Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — бұл қоғамда жемқорлыққа қарсы көзқарастарды қалыптастыру, азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — бұл қоғамда жемқорлыққа қарсы көзқарастарды қалыптастыру, азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру және қоғамдағы әділдік пен ашықтыққа негізделген мәдениетті орнықтыруға бағытталған маңызды шаралар кешені. Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі болып саналады, себебі жемқорлық қоғамның дамуында елеулі кедергі болып табылады.

1. Құқықтық білімді арттыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастырудың маңызды аспектілерінің бірі — азаматтардың құқықтық сауатын арттыру. Бұл мақсатта мектептерде, колледждер мен университеттерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы арнайы пәндер енгізіліп, оқушылар мен студенттерге жемқорлықтың зияны, оның заңды салдары және оның қоғамдағы теріс әсерлері туралы кеңінен түсіндіріледі. Сонымен қатар, құқық қорғау органдары мен қоғамдық ұйымдар азаматтарға арналған түсіндіру жұмыстарын ұйымдастырып, халыққа жемқорлыққа қалай қарсы тұру керектігі туралы ақпарат таратады.

2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамытудың бір бөлігі ретінде қоғамда әділдік, адалдық және ашықтық құндылықтарын нығайту жұмыстары жүргізіледі. Әртүрлі салалардағы мемлекеттік қызметкерлер мен кәсіпкерлер арасында сыбайлас жемқорлыққа төзімсіздік мәдениетін қалыптастыру мақсатында арнайы тренингтер мен семинарлар өткізіледі. Мемлекеттік қызметкерлердің этикасы, жауапкершілігі және қоғамдық қызметтің адалдығы басты назарда болады.

3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы құқықтық реформалар

Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес үшін заңнамалық база тұрақты түрде жаңартылып отырады. 2015 жылы қабылданған «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» заң Қазақстанның осы саладағы негізгі құжаты болып табылады. Бұл заңға сәйкес мемлекеттік қызметте, бизнес ортада және қоғамдық секторда сыбайлас жемқорлыққа қарсы қатаң шаралар қолданылады. Жемқорлыққа қарсы заңнамалық шаралар қоғамдық сананы нығайтып, азаматтардың құқықтық жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді.

4. Мемлекеттік органдардың ашықтығы мен есептілігі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету аса маңызды. Электрондық үкімет жүйесі арқылы мемлекеттік қызмет көрсету процестері толықтай автоматтандырылып, бюрократиялық кедергілер мен сыбайлас жемқорлық тәуекелдері азайтылады. Халыққа мемлекеттік қызмет көрсету орталықтары арқылы немесе онлайн платформада қызмет алуға мүмкіндік берілуде. Бұл азаматтар мен мемлекеттің өзара әрекетін жеңілдетіп, шенеуніктер арасындағы жемқорлыққа жол бермеуге көмектеседі.

5. Халықаралық ынтымақтастық

Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте халықаралық ұйымдармен тығыз байланыс орнатқан. Бүкіләлемдік сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі конвенциялар мен келісімдерге қосылу арқылы Қазақстан жемқорлықты болдырмау үшін халықаралық тәжірибені пайдаланады. Халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықта бірлескен зерттеулер мен жобалар жүзеге асырылып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастырудың тиімді тәсілдері енгізіледі.

6. Азаматтық қоғамның рөлі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана тек мемлекеттік деңгейде емес, сонымен қатар азаматтық қоғамның белсенді қатысуымен де қалыптасады. Қоғамдық ұйымдар мен бастамашыл топтар азаматтардың құқықтық сауатын арттыру мақсатында түрлі шаралар ұйымдастырады. Жемқорлыққа қарсы мониторинг жүргізу, ақпараттық кампаниялар ұйымдастыру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселелерін талқылау арқылы азаматтық қоғамның ықпалы артады. Сонымен қатар, БАҚ сыбайлас жемқорлық мәселелерін кеңінен жариялап, қоғамдағы жемқорлыққа деген төзімсіздік деңгейін арттырады.

7. Арнайы жемқорлыққа қарсы органдардың жұмысы

Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мақсатында арнайы органдар жұмыс істейді. Атап айтсақ, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі мемлекеттік қызметкерлер мен кәсіпкерлер арасындағы сыбайлас жемқорлықты анықтап, оны болдырмауға бағытталған шараларды жүзеге асырады. Бұл агенттік сондай-ақ қоғам арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыруға үлкен үлес қосады, арнайы зерттеулер мен талдаулар жасап, халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.

8. Жемқорлыққа қарсы ұрандар мен мәдениет

Қоғамда жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру үшін әртүрлі ұрандар мен құндылықтар кеңінен насихатталады. Мәселен, адалдық, әділдік, жауапкершілік сияқты құндылықтарды дәріптеу арқылы қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы төзімділік деңгейі артады. Мемлекеттік қызметкерлерден бастап, қарапайым азаматтарға дейін жемқорлыққа қарсы көзқарасты қалыптастыру арқылы қоғамда адалдық мәдениетін дамыту маңызды.

Қорытынды

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — бұл ұзақ мерзімді және кешенді процесс. Қазақстанда бұл бағытта құқықтық, әлеуметтік, білім беру және мәдени шаралар жүзеге асырылып, халықтың құқықтық сауаты артуда. Азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілігі, мемлекеттік органдардың ашықтығы және қоғамның адалдыққа деген көзқарасының өзгеруі жемқорлыққа қарсы күрестің табысты болуына ықпал етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы