Шымкент қаласында «Заң мен тәртіп» қағидатын іске асыру аясында көшпелі сот отырысы өтті

2025 жылдың 2 қазан күні Еңбекші ауданы прокуратурасының ұйымдастыруымен «Заң мен тәртіп» қағидатын жүзеге асыру және қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында ерекше форматтағы профилактикалық іс-шара — көшпелі сот отырысы өткізілді. Бұл шараның басты мақсаты — жастар арасында құқықтық сауаттылықты арттыру, қылмыс пен құқық бұзушылыққа жол бермеу, сонымен қатар нақты сот процесі арқылы заң алдындағы жауапкершіліктің маңыздылығын түсіндіру болды.
Іс-шара Шымкент қаласы қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотының ғимаратында өтті. Көшпелі сот отырысына М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университетінің құқықтану және басқа да мамандықтар бойынша білім алып жатқан 20-ға жуық студент қатысты. Студенттер алғаш рет нақты қылмыстық іс бойынша сот процесіне қатысып, құқық қорғау органдарының, сот пен прокуратураның өзара жұмыс істеу тәртібін өз көздерімен көруге мүмкіндік алды.
Көшпелі сот отырысы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 28-бабының 5-бөлігі және 190-бабының 3-бөлігінің 1) тармағы бойынша айыпталған азамат «К.»-ге қатысты өтті. Бұл баптарда алаяқтыққа қатысу, өзге адамдардың банктік карталарын немесе деректерін заңсыз пайдалану және қылмысқа көмектесу әрекеттері үшін жауапкершілік көзделген.
Сот процесі барысында прокурор айыпталушының әрекеттерінің мән-жайын толық баяндады. Ол өзінің немесе басқа адамдардың банктік карталарын бөгде тұлғаларға белгілі бір сыйақы үшін пайдалануға бергенін және бұл әрекеттің нәтижесінде интернет арқылы алаяқтық жасалғанын айтты. Сот процесі ашық түрде өтті, сондықтан студенттер айыптаушы мен қорғаушы тараптардың пікірлерін тыңдап, сот төрелігінің қалай жүзеге асатынын байқады.
Сот отырысын төрағалық еткен судья қылмыстық істің мән-жайын егжей-тегжейлі талдап, тараптардың уәждерін тыңдаған соң үкім шығарды. Ол студенттерге арнап түсіндірме беріп, заң бұзушылықтың тіпті ең ұсақ көрінген түрі де ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін екенін айтты. «Құқықтық жауапкершілік — қоғамның тұрақтылығы мен әділдігінің кепілі. Заңды білмеу жауапкершіліктен босатпайды» — деп атап өтті судья.
Прокурор өз сөзінде қазіргі таңда алаяқтықтың, әсіресе интернет-алаяқтықтың жаңа түрлерінің белең алып келе жатқанын айтты. Көп жағдайда қылмыскерлер жастарды оңай табысқа қызықтырып, олардың банктік карталары мен деректерін заңсыз мақсатта пайдаланады. Мұндай жағдайда картасын немесе деректерін (ПИН-код, CVV коды және басқа да ақпаратты) бөтен адамдарға беру — қылмыстық әрекетке қатысушылық болып саналады және бұл үшін нақты жаза қарастырылған.
Студенттерге нақты мысал арқылы заң бұзушылықтың салдары түсіндірілді. Көпшілігі алғаш рет өз көзімен сот процесін көріп, прокурор, адвокат және судьяның қызметін тәжірибе жүзінде байқады. Бұл тәжірибе олардың құқықтық ой-өрісін кеңейтіп, заңға деген құрметін арттырды.
Көшпелі сот отырысы оқу үрдісін тәжірибемен ұштастырудың бірегей үлгісі болды. Мұндай форматтағы іс-шаралар студенттердің құқықтық мәдениетін арттырып қана қоймай, олардың бойында заңға бағыну, әділдікке ұмтылу, жауапкершілік пен азаматтық сана сияқты маңызды қасиеттерді қалыптастыруға ықпал етеді.
Іс-шара соңында студенттерге прокурор мен судья тарапынан сұрақ-жауап түрінде шағын түсіндіру жұмысы жүргізілді. Олар «егер таныстарымыз картамызды сұраса, не істеу керек?», «интернет алаяқтықтың белгілерін қалай анықтауға болады?» сияқты сұрақтар қойды. Құқық қорғау органдарының өкілдері әрбір сұраққа егжей-тегжейлі жауап беріп, нақты өмірлік мысалдар арқылы түсіндірме жасады.
Сонымен қатар, прокуратура өкілдері студенттерге құқықтық сауаттылықты арттырудың негізгі жолдарын айтып өтті. Олар жастарды әлеуметтік желілерде сақ болуға, жеке деректерін ешкіммен бөліспеуге және күмәнді ұсыныстарға сенбеуге шақырды. Әсіресе «оңай табыс», «жедел несие», «онлайн табыс» деген жалған жарнамалардың артында көбіне заңсыз әрекеттер тұратыны ескертілді.
Прокуратура қызметкерлері атап өткендей, мұндай профилактикалық шаралар құқық бұзушылықтардың алдын алуға, қоғамда заң мен тәртіпке деген құрметті арттыруға бағытталған. Олар жастарды жауапты азамат болуға, заңсыз әрекеттерден бойын аулақ ұстауға және өз құқықтары мен міндеттерін білуге үндеді.
Шара соңында Еңбекші ауданы прокуратурасының өкілдері студенттерге алғыс айтып, құқықтық мәдениетті арттыру бойынша түсіндірме буклеттер мен ақпараттық жадынамалар таратты. Студенттер өз кезегінде осындай тәжірибелік форматтағы кездесулердің маңыздылығын атап өтіп, заңды тек теория жүзінде емес, нақты өмірлік мысалдар арқылы түсінудің пайдалы екенін айтты.
Көптеген студенттер бұл іс-шарадан үлкен әсер алғандарын айтып, заңгер мамандығын таңдаудың жауапкершілігі мен қоғамдағы рөлін тереңірек сезінгендерін жеткізді. Сонымен қатар, шара олардың болашақ кәсіби бағыттарына мотивация беріп, заң саласына деген қызығушылықтарын арттырды.
Жалпы алғанда, көшпелі сот отырысы – жастардың құқықтық ойлауын қалыптастыруға бағытталған маңызды бастама болды. Мұндай шаралар арқылы прокуратура, сот және оқу орындары арасындағы өзара серіктестік нығайып, қоғамда заң үстемдігін қамтамасыз етуге үлес қосылуда.
Еңбекші ауданы прокуратурасы алдағы уақытта да осындай алдын алу іс-шараларын тұрақты түрде өткізіп, жас ұрпақты заңға құрметпен қарауға, құқықтық жауапкершілікті сезінуге және қоғамдағы тәртіпті сақтау мәдениетін қалыптастыруға бағытталған жұмыстарды жалғастырады.