ТҮРМЕЛЕРДЕГІ ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ЗАТТАРҒА ҚАРСЫ КҮРЕС: ШЫМКЕНТТЕ 13 ТАМЫЗДАҒЫ РЕЙД НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ӨТКЕН ЖЫЛДАРДАҒЫ ТӘЖІРИБЕ

2025 жылдың 13 тамызында Шымкент қаласында қамауда отырған сотталғандарға арналған сәлем-сауқаттардың ішіндегі тыйым салынған заттарды анықтауға бағытталған кезекті ауқымды рейд өтті. Бұл іс-шара Қылмыстық атқару жүйесі департаментінің №54 түзеу мекемесінде ұйымдастырылды. Рейдке Шымкент қалалық Полиция департаментінің Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының мамандары, Кинологиялық қызмет орталығының кинолог-маманы және «Аша» атты арнайы үйретілген іздестіру иті қатысты.
Рейдтің басты мақсаты — түзеу мекемелеріне есірткі және басқа да заңсыз заттардың жеткізілуін болдырмау, олардың айналымына жол бермеу және қауіпсіздікті күшейту. Бұл тек қауіпсіздік шарасы ғана емес, сонымен бірге жазасын өтеушілердің түзелу процесіне ықпал ететін маңызды қадам.
Тексеру барысында сәлем-сауқаттардың, жеке заттардың, азық-түлік өнімдерінің ішіне мұқият назар аударылды. Қызметтік иттердің иіс сезу қабілеті мен арнайы техникалық жабдықтардың көмегімен жасырылған есірткі заттарын анықтау жұмыстары жүргізілді. Әр қорап, әр пакет бірнеше кезеңнен тұратын тексерістен өтті.
Нәтижесінде, бұл жолы тыйым салынған заттар анықталған жоқ. Бұл — бір жағынан қуанышты жаңалық, өйткені қатаң бақылау мен алдын алу шаралары өз нәтижесін беріп отырғанын көрсетеді. Дегенмен, ұйымдастырушылар мұндай тексерулердің тоқтаусыз жүргізілуі қажет екенін атап өтті. Себебі тәжірибе көрсеткендей, бақылау әлсіреген жағдайда заңсыз әрекеттердің қайта жандануы әбден мүмкін.
Өткен жылдардағы ұқсас іс-шаралармен салыстыру
  Шымкенттегі түзеу мекемелерінде мұндай рейдтер бірнеше жылдан бері тұрақты түрде өткізіліп келеді. Мысалы, 2023 жылдың қазан айында дәл осы №54 мекемеде өткен тексеру кезінде азық-түліктің ішіне жасырылған ұнтақ түріндегі есірткі анықталған болатын. Ол кезде заңсыз затты жеткізуге тырысқан азамат қылмыстық жауапкершілікке тартылған.
Ал 2024 жылдың мамыр айында өткен тағы бір рейд кезінде арнайы дайындалған құмыра ішінде тыйым салынған зат табылып, оқиға бойынша бірден тергеу басталған еді. Сол жағдайдан кейін есірткі алып кіру тәсілдерінің түрленіп, одан сайын жасырын бола бастағаны байқалды.
Биылғы 13 тамыздағы тексерудің басты ерекшелігі — алдын алу жұмыстарының күшеюі. Соңғы айларда түзеу мекемесі мен полиция бірлесіп, жазасын өтеушілердің туыстары мен таныстарына түсіндіру жұмыстарын жиілетті. Бұл әрекет өз нәтижесін беріп, заңсыз әрекетке бару жағдайлары азайды.
Тыйым салынған заттардың түрмелерге өтуі тек қана жазасын өтеушілердің тәртібін бұзып қоймайды, сонымен бірге түзеу процесіне кері әсер етеді. Есірткінің таралуы түрме ішіндегі қақтығыстарға, қылмыстық топтардың күшеюіне және жалпы тәртіптің бұзылуына әкелуі мүмкін. Сондықтан бұл бағыттағы тұрақты тексерулер — қоғам қауіпсіздігінің бір бөлігі.
Сонымен қатар, мұндай іс-шаралар түрмеде қызмет атқаратын қызметкерлердің де қауіпсіздігін күшейтеді. Себебі тыйым салынған заттардың енуі олардың жұмысына қосымша тәуекелдер әкеледі.
Бұл рейд тек құқық қорғау органдары мен түзеу мекемесінің ғана жұмысы емес, сонымен бірге қоғамның да назарын аударуы тиіс мәселе. Өйткені түрмедегі тәртіп — сырттағы қауіпсіздікке тікелей әсер етеді. Қала тұрғындары да заңсыз әрекеттер туралы ақпарат алған жағдайда құқық қорғау органдарына хабарлау арқылы қауіпсіздікке үлес қоса алады.
13 тамыздағы рейд нәтижесінде тыйым салынған заттар анықталмағаны — оң көрсеткіш. Бұл соңғы жылдары қабылданған алдын алу шараларының тиімділігін дәлелдейді. Дегенмен, өткен жылдардағы жағдайларды ескерсек, босаңсуға болмайды. Қатаң тексерістер, тұрақты бақылау және алдын алу жұмыстары ғана түзеу мекемелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, есірткінің таралуына жол бермейді.
Шымкенттегі бұл тәжірибе басқа өңірлер үшін де үлгі бола алады. Өйткені, қауіпсіздік пен тәртіп — тек бір мекеменің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ мүддесі.

Тілші : Алимбетов Азамат