ҚЫТАЙ САПАРЫ: ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ МЕН ШАНЬДУН ПРОВИНЦИЯСЫ АРАСЫНДАҒЫ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ КЕҢЕЮДЕ

2025 жылдың маусым айында Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров бастаған делегация Қытай Халық Республикасына жұмыс сапарымен барып, Шаньдун провинциясындағы маңызды агроөнеркәсіптік кәсіпорындарды аралап, бірқатар келіссөздер өткізді. Бұл сапар 8–12 маусым аралығында өтті және Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың шетелдік тікелей инвестицияларды тартуды күшейту, ауыл шаруашылығы мен өңдеу өнеркәсібін дамыту, өңірдің экспорттық әлеуетін арттыру жөніндегі тапсырмаларын жүзеге асыру мақсатымен ұйымдастырылды.

басқосулардың алғашқысы Циндаодағы «Wanlin Group» компаниясының өндіріс алаңында өтті. Бұл кәсіпорын мұздатылған сарымсақ, пияз, сәбіз тәрізді көкөністерді өңдейді және жыл сайын шамамен 8 000 тонна өнім шығарады. Ресей, АҚШ және Еуропа нарығындағы ірі брендтерге, оның ішінде KFC мен Nestlé секілді ірі корпорацияларға тұрақты түрде тауар жеткізуі арқылы компания халықаралық деңгейде танымал. «Wanlin Group»-тің өндірістік тәжірибесі мен экспорттық сатылары Түркістан облысының агроөнеркәсіптік жобаларына үлгі болмақ, әсіресе отандық агробизнесті жаһандық нарыққа шығару саласында серпін береді.

Келесі кездесулер «Qingdao Jincheng Agricultural Technology» және «Qingdao Dequan Food Co., Ltd.» компанияларымен өткізілді. Алдыңғысы – әр түрлі ауыл шаруашылығы қызметтерін ұсынатын, дәнді дақылдар саудасымен айналысатын компания. Жыл сайын 50 миллион килограмға жуық астық өндіретін бұл компания «компания + фермер» және «фьючерстер + тапсырыстар» моделін енгізіп, фермерлердің табысын тұрақтандыруға және экологиялық таза өнім өндіруге баса көңіл бөліп отыр. Бұл үлгі Түркістанның аграрлық аймақтары үшін қолжетімді әрі тиімді тәжірибе болуы ықтимал.

Ал «Qingdao Dequan Food Co., Ltd.» 20 000 тоннадан астам азық-түлік өнімдерін жыл сайын өндіреді және бұл салада Қытайдағы «Жоғары технологиялық кәсіпорын» мәртебесін иеленген. Микробиологиялық қауіпсіздік, сапа бақылауы және заманауи өңдеу технологиялары – компанияның жетістігінің негізі. Облыс басшысы мен кәсіпорын өкілдері осы тәжірибені Түркістандағы өңдеу кәсіпорындарына енгізу мүмкіндіктерін талқылады.

бұрынғы сапарлармен салыстырғанда бұл іс-шаралардың үлкен айырмашылығы – бұрынғы кездесулер ресми деңгейде, әдетте елшілермен, сауда өкілдерімен өткен болса, бұл жолғы сапар ірі кәсіби өндірушілер мен өңдеушілерді аралап, нақты келісімдер мен жобаларды жолға қою кезеңінде өткізілді. Мысалы, 2023 жылы ұқсас бағыттағы сапарлар тек келісім бастамалары кезеңінде болса, енді келіссөздер нақты серіктестікке, кәсіпорындармен ынтымақтастықтың құқықтық және экономикалық негізін құруға бағытталған.

сиаплық құжаттар әзірленді, инвесторлармен бірқатар меморандум жобалары дайындалуда. Депутаттар пен өңірдегі аграршыларды қамтитын делегация сол жерде жаңа жобаларды таныстырды, оның ішінде:
 – мұздатылған көкөністерді Қазақстанда өңдеуге арналған кәсіпорын ашу,
 – астықты сақтауға арналған элеваторлар құрылысы,
 – фермерлермен келісім-шарттарға негізделген өнім өндіру технологиялары енген зерттеу орталықтары іске қосу.

осындай нақты қадамдар бұрын Қазақстанда тек семинарлар мен конференциялар деңгейінде ғана жүзеге асқан еді. Мысалы, 2022–2023 жылдары Қытайға өткен сапарларда тек зерттеу және стратегиялық әріптестік келісімдері жасалып, нақты өндірістік келісімдерге жол ашылмаған болатын. Ал биыл нақты индустриалды ынтымақтастық саласында нақты міндеттер қойылды.

Әріптестік бірнеше бағытта жүреді:
 — өндірістік серіктестік: өңдеу кәсіпорындарын құру, технологияларды енгізу;
 — инвестиция тарту: модернизация, экспорт әлеуетін арттыру;
 — білім беру және кадр даярлау: инженер-мамандар мен агрономдарды дайындау бағдарламаларын енгізу.

Əлеуметтік-экономикалық әсері айқын көрінеді. Алдымен, өңірдегі фермерлердің өнімдерін өңдеу көлемі артады. Бұл ауыл кәсіпкерлерінің табысын арттырады, жаңа жұмыс орындарын ашады, Қызылорда мен Тараз арасындағы аумақта индустрияландыру қарқынын күшейтеді. Екіншіден, өнімді өңдеудің жоғары технологиялық моделдерін енгізу өнім сапасын арттырады, экспортқа жарамды дәрежеге жеткізеді.

Үшіншіден, осы бағыт ауылда өндірілетін көкөністік жазғы өнімдерді әрі қарай өңделі өнімге айналдырып, оларды қыркүйек-тамыз кезінде шеккен ағымда қолдануға мүмкіндік береді. Бұндай қадам – ауылдық инфрақұрылымды жаңғырту мен экономикадағы тұрақтылыққа үлес қосады.

Түркістан өңірі үшін бұл алғашқы нақты индустрияландырылған, экспортты бағдарлаған агроөнеркәсіптік келісім болып саналады. Бұрынғы жылдардағы демографиялық және ауылшаруашылық деңгейдегі жоба көлемдері аз болса, енді өңдеуші кәсіпорындардың халықаралық тәжірибесі айқын танылды.

жоспарланған жобалардың іске асуы Қытай мен Қазақстан арасындағы сауда қатынасының ауқымын кеңейтіп, Орталық Азия аймағында ықпалды өңір ретінде Түркістан облысын позициялайтын болады. Өңірдің экспорттық әлеуеті тек көкөністен бастап астық, сүт және ет өнімдеріне дейін артады.

Қорытындылай келе, 2025 жылдың маусымындағы Қытай сапары Түркістан үшін бұрын болмаған тәжірибені басталды: нақты өндірістік келісімдер, индустриалды кәсіпорындар құрылысын бастау және халықаралық брендтермен жұмыс жасау. Бұндай бастамалар өңірдің экономикалық даму қарқынына айтарлықтай серпін береді және болашақта ауыл шаруашылығы мен өңдеу өнеркәсібі бағытындағы нақты жетістіктерге жол ашады.