Тұрғын үй саясатының негізгі принциптері

Тұрғын үй саясаты – кез келген мемлекеттің әлеуметтік және экономикалық тұрақтылығының маңызды аспектілерінің бірі. Қазақстанда тұрғын үй мәселесі халықтың өмір сүру сапасын жақсарту, урбанизация процесін тиімді басқару және аймақтардың дамуын ынталандыру мақсатында ерекше назарға алынған.

Тұрғын үй саясатының негізгі принциптері

    1.    Әлеуметтік әділеттілік
Халықтың әлеуметтік осал топтарына, жас отбасыларға және көпбалалы отбасыларға баспана алу мүмкіндігін қамтамасыз ету.
    2.    Экономикалық тиімділік
Құрылыс саласындағы инвестицияларды ұлғайту арқылы экономиканың өсуіне ықпал ету.
    3.    Аймақтық теңдік
Барлық өңірлерде тұрғын үйге қолжетімділікті теңестіру, әсіресе ауылдық және шалғай аймақтарды дамыту.

Тұрғын үй саясатының қазіргі жетістіктері

    1.    Мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуы
Мысалы, “Нұрлы жер” және “Бақытты отбасы” бағдарламалары халықтың әртүрлі топтарына арнап арзан тұрғын үйлер салуға және ипотекалық несиелер ұсынуға мүмкіндік берді.
    2.    Ипотекалық бағдарламалардың кеңеюі
Мемлекеттік және коммерциялық банктер арқылы төмен пайыздық мөлшерлемемен ипотека алу мүмкіндігі артты. Бұл орта тап өкілдеріне баспанаға қол жеткізуге жағдай жасады.
    3.    Жалдамалы тұрғын үйлердің қолжетімділігі
Әсіресе ірі қалаларда жастарға, студенттерге және жас мамандарға арналған жалдамалы үйлер саны өсуде.
    4.    Инфрақұрылымды дамыту
Жаңа тұрғын үй кешендері мектептер, балабақшалар, емханалар сияқты әлеуметтік нысандармен қамтамасыз етілуде.

Тұрғын үй саясатының басты бағыттары

    1.    Шағын және орта қалаларды дамыту
Тұрғын үй саясаты тек ірі қалалармен шектелмей, шағын және орта қалаларды дамыту арқылы өңірлік теңсіздікті азайтуға бағытталған.
    2.    Заманауи құрылыс технологияларын енгізу
Энергия үнемдейтін және экологиялық құрылыс материалдарын қолдану арқылы баспананың сапасын арттыру.
    3.    Арзан тұрғын үйлер салу
Әлеуметтік осал топтарға арналған қолжетімді баспананың санын көбейту үшін мемлекеттің қатысуымен жаңа тұрғын үй жобаларын іске қосу.
    4.    Ауылдық аймақтарды қолдау
Ауыл тұрғындарына баспана алуда арнайы жеңілдіктер мен субсидиялар беру, ауылдық инфрақұрылымды жақсарту.

Қазіргі проблемалар және оларды шешу жолдары

Проблемалар:

    1.    Баспана бағасының өсуі
Құрылыс материалдарының қымбаттауы және сұраныстың жоғарылауы баспана бағасының тұрақты өсуіне әкелуде.
    2.    Аймақтар арасындағы теңсіздік
Ірі қалаларда тұрғын үй қолжетімділігі жоғары болғанымен, ауылдық және шалғай аймақтарда бұл проблема әлі де өзекті.
    3.    Сапасыз құрылыстар
Кейбір жаңа тұрғын үйлердің сапасы төмен, бұл ұзақ мерзімді пайдалануға кедергі келтіреді.

Шешу жолдары:

    1.    Салықтық жеңілдіктер енгізу
Құрылыс материалдарын өндірушілер мен құрылыс компанияларына салықтық жеңілдіктер беру арқылы баспана бағасын тұрақтандыру.
    2.    Аймақтық даму бағдарламалары
Ауылдық аймақтарда инфрақұрылымды дамыту, жұмыс орындарын ашу және тұрғын үйлер салу.
    3.    Құрылыс сапасын бақылау
Тұрғын үйлердің сапасын арттыру үшін мемлекеттік бақылау жүйесін күшейту қажет.
    4.    Инвесторларды тарту
Шетелдік және жергілікті инвесторларды тұрғын үй құрылысына тарту арқылы нарықтағы бәсекелестікті арттыру.

Халықтың тұрғын үйге қолжетімділігін арттыру

    1.    Әлеуметтік жалға беру тұрғын үйлері
Мемлекет тарапынан жалға беру тұрғын үйлерін салу арқылы әлеуметтік осал топтарға қолдау көрсету.
    2.    Төмен пайызды ипотекалар
Көпбалалы отбасылар, жас мамандар және бюджеттік сала қызметкерлеріне арналған арнайы ипотекалық бағдарламалар енгізу.
    3.    Жеке құрылысқа жағдай жасау
Жеке тұрғын үй салу үшін жер телімдерін беру және оларды инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету.

Тұрғын үй саясатының болашағы

    1.    Экологиялық үйлер
Энергияны үнемдейтін технологиялар арқылы жасыл үйлер салу. Бұл шығындарды азайтып, экологиялық тепе-теңдікті сақтайды.
    2.    Сандық технологияларды қолдану
“Смарт үй” жүйелерін енгізу тұрғын үйдің тиімділігін арттыруға және тұрғындардың өмір сапасын жақсартуға ықпал етеді.
    3.    Аймақтық урбанизацияны дамыту
Қалалық және ауылдық аймақтар арасындағы өмір сүру деңгейін теңестіру арқылы халықты өңірлерде тұрақтандыру.

Тұрғын үй саясаты – елдің әлеуметтік тұрақтылығы мен экономикалық дамуының маңызды құралы. Қазіргі бағдарламалар мен жобалар халықтың баспанаға деген сұранысын біртіндеп қанағаттандырып келеді. Дегенмен, сапалы және қолжетімді баспана салу, инфрақұрылымды жетілдіру және өңірлік теңсіздікті жою мәселелері алдағы жылдардың басты міндеттері болып қала бермек.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы