Түркістан облысы. Cыбайлас жемқорлықпен күресу — қоғам дамуының басты міндеті

Сыбайлас жемқорлық — қазіргі қоғамның ең үлкен мәселелерінің бірі. Ол елдің дамуына, қоғамның дамуына кедергі келтіреді. Сыбайлас жемқорлық экономикалық өсуді тежейді, мемлекеттік қаржыны дұрыс пайдалануға кедергі келтіреді, заң үстемдігін әлсіретеді. Сондықтан бұл құбылыспен күресу маңызды міндет болып табылады.

Сыбайлас жемқорлықтың қоғамға зияны

Сыбайлас жемқорлық — шенеуніктердің, қызметкерлердің өз өкілеттіктерін жеке бас пайдасы үшін асыра пайдалануы. Бұл құбылыс әртүрлі деңгейде орын алуы мүмкін. Мысалы, азаматтар мемлекеттік қызметтерді алу үшін пара береді немесе қандай да бір қызметті тезірек алу үшін қосымша ақша төлеуге мәжбүр болады. Мұндай жағдайлар ел ішінде теңсіздікті күшейтіп, қоғамның әділеттілікке деген сенімін жоғалтады.

Сыбайлас жемқорлық қоғамда әр адамға әсер етеді. Себебі бұл құбылыс экономиканың дамуын тежеп қана қоймай, елдегі кедейлік пен жұмыссыздықтың көбеюіне де ықпал етеді. Мемлекеттік қызметтерге қолжетімділік шектеледі, қаржы дұрыс бағытта жұмсалмайды, халықтың әл-ауқаты төмендейді. Ал бұл жағдайлар ел ішіндегі әлеуметтік шиеленісті туғызады.

Сыбайлас жемқорлықпен күресу шаралары

Сыбайлас жемқорлықпен күресудің ең тиімді жолдарының бірі — осы құбылысқа қарсы сананы қалыптастыру. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана азаматтарда заңға, әділетке, адалдыққа деген көзқарастарын нығайтуға көмектеседі. Ол үшін бірнеше қадамдарды жүзеге асыру қажет.

Бірінші қадам — азаматтардың құқықтық сауатын арттыру. Әрбір адам өз құқықтарын білуі, әділеттілікті талап етуі керек. Құқықтық сауатты адам сыбайлас жемқорлықтың кез келген түріне қарсылық білдіреді және заңсыздықты тоқтату үшін күреседі. Бұл бағытта оқу орындарында, мекемелерде құқықтық сауаттылықты арттыратын шараларды жиі өткізу маңызды.

Екінші қадам — ақпараттық науқандарды ұйымдастыру. Мысалы, телеарналарда, интернетте, әлеуметтік желілерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы видеороликтер, мақалалар, хабарламалар таратуға болады. Бұл халық арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы көзқарасты қалыптастырады және жемқорлыққа қарсы күреске деген қоғамдық пікірді қолдайды.

Үшінші қадам — тәрбиелік жұмыстар жүргізу. Отбасында, мектепте, жоғары оқу орындарында балаларға адалдық, әділеттілік, жауапкершілік сияқты құндылықтарды үйрету қажет. Бұл болашақ ұрпақтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы көзқарасын қалыптастырып, сыбайлас жемқорлыққа жол бермеуге шақырады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет — бұл қоғамда адалдық, әділеттілік және жауапкершілік құндылықтарын дәріптейтін ұстанымдар мен дәстүрлердің жиынтығы. Бұл мәдениетті қалыптастыру үшін ең алдымен жастар арасында адалдықты насихаттау қажет. Жастар — қоғамның қозғаушы күші, сондықтан оларды сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске белсенді араластыру қажет.

Жастарды салауатты өмір салтына, спортқа, мәдени іс-шараларға тарту арқылы оларды сыбайлас жемқорлықтан алыс ұстауға болады. Сонымен қатар, білім беру жүйесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы сабақтар, тренингтер өткізілуі керек. Мұндай сабақтарда студенттер сыбайлас жемқорлықтың қоғамға зиянын түсініп, оған қарсы қалай әрекет етуге болатынын үйренеді.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін заңдарды күшейту қажет. Мемлекеттік қызметкерлердің пара алу, қызмет бабын асыра пайдалану сияқты әрекеттеріне қатаң жазалау шараларын енгізу керек. Мұндай шаралар сыбайлас жемқорлықтың деңгейін төмендетуге және қоғамның мемлекеттік қызметтерге деген сенімін арттыруға септігін тигізеді.

Сонымен қатар, мемлекеттік қызмет саласында ашықтық пен жариялылықты қамтамасыз ету маңызды. Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру, электронды үкіметті дамыту арқылы сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға болады. Мысалы, құжаттарды рәсімдеу, төлемдерді жасау сияқты қызметтерді онлайн форматқа ауыстыру жемқорлықты болдырмайды, себебі азаматтар мен шенеуніктердің арасында тікелей байланыс болмайды.

Қоғамдық бақылаудың маңызы

Сыбайлас жемқорлықпен күресте қоғамдық бақылау маңызды рөл атқарады. Қоғам азаматтары кез келген заңсыздықты байқаған жағдайда құқық қорғау органдарына хабарлауы керек. Бұл жағдайда ақпаратты жасырын беруге мүмкіндік жасау керек, өйткені көпшілік адамдар сыбайлас жемқорлық туралы мәлімдеме жасаудан қорқады.

Қоғамдық ұйымдар, белсенділер де сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды жүзеге асыруға атсалысуы керек. Олар халықты ақпараттандыру, білім беру, түсіндіру жұмыстарын жүргізу арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруға көмектеседі. Бұл ретте әр азаматтың жемқорлыққа қарсы күреске үлес қосуы маңызды.

Жемқорлықпен күрестегі халықаралық тәжірибе

Кейбір елдерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес өте табысты жүргізілуде. Мысалы, Сингапурде сыбайлас жемқорлық деңгейі өте төмен. Ол елде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қатаң заңдар мен бақылау шаралары енгізілген. Сондай-ақ, мемлекеттік қызметкерлердің еңбекақысы жоғары болғандықтан, оларда жемқорлыққа бару қажеттілігі туындамайды. Бұл тәжірибені біздің елде де енгізуге болады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — қоғамның дамуы үшін маңызды міндет. Әрбір адам сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұрып, адалдық пен әділеттілікті қолдауы қажет. Сыбайлас жемқорлықтың зиянын түсінетін, оған қарсы мәдениетті бойына сіңірген азаматтар ғана қоғамның әл-ауқатын арттырып, елді дамытатын болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы