Шымкент. Отбасылық және гендерлік саясат – қоғамдағы теңдік, әділдік және отбасылық құндылықтарды нығайтуға бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесі.

Отбасылық және гендерлік саясат – қоғамдағы теңдік, әділдік және отбасылық құндылықтарды нығайтуға бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесі. Бұл саясат отбасы институтын қолдап, гендерлік теңдікке қол жеткізу, әйелдер мен ерлердің құқықтарын қорғау және әлеуметтік-экономикалық өмірдегі олардың рөлін теңестіруді мақсат етеді. Мемлекет әлеуметтік, экономикалық, құқықтық және мәдени шаралар арқылы отбасылық құндылықтарды сақтауды және гендерлік теңдікке қол жеткізуді қамтамасыз етуге тырысады.

Отбасылық саясаттың негізгі бағыттары

    1.    Отбасылық құндылықтарды сақтау және нығайту: Отбасы – қоғамның негізгі ұясы, сондықтан оны қорғау мен қолдау маңызды. Мемлекет отбасыларға көмек көрсету үшін әлеуметтік бағдарламалар қабылдап, балаларды тәрбиелеу және әйелдерге, көп балалы отбасыларға әлеуметтік көмек көрсету мәселелерін шешуге бағытталған. Отбасы институтын нығайту үшін отбасылық құндылықтарды насихаттау, отбасылық қатынастарды үйлестіру, ажырасу деңгейін төмендету және отбасындағы зорлық-зомбылықты азайту бойынша түрлі шаралар ұйымдастырылады.
    2.    Ана мен бала денсаулығы: Отбасылық саясаттың бір бөлігі – ана мен бала денсаулығын қорғау. Мемлекет жас аналарға медициналық көмек көрсету, олардың денсаулығын бақылау және балалардың өсіп-жетілуіне қолайлы жағдай жасау үшін бағдарламалар енгізеді. Мысалы, әйелдерге жүктілік пен босану кезінде көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру, балаларға арналған емдеу мекемелерін жақсарту, перинаталдық және педиатриялық көмек көрсету маңызды. Ана мен балаға қатысты әлеуметтік қорғау жүйесінің дамуы да осы бағыттың ажырамас бөлігі.
    3.    Әйелдердің құқықтары және мүмкіндіктерін кеңейту: Гендерлік саясаттың басты бағыты – әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. Әлеуметтік-экономикалық өмірде әйелдер мен ерлердің бірдей мүмкіндіктерге қол жеткізуі үшін мемлекеттік бағдарламалар қабылданады. Әйелдердің кәсіпкерлікке, жұмысқа орналасуға және білім алуға қолжетімділігін арттыру үшін арнайы жобалар жүзеге асырылып, олардың еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілігін арттыруға қолдау көрсетіледі. Сонымен қатар, әйелдердің саяси және қоғамдық өмірге белсене қатысуы үшін жағдай жасау маңызды.
    4.    Отбасындағы зорлық-зомбылықпен күрес: Отбасылық саясаттың маңызды мәселелерінің бірі – отбасындағы зорлық-зомбылықтың алдын алу. Мемлекет бұл бағытта арнайы заңнамалық актілерді қабылдап, әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алуға бағытталған шаралар қолданады. Зорлық-зомбылық құрбандарына арналған дағдарыс орталықтары, психологиялық қолдау көрсету қызметтері жұмыс істейді. Сонымен қатар, зорлық-зомбылыққа ұшыраған азаматтарға заңдық және медициналық көмек көрсету мәселелері де мемлекеттік бағдарламалардың назарында.

Гендерлік саясаттың негізгі бағыттары

    1.    Гендерлік теңдік: Гендерлік теңдік – ерлер мен әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерінің теңдігін қамтамасыз ететін саясаттың басты қағидаларының бірі. Бұл бағытта мемлекет ерлер мен әйелдердің еңбек нарығындағы теңдігін, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы құқықтарын қорғауды көздейді. Гендерлік теңдікке қол жеткізу үшін арнайы бағдарламалар мен заңдар қабылданады. Бұл шаралар әйелдер мен ерлердің әлеуметтік және экономикалық өмірге тең дәрежеде қатысуын қамтамасыз етеді.
    2.    Әйелдердің экономикалық мүмкіндіктерін кеңейту: Мемлекет әйелдерге арналған арнайы бағдарламалар арқылы олардың экономикалық белсенділігін арттыруға тырысады. Мысалы, әйелдерді кәсіпкерлікке үйрету, кәсіп ашуға жеңілдетілген несиелер беру, жұмысқа орналасуға көмектесу сияқты шаралар жүзеге асырылады. 

Қазақстандағы отбасылық және гендерлік саясаттың тиімді жүзеге асырылуы қоғамның әрбір мүшесінің құқықтарын қорғауға, әділеттілік пен теңдікті орнатуға ықпал етеді. Бұл бағыттағы шаралар халықтың әлеуметтік әл-ауқатын арттырып қана қоймай, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Мемлекет гендерлік теңдікке қол жеткізуде әйелдер мен ерлердің құқықтарын заңдық тұрғыдан қорғап, оларды әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан қолдайды. Осы арқылы қоғамдағы әрбір адам өз әлеуетін толық іске асырып, отбасы мен қоғамның дамуына өз үлесін қоса алады.

Мемлекеттік қолдау және бағдарламалар

Қазақстанда отбасылық және гендерлік саясатты жүзеге асыру үшін бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен шаралар қабылданды. Мысалы, отбасыларға әлеуметтік көмек көрсету, әйелдердің саяси және экономикалық өмірге қатысуын қолдау, жұмыс орындарында гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және отбасындағы зорлық-зомбылыққа қарсы күрес бойынша мемлекеттік деңгейде арнайы жобалар жүзеге асырылуда. Олардың ішінде әйелдердің кәсіпкерлікке араласуын қолдау, отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз ету және көп балалы отбасыларға жәрдемақылар беру сияқты әлеуметтік қолдау шаралары маңызды рөл атқарады.

Сондай-ақ, әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз ету үшін арнайы заңнамалық актілер қабылданып, осы бағытта жұмыстар жалғасын табуда. Гендерлік стереотиптермен күрес жүргізу үшін ақпараттық-насихаттық бағдарламалар арқылы қоғамда әйелдер мен ерлердің рөлін дұрыс түсіну қажеттілігі кеңінен насихатталып келеді.

Болашақтағы қадамдар

Қазақстанда отбасылық және гендерлік саясатты одан әрі жетілдіру үшін келесі маңызды қадамдар қолға алынуы тиіс:

    1.    Әйелдер мен ерлердің экономикалық теңдігін қамтамасыз ету: Еңбекақыдағы айырмашылықты жою және әйелдердің экономикалық мүмкіндіктерін кеңейту арқылы олардың қоғамдағы рөлін нығайту қажет. Бұл – мемлекет пен қоғамның ортақ міндеті.
    2.    Жастар арасында отбасылық құндылықтарды нығайту: Жас ұрпаққа дұрыс отбасылық құндылықтарды үйрету арқылы отбасындағы үйлесімділікті қамтамасыз ету маңызды. Бұл үшін білім беру мекемелерінде отбасылық өмірге дайындық курстарын енгізу қарастырылуы мүмкін.
    3.    Зорлық-зомбылықпен күрес шараларын күшейту: Отбасындағы зорлық-зомбылыққа қарсы күрес бойынша заңнаманы жетілдіру және зорлық-зомбылыққа қарсы профилактикалық бағдарламаларды күшейту қажеттілігі туындап отыр.
    4.    Гендерлік білім беру және насихаттау: Жастар арасында гендерлік теңдікті насихаттау, олардың құқықтық және гендерлік сауаттылығын арттыру үшін оқу бағдарламаларына арнайы пәндер енгізу.

Қорыта айтқанда, отбасылық және гендерлік саясат Қазақстанның тұрақты дамуында және халықтың әл-ауқатын арттыруда үлкен маңызға ие. Бұл саясаттың табысты жүзеге асырылуы әйелдер мен ерлердің құқықтары мен мүмкіндіктерінің теңдігін қамтамасыз етіп қана қоймай, отбасылардың тұрақтылығына және қоғамдағы әлеуметтік әділеттілікті нығайтуға ықпал етеді. Мемлекет пен қоғамның ортақ күш-жігері арқылы отбасы институты нығайып, әрбір азаматтың өмір сүру сапасы артады. Гендерлік теңдікке қол жеткізу – заманауи қоғамның дамуы мен өркендеуінің ажырамас бөлігі.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы