Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту қоғамның әлеуметтік және құқықтық мәдениетін қалыптастырудың маңызды элементі болып табылады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту қоғамның әлеуметтік және құқықтық мәдениетін қалыптастырудың маңызды элементі болып табылады. Бұл үдеріс арқылы әрбір азамат сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте өз жауапкершілігін түсініп, оған төзбеушілік мәдениетін дамытуға мүмкіндік алады.

1. Мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін арттыру

Мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін арттыру жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастырудағы басты бағыттардың бірі болып табылады. Қазақстанда бұл бағытта бірнеше шаралар қабылданған.

Этикалық нормалар мен ережелерді күшейту: Мемлекеттік қызметкерлерге қойылатын этикалық талаптарды қатаңдату олардың адалдығы мен жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді. Әрбір қызметкер өз қызметінде адалдық пен заңға бағынушылықты басшылыққа алуы тиіс.
Жемқорлық фактілерін ашық жариялау: Жемқорлыққа қатысты деректерді ашық жариялау және оған қатысы бар тұлғаларды қоғам алдында әшкерелеу мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін күшейтеді және олардың жемқорлыққа баруына кедергі жасайды.

2. Қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетін арттыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту қоғамда жоғары құқықтық және этикалық мәдениетті қалыптастырумен тікелей байланысты. Әрбір азамат өз құқықтары мен міндеттерін білуі және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте белсенді рөл атқаруы қажет.

Азаматтық білім беру: Мектептен бастап азаматтарға құқықтық мәдениет пен жемқорлыққа қарсы күрестің маңыздылығын үйрету қоғамның жалпы мәдениетінің артуына ықпал етеді. Білім беру бағдарламаларында жемқорлық туралы тақырыптар енгізіліп, сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілікке тәрбиеленуі маңызды.
Азаматтардың белсенділігі: Азаматтар жемқорлыққа қарсы күреске белсенді қатысып, сыбайлас жемқорлық фактілерін ашық түрде жариялап, құқық қорғау органдарымен тығыз байланыста болуы қажет. Қоғамның әрбір мүшесі жемқорлыққа қарсы іс-қимылда өзінің жеке үлесін қосуы тиіс.

3. Заңнама мен құқықтық саясаттың рөлі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру мен қатаңдату маңызды рөл атқарады. Жемқорлыққа қатысты қылмыстар үшін жазаның күшеюі, оның ішінде айыппұлдар мен жазалау шаралары сыбайлас жемқорлықтың алдын алу үшін тиімді әдіс болып табылады.

Қылмыстық жауапкершілік: Жемқорлыққа барған тұлғаларға қатаң қылмыстық жауапкершілік қарастырылған. Қазақстанның қылмыстық кодексінде жемқорлыққа қатысты қылмыстар үшін нақты жазалау шаралары бар. Бұл заңдар азаматтардың құқықтарын қорғауға және әділдік орнатуға бағытталған.
Заңдарды қатаң орындау: Құқық қорғау органдары заңдардың қатаң орындалуын қамтамасыз етеді. Әсіресе мемлекеттік қызметкерлердің қызметтік құзыретін асыра пайдаланғаны немесе сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне қатысқаны анықталса, жазалау шаралары дереу қабылданады.

4. Халықаралық ынтымақтастық

Жемқорлыққа қарсы күресте халықаралық ынтымақтастықтың маңызы зор. Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласында халықаралық ұйымдармен белсенді жұмыс істейді және осы бағыттағы шетелдік тәжірибелерді өз практикасында қолданады.

Халықаралық конвенциялар мен келісімдер: Қазақстан БҰҰ-ның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясына қол қойған және оны жүзеге асыру үшін қажетті шараларды қабылдайды. Бұл Қазақстанның халықаралық стандарттарға сәйкес жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуін қамтамасыз етеді.
Шетелдік тәжірибені енгізу: Қазақстан жемқорлыққа қарсы күресте алдыңғы қатарлы мемлекеттердің тәжірибесін қабылдайды және өз ұлттық саясатына енгізеді. Бұл сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес тиімділігін арттырып, заңнаманы жетілдіруге мүмкіндік береді.

5. Цифрландыру және мемлекеттік қызметтің ашықтығы

Мемлекеттік қызметтерді цифрландыру жемқорлықты азайтудың тиімді құралдарының бірі болып табылады. Мемлекеттік қызметтерді электронды түрде көрсету жемқорлық фактілерін азайтып, азаматтар мен мемлекеттік қызметкерлер арасындағы байланыстарды барынша ашық етеді.

Электронды үкімет және мемлекеттік қызметтер: Қазақстанда электронды үкімет жүйесі енгізілген, бұл мемлекеттік қызметтерді онлайн түрде алуға мүмкіндік береді. Бұл жемқорлық тәуекелдерін азайтып, мемлекеттік қызмет көрсету процесін ашық әрі әділ етеді.
Электронды бақылау және есептілік: Барлық мемлекеттік қызметтер мен жобалар ашық түрде қадағалануы тиіс. Электронды платформалар арқылы азаматтар мемлекеттік органдардың қызметін бақылай алады, бұл жемқорлықты анықтау мен оны болдырмаудың тиімді құралына айналады.

6. Кәсіби әдеп кодекстерін енгізу

Кәсіби әдеп кодекстері мемлекеттік қызметкерлердің қызметтік міндеттерін атқару кезінде ұстануы тиіс моральдық және этикалық қағидаттарды белгілейді. Бұл кодекстер жемқорлыққа қарсы күресте маңызды құралдардың бірі болып табылады.

Мемлекеттік қызметтегі әдеп: Мемлекеттік қызметшілер үшін арнайы әдеп кодекстері қабылданған. Бұл кодекстер қызмет барысында жемқорлыққа жол бермеу, адалдық пен әділдікті сақтау секілді қағидаларды қамтиды. Кодекстерді бұзған жағдайда қызметкерлерге тәртіптік жаза қолданылады.
Әдеп жөніндегі уәкілдер институты: Қазақстанда мемлекеттік органдарда әдеп жөніндегі уәкілдер қызметі жұмыс істейді. Бұл уәкілдер мемлекеттік қызметкерлердің әдеп нормаларын сақтауы мен жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын бақылауға алады.

7. Жемқорлыққа қарсы ақпараттық науқандар

Жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін ақпараттық науқандардың рөлі өте маңызды. Арнайы бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жемқорлықтың зияны, оның салдары туралы ақпарат беру қоғамның санасын өзгертуге көмектеседі.

Ақпараттық науқандар мен медиа қолдау: Теледидар, радио, интернет және әлеуметтік желілерде жемқорлыққа қарсы роликтер, мақалалар, хабарламалар жиі жарияланып тұрады. Бұл азаматтардың жемқорлыққа қарсы күрес туралы хабардарлығын арттырып, оларға сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруға көмектеседі.
Жемқорлық туралы хабарлау жүйесі: Арнайы желілер мен сайттар арқылы азаматтар жемқорлық фактілерін хабарлай алады. Бұл азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда белсенді рөл атқаруына жағдай жасайды.

Қорытынды

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — бұл көпқырлы және ұзақ мерзімді үдеріс. Оған мемлекеттік органдардың ғана емес, сонымен қатар азаматтық қоғамның, бизнес өкілдерінің, жастар мен халықаралық ұйымдардың қатысуы маңызды. Бұл үдерісте әрбір азамат өз үлесін қосып, адалдық, әділдік және ашықтық принциптерін басшылыққа алуы тиіс. Сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік мәдениетін қалыптастыру қоғамның дамуы мен мемлекет тұрақтылығына кепіл болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы