Шымкентте қаржылық қауіпсіздік пен кибералаяқтыққа қарсы күрес күшейтілді

19 тамыз 2025 жылы Шымкент қаласында «Заң және тәртіп: Қаржылық алаяқтықтан қорғану жолдары» атты кең көлемді семинар өтті. Бұл іс-шараның басты мақсаты – тұрғындардың қаржылық сауаттылығын арттырып, кибералаяқтықтан қорғану мәдениетін қалыптастыру. Жиынға Экономикалық тергеу департаментінің өкілдері, Ұлттық банктің мамандары, сондай-ақ Шымкент қаласы Полиция департаментінің қызметкерлері қатысты.

Семинар барысында Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының жедел уәкілі Қабыл Сұлтан арнайы баяндама жасап, соңғы уақытта кең тараған қаржылық алаяқтықтың жаңа түрлерін түсіндірді. Ол азаматтарға телефон қоңыраулары арқылы жасалатын алаяқтықтан бастап, әлеуметтік желілерде және интернет-дүкендерде жиілеп кеткен қылмыстық тәсілдерге дейін нақты мысалдар келтірді. Мәселен, өзін банк қызметкері ретінде таныстыратын қаскөйлердің азаматтарды шатастырып, құпия деректерін алдап алу жағдайлары жиі кездесіп жатқанын айтты.

Жиында тұрғындарға өз қаражатын қорғаудың негізгі қағидалары түсіндірілді: күмәнді сілтемелерге кірмеу, бейтаныс адамдарға банк картасының деректерін бермеу, интернет арқылы төлем жасарда тек ресми және сенімді ресурстарды пайдалану. Сонымен қатар, азаматтарға заманауи киберқауіпсіздік құралдарын қолданудың маңызы айтылды.

Бұл шара Шымкент қаласында «Заң мен тәртіп» қағидаты аясында ұйымдастырылып отыр. Қазіргі таңда интернет алаяқтық қылмыстарының саны күн сайын артып келе жатқанын статистикалық деректер де көрсетуде. Полиция департаментінің мәліметінше, жыл басынан бері тек Шымкенттің өзінде жүздеген азамат интернет арқылы алданған. Бұл қылмыстардың басым бөлігі азаматтардың қаржылық сауатсыздығымен және алаяқтық әдістерін білмеуімен тікелей байланысты.

Семинар барысында азаматтарға тек қана алдын алу шаралары түсіндірілмей, сонымен бірге киберқылмысқа тап болған жағдайда қайда жүгіну керек екендігі де жеткізілді. Экономикалық тергеу департаментінің мамандары мұндай жағдайда жәбірленушілердің уақыт өткізбей құқық қорғау органдарына хабарласуының маңыздылығын айтты.

Аталған іс-шараны өткен жылдардағы осындай кампаниялармен салыстырар болсақ, оның ауқымы әлдеқайда кеңейгенін көруге болады. Бұрын мұндай кездесулер негізінен құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен шағын топтағы тұрғындардың қатысуымен өткізілсе, қазіргі таңда оған банктердің мамандары, қаржы ұйымдары мен білім беру мекемелері де белсене қатысуда. Мысалы, 2023 жылы өткен бірқатар шараларда тек интернет алаяқтықтың классикалық түрлері талқыланған болатын. Ал 2024 жылы киберқылмысқа қарсы форумда жаңа цифрлық платформалардағы қауіпсіздік мәселелері қарастырылды. Ал биылғы 2025 жылғы семинардың ерекшелігі – халықпен тікелей байланыс орнатылып, нақты мысалдар келтірілуінде.

Осы шараның тағы бір жаңалығы – халықты ақпараттандыру тәсілдерінің жаңаруы. Егер бұрын тек баспасөз және жергілікті жиындар арқылы түсіндірме жұмыстары жүргізілсе, қазір әлеуметтік желілерде арнайы бейнероликтер жарияланып, полиция қызметкерлері онлайн кеңестер өткізуде. Бұл әдіс жастарға және интернетті жиі пайдаланатын азаматтарға әлдеқайда тиімді әсер етуде.

Шымкент қаласында мұндай шаралар тек бір реттік науқан ретінде емес, жүйелі түрде жүргізіліп келеді. Қаржылық сауаттылықты арттыру мақсатында мектеп оқушылары мен студенттер арасында арнайы сабақтар мен дәрістер ұйымдастырылуда. Сондай-ақ, екінші деңгейлі банктердің филиалдары тұрғындарға арналған ашық есік күндерін өткізіп, қаржы операцияларын қауіпсіз жүргізудің жолдарын түсіндіруде.

Жиын қорытындысында ұйымдастырушылар тұрғындарға тағы да басты ережені еске салды: «Қаржылық қауіпсіздік – әр азаматтың жеке жауапкершілігі». Алаяқтардың айласы күн санап түрленіп отырғандықтан, әркім сақ болуға тиіс. Егер күмәнді ұсыныс түссе немесе бейтаныс нөмірден хабарласқан адам банк атынан ақпарат сұраса, оған сенбеу және бірден құқық қорғау органдарына хабарласу қажет.

Осыған ұқсас шаралардың нәтижесінде қалада азаматтардың құқықтық мәдениеті мен қаржылық сауаттылығы артып келе жатқаны байқалады. Әсіресе жастардың бұл тақырыпқа қызығушылықпен қарап, алаяқтардың жаңа айла-тәсілдері туралы сұрақтар қоюы қоғамда қаржылық қауіпсіздікке деген жауапкершіліктің қалыптасып келе жатқанын көрсетеді.

Жалпы алғанда, 19 тамызда өткен бұл семинар Шымкент тұрғындары үшін өзекті әрі пайдалы жиын болды. Ол бір жағынан азаматтарға нақты ақпарат берсе, екінші жағынан мемлекет пен қоғамның кибералаяқтыққа қарсы күресте күш біріктіріп отырғанын айқын көрсетті. Ал өткен жылдармен салыстырғанда биылғы іс-шаралардың тиімділігі жоғары екені анық байқалады, өйткені олар тек түсіндірумен шектелмей, халықты тәжірибелік тұрғыдан сақтандыруға бағытталуда.