықтық нормаларды түсіндірумен шектелмей, тұрғындардың пікірін ескеруге, әйелдердің сенімін нығайтуға, жастардың санасына зорлық-зомбылыққа жол бермеу идеясын сіңіруге бағытталды.

Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, қазіргі іс-шаралардың форматы тиімдірек әрі жан-жақты екені байқалады. Бұл – полиция қызметінің халықпен байланысын нығайтып, құқықтық мәдениетті арттырудағы жүйелі жұмыстың айқын дәлелі. Егер мұндай жұмыстар тұрақты түрде жалғаса берсе, Шымкент қаласы зорлық-зомбылыққа төзбейтін, құқықтық мәдениеті жоғары қауіпсіз қала ретінде дамитыны сөзсіз.