Түркістан облысы. Cыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес және қоғамның әл-ауқаты

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – қоғамның дамуы мен азаматтардың әл-ауқатын арттыру үшін маңызды қадам. Бұл мәселе барлық елдерде өзекті, өйткені жемқорлық заң үстемдігіне кедергі жасап, экономикаға кері әсер етеді, әділдік пен теңдікті бұзады. Сондықтан сыбайлас жемқорлықпен күресу тек заңмен шектелмей, қоғамдағы әр адамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы санасын қалыптастыру арқылы іске асуы тиіс.

Сыбайлас жемқорлықтың зияны

Сыбайлас жемқорлық, бір қарағанда, жеке адамдар арасында ғана болып жатқан секілді көрінуі мүмкін, бірақ оның зияны бүкіл елге әсер етеді. Мысалы, мемлекеттік қызметтер сапасыз болса, қарапайым халық одан жапа шегеді. Біреулер мәселені шешу үшін пара беруге мәжбүр болады, бұл өз кезегінде адал еңбек ететін адамдардың еңбегін жоққа шығарады. Нәтижесінде, қоғамда әділдікке, заңға деген сенім азаяды. Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлық экономиканың даму қарқынын бәсеңдетіп, шетелдік инвестицияларды азайтады. Мұндай жағдайларда қарапайым халықтың жағдайы нашарлап, жұмыс орындары қысқарады, кедейлік деңгейі жоғарылайды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыру

Сыбайлас жемқорлықты жою үшін тек жазалау шаралары жеткіліксіз. Қоғамның әр мүшесінде жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру маңызды. Ол үшін әрбір адам өз құқықтарын білуі және сыбайлас жемқорлықтың зиянын түсінуі қажет. Құқықтық сауаттылықты арттыру бұл жолда өте маңызды қадам. Біздің қоғамда адамдар өз құқықтарын жақсы білсе, олар сыбайлас жемқорлықтың кез келген түріне қарсы тұра алады. Сондықтан мектептерде, жоғары оқу орындарында құқықтық білім беру маңызды рөл атқарады.

Ақпараттық науқандардың рөлі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің тағы бір тиімді жолы – ақпараттық науқандарды ұйымдастыру. Мысалы, теледидар, радио және интернет арқылы жемқорлықтың зиянын түсіндіретін роликтерді, мақалаларды көбейту керек. Халыққа нақты мысалдар келтіре отырып, сыбайлас жемқорлықтың қоғамға зияны мен оның қандай салдарға әкелетінін түсіндіру қажет. Мұндай шаралар азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа деген көзқарасын өзгертіп, оны болдырмауға ықпал етеді.

Жастар арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы көзқарасты қалыптастыру

Жастар – қоғамның болашағы, сондықтан оларды жемқорлыққа қарсы тәрбиелеу өте маңызды. Жастарды адалдық, әділеттілік, жауапкершілік сияқты құндылықтарға баулу арқылы олардың сыбайлас жемқорлыққа деген теріс көзқарасын қалыптастыруға болады. Мектептерде, колледждерде, университеттерде адалдыққа, заңға бағынуға үйрететін бағдарламалар енгізілуі керек. Сондай-ақ, жастар арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы түрлі шаралар өткізіп, олардың қоғамдағы орнын түсінуге көмектесу қажет. Бұл жерде патриоттық тәрбие де маңызды рөл атқарады, өйткені өз елін сүйетін азаматтар жемқорлықтан аулақ болуға тырысады.

Қоғамдық бақылау

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте қоғамдық бақылаудың да маңызы зор. Азаматтар өз құқықтарын қорғауға және мемлекеттік органдардың жұмысын бақылауға белсенді қатысуы керек. Мысалы, жемқорлық фактілерін байқаған кезде оларды тиісті органдарға хабарлау маңызды. Мұндай әрекеттер тек бір адамның емес, бүкіл қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы санасының дамуына ықпал етеді. Қоғамдық ұйымдар да сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте үлкен рөл атқара алады. Олар халық арасында ақпарат таратып, сыбайлас жемқорлықтың зиянын түсіндіруде, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдар арқылы жемқорлық фактілерін бақылауда үлес қосады.

Электронды үкімет және цифрландыру

Сыбайлас жемқорлықты азайтудың бір жолы – мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру және электронды үкіметті дамыту. Цифрландыру арқылы адамдар мемлекеттік қызметтерді делдалсыз, тікелей ала алады. Бұл әдіс парақорлықты болдырмайды, себебі қызмет көрсетуші мен азаматтың арасындағы байланыс шектеледі. Мысалы, құжаттарды онлайн рәсімдеу, төлемдерді электронды түрде жасау сияқты қызметтер адамдардың уақытын үнемдейді және мемлекеттік қызметтердің ашықтығын арттырады. Осылайша, қоғамда сыбайлас жемқорлық деңгейі төмендейді.

Халықаралық тәжірибе

Кейбір елдерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес нәтижелі жүзеге асырылуда. Мысалы, Сингапурде сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін қатаң заңдар енгізілген, ал мемлекеттік қызметкерлердің жалақысы жоғары. Бұл факторлар олардың пара алу қажеттілігін азайтады. Оңтүстік Корея мен Жаңа Зеландияда да сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді шаралар жүзеге асырылуда. Бұл елдердің тәжірибесін біздің елде де пайдалану қажет.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту – әрбір адамның борышы. Қоғамның әр мүшесі адал, әділ, заңға бағынатын тұлға ретінде қалыптасуы керек. Сыбайлас жемқорлықтың зиянын түсінген және оған қарсы тұра алатын азаматтар ғана елдің дамуына өз үлесін қосады. Бұл құндылықтарды қоғамда насихаттау арқылы біз сыбайлас жемқорлықты азайтып, елдің тұрақты дамуына қол жеткізе аламыз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы