Таза ауыз су – адам өмірінің негізі ғана емес, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды факторы.

Таза ауыз су – адам өмірінің негізі ғана емес, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды факторы. Ауыз су сапасының жоғары болуы – халықтың денсаулығы мен тұрмыс деңгейін арттырады. Сондықтан Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі басты назарда тұр. Бұл мәселені шешу үшін мемлекет ауылдық және қалалық жерлерді сумен жабдықтаудың кешенді бағдарламаларын іске асыруда.

Судың жетіспеушілігі және оның себептері

Соңғы жылдары су ресурстарының азаюы әлемде үлкен мәселе болып отыр, Қазақстан да бұл проблемадан тыс қалған жоқ. Елімізде су тапшылығына бірнеше фактор әсер етеді:
    1.    Табиғи ресурстардың шектеулілігі: Қазақстандағы өзен-көлдердің көбі трансшекаралық болғандықтан, көрші елдердің су пайдалануы біздің елдің ресурстарына әсер етеді.
    2.    Климаттық өзгерістер: Қуаңшылық, жауын-шашын мөлшерінің азаюы және температураның көтерілуі судың қолжетімділігін төмендетіп жатыр.
    3.    Инфрақұрылымның тозуы: Ескі су құбырлары мен тазарту жүйелерінің дұрыс жұмыс істемеуі судың сапасы мен шығынына кері әсерін тигізеді.
    4.    Судың тиімсіз пайдаланылуы: Кейбір аймақтарда суды үнемдемеу және дұрыс жоспарламау тапшылыққа әкеледі.

Қазақстандағы ауыз су мәселесін шешу

Қазақстанда халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында бірнеше мемлекеттік бағдарлама жүзеге асырылуда. Олардың басты міндеттері:
    1.    Ауылдық елді мекендерді қамту: Ауыл халқының таза суға қолжетімділігін арттыру үшін жаңа су құбырларын тарту және жер асты су көздерін пайдалану қолға алынды.
    2.    Суды тазарту жүйелерін орнату: Заманауи технологиялар арқылы су сапасын жақсарту үшін су тазарту қондырғылары жаңартылып, жаңалары салынуда.
    3.    Ескірген инфрақұрылымды жаңарту: Су құбырларын жөндеу немесе қайта салу арқылы су шығыны азайтылып, тұрғындарға тұрақты жеткізіледі.
    4.    Аймақтық ерекшеліктерді ескеру: Әрбір облыстың табиғи және географиялық жағдайына сәйкес су жүйесін оңтайландыру жүргізілуде.

Мемлекеттік бағдарламалардың нәтижелері

Соңғы жылдары ауыз сумен қамтамасыз ету саласында бірқатар жетістіктерге қол жеткізілді:
    Қалаларда ауыз сумен қамту деңгейі 98%-ға жетті.
    Ауылдарда бұл көрсеткіш 94%-ға жақындады.
    Қалалар мен ауылдарда жүздеген шақырым су құбырлары салынып, қолданысқа берілді.
 Су тазарту станцияларының саны артып, олардың тиімділігі жақсарды.

Дегенмен, ауыз су мәселесі толығымен шешілді деп айтуға әлі ерте. Кейбір шалғай ауылдарда суға қолжетімділік деңгейі төмен, ал инфрақұрылымды жаңарту жұмыстары баяу жүріп жатыр.

Су ресурстарын үнемдеу

Су тапшылығын болдырмау үшін суды үнемді пайдалану мәдениетін қалыптастыру өте маңызды. Бұл бағытта мемлекет те, тұрғындар да жауапкершілік танытуы керек:
    1.    Мемлекеттік деңгейде:
    Заманауи су үнемдеу технологияларын енгізу.
 Өндірістік кәсіпорындардың су шығынын азайтуға бақылау жасау.
    2.    Халық деңгейінде:
    Су үнемдеу туралы ақпараттандыру.
    Күнделікті өмірде суды дұрыс пайдалану.

Болашаққа жоспарлар

2025 жылға дейін Қазақстан ауыз сумен қамтамасыз ету деңгейін 100%-ға жеткізуді мақсат етіп отыр. Бұл үшін келесі шаралар жүзеге асырылмақ:
    Жаңа су көздерін іздеу және игеру.
    Шалғай ауылдарда құдықтар мен ұңғымалар қазу.
    Барлық елді мекендерге жаңа су құбырларын тарту.
 Су тазарту қондырғыларын толығымен автоматтандыру.
Ауыз су – елдің дамуы мен халықтың денсаулығы үшін ең маңызды факторлардың бірі. Қазақстанда бұл бағытта үлкен жұмыстар атқарылып жатқанымен, шешімін күткен мәселелер де бар. Барлық ауылдық және қалалық тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету – елдің болашағына жасалатын маңызды қадам.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы