Шымкент. Әлеуметтік және экономикалық даму халықтың өмір сапасын жақсартып, тұрақты экономиканың негізін қалайды.

Әлеуметтік және экономикалық даму – бұл елдің тұрақты дамуын, халықтың өмір сүру деңгейін жақсартуды көздейтін стратегиялық бағыт. Қазақстанда соңғы жылдары бұл салаларда жаңашылдық енгізуге, халықтың әл-ауқатын көтеруге және экономикаға серпін беруге бағытталған түрлі бағдарламалар жүзеге асырылып жатыр. Әлеуметтік және экономикалық даму, әсіресе, еңбекке қабілетті халықты жұмысқа орналастыру, инфрақұрылымды дамыту, денсаулық сақтау мен білім беру салаларын жетілдіру арқылы жүзеге асады.
1. Экономиканы әртараптандырудың маңызы

Экономиканың әртараптандырылуы, яғни бір ғана салаға тәуелділікті азайту арқылы экономикалық даму тұрақты бола алады. Қазақстан экономикасы көбіне мұнай және газ өндірісіне тәуелді, алайда соңғы жылдары ауыл шаруашылығы, өңдеу өнеркәсібі және көлік-логистика салаларына баса назар аударылуда. Әртараптандыру ел экономикасының әртүрлі өзгерістерге бейімділігін арттырып, жаңа жұмыс орындарының құрылуына, халық табысының өсуіне ықпал етеді.

Ауыл шаруашылығының дамуы, оның ішінде егіншілік пен мал шаруашылығы өнімдерінің экспортын ұлғайту экономикалық өсімге қолдау көрсетеді. Сонымен қатар, туризм саласын дамыту арқылы да елге қаржы ағынын көбейтуге мүмкіндік бар. Туризмді дамыту аймақтық экономиканы көтеріп, жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.

2. Инфрақұрылымды дамыту және урбанизация

Экономикалық дамудың негізгі факторларының бірі – сапалы инфрақұрылым. Жолдар, электрмен жабдықтау жүйелері, су жүйелері, байланыс қызметтері секілді инфрақұрылымдарды дамыту – халықтың өмір сапасын жақсартуға, бизнестің дамуына қолайлы жағдай жасауға мүмкіндік береді. Мысалы, «Нұрлы Жол» бағдарламасы аясында еліміздің түкпір-түкпірінде автожолдар салынып, жөнделуде, бұл аймақтар арасындағы көліктік байланысты жақсартуға жағдай жасап отыр.

Қаладағы халық санының артуы және урбанизация үрдісі де экономикаға әсер етеді. Қазіргі уақытта Қазақстанда көптеген ірі қалалар урбанизация процесінен өтіп жатыр, жаңа тұрғын үй кешендері, коммерциялық нысандар салынуда. Урбанизация халықтың экономикалық мүмкіндіктерін кеңейтеді, себебі қалаларда жұмыс орындары көп, білім алу, кәсіп ашу мүмкіндіктері де кеңейеді. Бұл үрдіс халықтың өмір сүру деңгейіне оң әсерін тигізеді.

3. Білім беру мен кадрларды даярлау

Әлеуметтік дамуда білім берудің рөлі зор. Білім сапасын жақсарту, заманауи технологиялар мен әдістерді қолдану арқылы білікті кадрлар дайындауға болады. Қазақстанда білім беру жүйесін жаңғыртуға арналған бағдарламалар іске асырылып жатыр. Соңғы уақытта цифрлық білім беруге, STEM (ғылым, технология, инженерия және математика) бағыттарын дамытуға көңіл бөлінуде. Жас мамандардың білімін жетілдіріп, оларды қажетті дағдылармен қамтамасыз ету арқылы еліміздің еңбек нарығында сұранысқа ие мамандарды даярлауға мүмкіндік туады.

Кәсіптік-техникалық білім беру саласында да үлкен өзгерістер бар. Өндіріс пен қызмет көрсету саласында білікті жұмысшы мамандарға сұраныс жоғары болғандықтан, колледждерде кәсіби дағдыларға басымдық берілуде. Оқыту бағдарламалары практикалық білімге негізделіп, заманауи нарық талабына сай жаңартылып отырады.

4. Цифрландыру және инновациялар

Қазақстанда цифрландыру үдерісі әлеуметтік және экономикалық дамудың қозғаушы күші ретінде қарастырылады. Цифрландыру арқылы мемлекеттік қызметтер халыққа жеңіл әрі тез қолжетімді болып, халықтың уақытын үнемдеп, сыбайлас жемқорлықты төмендетуге мүмкіндік береді. «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында білім беру, денсаулық сақтау, көлік, қауіпсіздік және басқа да салаларда цифрлық технологияларды қолдану кеңейеюде. Мысалы, медициналық жүйелерді цифрландыру арқылы азаматтардың медициналық ақпараттары электронды форматқа ауысып, дәрігерлерге жылдам қолжетімді болуда. Бұл халыққа сапалы медициналық көмек алуға және уақыт үнемдеуге жағдай жасайды.

Цифрлық технологиялардың арқасында қашықтан жұмыс істеу мүмкіндіктері кеңейіп, бизнестің жаңа түрлері дамып жатыр. Онлайн сауда-саттық, электронды банкинг және электронды коммерция экономикаға айтарлықтай үлес қосып, кәсіпкерлердің жаңа нарықтарға шығуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ауыл-аймақтарда да цифрлық инфрақұрылымды дамыту арқылы халықтың ақпаратқа қолжетімділігін арттырып, экономикалық белсенділігін көтеруге болады.

5. Әлеуметтік қолдау және халықтың әл-ауқатын арттыру

Қазақстанда халықтың тұрмыс жағдайын жақсарту мақсатында көптеген әлеуметтік қолдау шаралары жүзеге асырылуда. Бұл әсіресе аз қамтылған отбасыларға, көп балалы аналарға және мүгедектерге бағытталған бағдарламалар арқылы орындалады. Еңбекпен қамту орталықтары жұмыссыз азаматтарға жұмыс тауып беруге көмектеседі, қайта даярлау курстарын ұсынады.

Әлеуметтік жәрдемақыларды көбейту, зейнетақы мен әлеуметтік төлемдерді индексациялау халықтың өмір сүру деңгейін көтереді. Бұған қоса, тұрғын үй бағдарламалары да халықтың баспанаға қолжетімділігін арттыруда. Мемлекеттік және жергілікті бағдарламалар шеңберінде әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға арналған қолжетімді баспана салу ісі жүріп жатыр.

6. Экологиялық даму және жасыл экономика

Экономикалық даму экологияға да әсер етеді, сондықтан «жасыл» экономиканы дамыту маңызды. Қазақстанда қоршаған ортаны қорғау және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін «Жасыл Қазақстан» секілді бағдарламалар іске қосылуда. Бұл бағытта экологиялық туризмді дамыту, энергияны үнемдеу технологияларын енгізу және қалдықтарды қайта өңдеу сияқты шаралар қолға алынып отыр. Жасыл экономика халықтың өмір сапасын арттырып, болашақ ұрпаққа таза қоршаған орта қалдыруға мүмкіндік береді.

Әлеуметтік және экономикалық даму халықтың өмір сапасын жақсартып, тұрақты экономиканың негізін қалайды. Елдің дамуына бағытталған стратегиялық бағдарламалар халықтың әл-ауқатын көтеріп, жұмыс орындарын ашуға, білім мен денсаулық сақтау жүйесін жетілдіруге, инфрақұрылымды дамытуға мүмкіндік береді. Экономиканы әртараптандыру, цифрландыру, әлеуметтік қолдау және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету арқылы Қазақстан болашаққа нық қадам жасап, халықтың өмір сапасын жаңа деңгейге көтеруді көздейді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы