Шымкент. Азаматтық қоғамның мәні мен мақсаты

Азаматтық қоғамның дамуы – мемлекеттің тұрақты дамуы мен демократиялық құндылықтарды қалыптастырудағы ең маңызды шарттардың бірі. Азаматтық қоғам – бұл мемлекеттік биліктен тәуелсіз әрекет ететін, қоғамның мүдделерін қорғау және дамыту мақсатында құрылған ұйымдар мен азаматтардың бірлестіктерінің жиынтығы. Мұндай қоғамның дамуы елдің тұрақтылығы мен демократиялық негіздерін нығайтады. Қазақстанда азаматтық қоғамның дамуы оның саяси, әлеуметтік және экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етіп, қоғамның барлық мүшелеріне өз пікірін білдіру және мемлекеттік басқаруға қатысу мүмкіндігін береді.

Азаматтық Қоғамның Мәні мен Мақсаты

Азаматтық қоғамның басты мақсаты – қоғамның түрлі салаларында белсенділік танытып, мемлекеттік басқаруға ықпал ету арқылы халықтың құқықтары мен бостандығын қорғау. Мұндай қоғамда азаматтар тек қана мемлекет билігіне тәуелді болмай, жеке бастамаларын жүзеге асыра алады. Бұл қоғам азаматтардың әлеуметтік, экономикалық және мәдени құқықтарын қорғап, олардың мүдделерін білдіруге мүмкіндік береді. Азаматтық қоғамның құрылымына үкіметтік емес ұйымдар, ерікті қоғамдық бірлестіктер, кәсіподақтар, саяси партиялар және басқа да қоғамдық ұйымдар кіреді.

Азаматтық қоғамның негізгі мақсаты – қоғамдағы азаматтардың құқықтары мен бостандығын қорғап, олардың құқықтық мәдениетін қалыптастыру. Бұл процесте азаматтардың заңды білулері және оны құрметтеулері маңызды рөл атқарады. Азаматтық қоғам арқылы азаматтар өз мәселелерін мемлекеттік билікке жеткізе алады, қоғамның түрлі салаларындағы мәселелерді шешуге белсенді қатыса алады.

Қазақстандағы Азаматтық Қоғамның Қалыптасу Тарихы

Қазақстанда азаматтық қоғамның қалыптасуы мен дамуы 1990 жылдардың басында ел тәуелсіздік алғаннан кейін басталды. Осы кезеңнен бастап, Қазақстанда демократияны орнату, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету үшін түрлі заңдар қабылданды. 2000 жылдары елде үкіметтік емес ұйымдардың белсенділігі артып, азаматтық қоғамның негізі қалана бастады. 2003 жылы “Азаматтық қоғамды дамыту” жөніндегі арнайы мемлекеттік бағдарлама қабылданып, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін құқықтық негіздер жасалды.

Қазақстанда азаматтық қоғамның қалыптасуына түрлі үкіметтік емес ұйымдар, кәсіподақтар, ерікті қоғамдық бірлестіктер, жастар ұйымдары үлкен ықпал етті. Бұл ұйымдар қоғамдағы әлеуметтік және экономикалық мәселелерді шешуге бағытталған түрлі бастамаларды жүзеге асырып, қоғамның дамуына өз үлестерін қосып келеді. Азаматтық қоғамның дамуы елдегі демократиялық құндылықтардың нығаюына ықпал етеді, ал бұл өз кезегінде Қазақстанның әлемдік деңгейдегі беделін арттырады.

Азаматтық Қоғамның Құрылымы

Қазақстандағы азаматтық қоғамның құрылымы өте ауқымды. Оның құрамына түрлі үкіметтік емес ұйымдар, кәсіподақтар, діни бірлестіктер, ерікті жастар ұйымдары, ардагерлер ұйымдары және басқалар кіреді. Мұндай ұйымдар өз мүдделерін қорғап қана қоймай, қоғамның әл-ауқатын арттыруға бағытталған жобаларды жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады.

    1.    Үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ) – бұл ұйымдар үкіметтің қолдауынсыз әрекет етеді және қоғамдағы маңызды мәселелерді шешуге бағытталған. ҮЕҰ-дар әлеуметтік, экономикалық, экологиялық және адам құқықтарын қорғау салаларында белсенді жұмыс істейді.
    2.    Кәсіподақтар – жұмысшылардың құқықтарын қорғап, олардың еңбек жағдайларын жақсартуға бағытталған ұйымдар. Қазақстандағы кәсіподақтар жұмысшылардың әлеуметтік және экономикалық мүдделерін қорғауда маңызды рөл атқарады.
    3.    Ерікті ұйымдар – еріктілерден құралған ұйымдар, олар көмекке мұқтаж адамдарға қолдау көрсетіп, қоғамның әлеуметтік жағдайын жақсартуға үлес қосады. Ерікті ұйымдар табиғи апаттар кезінде, әлеуметтік қолдау қажет болғанда маңызды рөл атқарады.
    4.    Жастар ұйымдары – жастардың құқықтары мен мүдделерін қорғап, оларды әлеуметтік, мәдени және спорттық шараларға қатыстыруға бағытталған ұйымдар.
    5.    Саяси партиялар – азаматтық қоғамның бір бөлігі ретінде саяси партиялар қоғамдағы әлеуметтік және саяси мәселелерді шешуге атсалысып, мемлекеттің дамуына ықпал етеді.

Азаматтық Қоғамның Мақсаттары мен Міндеттері

Азаматтық қоғамның басты мақсаты – қоғамдағы барлық азаматтардың құқықтарын қорғап, демократиялық құндылықтарды дамыту. Оның негізгі міндеттері:

    1.    Қоғамның құқықтық мәдениетін арттыру: Азаматтардың құқықтары мен міндеттерін түсіндіру арқылы олардың құқықтық мәдениетін дамыту.
    2.    Қоғамдағы әлеуметтік теңдікті қамтамасыз ету: Қоғамдағы барлық азаматтардың әлеуметтік теңдігін қамтамасыз етуге бағытталған шараларды жүзеге асыру.
    3.    Қоғамдық бақылауды қамтамасыз ету: Азаматтық қоғам мемлекеттік биліктің қызметін бақылап, оның заңнаманы дұрыс орындауына ықпал етеді.
    4.    Қоғамдағы мәселелерді шешу: Әлеуметтік, экономикалық, экологиялық мәселелерді шешуге бағытталған бастамаларды қолдау.
    5.    Азаматтардың мемлекеттік басқаруға қатысуын қамтамасыз ету: Азаматтарға мемлекеттік басқару процесіне қатысу мүмкіндігін беру.

Азаматтық Қоғамның Дамуының Манызы

Азаматтық қоғамның дамуы демократияны нығайту, қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз ету және құқықтық мәдениетті арттыру үшін өте маңызды. Азаматтық қоғам арқылы азаматтар өз пікірін білдіру, мемлекеттік басқаруға қатысу, заңды құқығын қорғау мүмкіндігіне ие болады. Қазақстанда азаматтық қоғамның дамуы елдің демократиялық принциптерге негізделген дамуын қамтамасыз етеді.

Азаматтық Қоғамның Қазіргі Кездегі Мәселелері

Қазақстандағы азаматтық қоғамның дамуы қарқынды түрде жүріп жатқанымен, ол әлі де кейбір қиындықтарға тап болуда. Мысалы:

    1.    Құқықтық база мен заңнамалық шектеулер: Кейбір заңдар азаматтық қоғамның дамуына кедергі келтіріп, үкіметтік емес ұйымдардың қызметін шектейді.
    2.    Қаржылық қиындықтар: Көптеген үкіметтік емес ұйымдар қаржы тапшылығына тап болады, бұл олардың тұрақты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді.
    3.    Қоғамның құқықтық сауатының төмендігі: Азаматтардың өз құқықтарын толық білмеуі олардың азаматтық қоғамға қатысуына шектеу болады.
    4.    Қоғамдық қатысудың төмендігі: Қоғамда әлі де азаматтардың саяси, экономикалық мәселелерге белсенді қатысуы төмен.

Азаматтық Қоғамның Дамуының Келешегі

Қазақстандағы азаматтық қоғамның дамуы болашақта елдің демократиялық дамуына үлкен ықпал етеді. Осы мақсатта мемлекет азаматтық қоғамның дамуына қолдау көрсетіп, үкіметтік емес ұйымдардың қызметін реттеу мен қолдауға бағытталған бағдарламаларды қабылдап отыр. Қазақстанның азаматтық қоғамы құқықтық мәдениетті арттыру, демократиялық құндылықтарды нығайту және қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз ету арқылы елдің дамуына елеулі үлес қосады.

Азаматтық қоғамның дамуы – елдің әлеуметтік, экономикалық және саяси тұрақтылығын қамтамасыз етудің маңызды элементі. Қазақстанда азаматтық қоғамның дамуы мемлекеттік басқару мен қоғамның өзара қарым-қатынасын нығайтуға ықпал етеді. Азаматтық қоғам арқылы азаматтар өз құқықтарын қорғап қана қоймай, қоғамның барлық салаларына белсенді қатысып, елдің дамуына өз үлестерін қоса алады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы