Студенттерге арналған көрнекі сот: құқықтық сана мен жауапкершілікке бағытталған тәжірибе
2025 жылы Шымкент қаласында жастар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында студенттерге арналған ашық әкімшілік сот процесі өткізілді. Бұл іс-шараның мақсаты — болашақ мамандардың құқықтық сауаттылығын арттыру және олардың жауапкершілік сезімін нығайту. Шара барысында студенттер нақты әкімшілік құқық бұзушылық істерінің сотта қалай қаралатынын өз көздерімен көріп, сот отырысының барысына толыққанды куә болды. Олар сотқа қатысушылардың — судьяның, хатшының, прокурордың және тараптардың әрекеттерін бақылап, сот процесінің тәртібімен танысты.
Ашық сот іс-шарасы студенттерге құқықбұзушылықтың салдарын терең түсінуге және заң алдындағы жауапкершілік туралы ой салуға мүмкіндік берді. Жасөспірімдер мен жастар арасында кездесетін әкімшілік құқық бұзушылықтардың көпшілігі немқұрайлылықтан туындайды. Осындай шаралар арқылы олардың бойында құқыққа құрмет пен заңдылықты сақтау дағдысын қалыптастыру көзделеді.
Бұл тәжірибе бұрын да Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде қолданылған. Мысалы, 2024 жылы Орал қаласында студенттер мен мектеп оқушыларына арналған «Ашық есік күні» ұйымдастырылған болатын. Онда тергеу судьясының жұмысы көрсетіліп, сот залындағы құрал-жабдықтармен және процестік рәсімдермен таныстыру өтті. Қатысушылар нақты сот істерін онлайн форматта бақылап, сот актілерінің қалай қабылданатыны жөнінде толық ақпарат алды.
2025 жылдың көктемінде елордада студенттер арасында сот процесі ойындары түріндегі байқау да өтті. Бұл шарада студенттер қылмыстық істерге қатысты рөлдерді бөлісіп, процестік әрекеттерді ойнап шықты. Судья, прокурор, адвокат, айыпталушы рөлдерін сомдаған жастар шынайы процесс атмосферасын жасап, заңды дәлелдер келтіріп, шешім қабылдауды үйренді. Бұл байқау құқық саласына қызығушылығы бар жастарға өз қабілеттерін сынауға мүмкіндік берді және оларды болашақ заңгерлік мансапқа ынталандырды.
Осы секілді сот іс-шаралары жастарды құқықтық мәдениетке тартудың маңызды тетігі саналады. Бұл тек оқыту емес, сондай-ақ тәжірибе жүзінде заң талаптарын түсінуге мүмкіндік беретін әдіс. Студенттер сот залындағы тәртіп, дәлелдерді тыңдау, шешім қабылдау сәттерін көре отырып, құқықтық нормаларды құр сөз ретінде емес, нақты өмірлік құбылыс ретінде қабылдай бастайды.
Қазіргі кезде елімізде жастар арасында әкімшілік құқық бұзушылықтар әлі де тіркеліп отырады. Бұған әлеуметтік желілер арқылы келетін арандатушылық, достар ықпалы немесе құқықтық сауатсыздық себеп болады. Сондықтан да ашық сот процестері жастарға құқықтық сананы қалыптастыруда тиімді құрал ретінде қызмет етеді.
Шымкенттегі өткен көрнекі сот процесі осы бағыттағы маңызды бастамалардың бірі болды. Студенттер тек бақылаушы рөлінде қалмай, сұрақтар қойып, пікір білдіруге мүмкіндік алды. Бұл олардың азаматтық белсенділігін арттырып, сот жүйесіне деген сенімін нығайтты. Сонымен қатар, сот өкілдері де жастармен ашық тілдесіп, заңгерлік мамандықтың қыр-сырын бөлісті.
Бүгінде құқық қорғау органдары мен білім беру мекемелері арасындағы серіктестік күшейіп келеді. Ашық сот тәжірибесі осы ынтымақтастықтың нақты нәтижесі болып отыр. Болашақта мұндай іс-шаралар жиі ұйымдастырылып, елдің барлық өңірлерінде тұрақты өткізіліп отырса, құқықтық мәдениеттің дамуына зор үлес қосары анық.
Сот процестерін көрнекі түрде көрсету – заңды құрметтеу мен тәртіптілікті насихаттаудың жаңа үлгісі. Бұл әсіресе жастар үшін маңызды, себебі олар өмірлік бағдарын енді қалыптастырып келе жатқан буын. Жауапкершілік сезімі, заң алдындағы теңдік ұғымы, жеке әрекеттің салдарын түсіну — мұның бәрі ашық сот процесі арқылы тиімді жеткізіледі.
Қорытындылай келе, студенттерге арналған көрнекі сот шарасы құқықтық сауаттылықты арттыру жолындағы маңызды қадам болып табылады. Мұндай тәжірибе жастардың көзқарасын өзгертіп, заңды сақтау мен қоғамға үлес қосудың маңызын түсіндіреді. Ол құқықтық мемлекеттің негізін нығайтатын, болашақ ұрпақты тәрбиелеудегі пәрменді құрал ретінде бағалануы тиіс.
Тілші Тогжан Габидинова
Похожие материалы:
